مازیار شیبانی‌فر
- ایالات‌متحده، چین، برزیل، هند، روسیه، تایلند، ترکیه، اندونزی، مکزیک، فیلیپین، ایران، آفریقای جنوبی، ویتنام، مصر و اتیوپی تا جولای ۲۰۲۱ بیش‌ترین تعداد زندانی را در خود جای داده‌اند. ایران با ۱۸۹ هزار زندانی در رتبه یازدهم است.
- کشورهای تک حزبی همانند روسیه و چین، سلطنت‌های مطلقه همانند عربستان سعودی و رهبران دموکراسی‌های ظاهری – همانند دَنیل اورتگا در نیکاراگوئه و رجب طیب اردوغان در ترکیه – به زندانی‌کردن، شکنجه و حتی ترور مستقیم مدافعان حقوق بشر مشهورند.
- سازمان دیده‌بان حقوق بشر اقدام درباره اعلام حبس ابد عثمان کاوالا و ۷ متهم دیگر را اشتباهی تکان‌دهنده در زمینه عدالت نامیده بود؛ اتهام اصلی کاوالا براندازی حکومت است.
- اوایل مارچ ۲۰۲۲، دفتر مشترک حقوق بشر سازمان ملل متحد در سودان گزارش داد که بیش از ۱ هزار نفر از ۲۵ اکتبر ۲۰۲۱ تا ۳ مارچ امسال دستگیر شده‌اند که در بین آنها ۱۴۸ کودک وجود دارد.
- نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در سودان گزارش داد تا ۲۲ مارچ امسال، ۱۶ زن در جریان اعتراض‌ها در خارطوم مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند.
- عربستان سعودی یکی از بالاترین نرخ‌های اعدام در جهان را دارد و یکی از معدود کشورهایی است که برای مجرمان کودک مجازات اعدام تعیین می‌کند. ۱۲مارچ امسال مقام‌های سعودی ۸۱ نفر را اعدام کردند.
- در بحرین ۲۶ زندانی سیاسی در انتظار اعدام‌اند. از سال ۲۰۱۷ تا کنون بحرین ۶ نفر را اعدام کرده است. این کشور همچنان از دسترسی ناظران مستقل حقوق بشر و رویه‌های ویژه سازمان ملل، از جمله گزارش‌گر ویژه شکنجه خودداری می‌کند.
- در ایران طی ۱۲ ماه گذشته، دست‌کم ۶۹ کارگر دستگیر و ده‌ها نفر دیگر برای بازجویی احضار شده‌اند. از مارچ امسال، آزار و اذیت و احضار اعضای فعال انجمن صنفی معلمان ایران افزایش یافته است. اکنون ۱۰ نفر از دبیران این انجمن صنفی در زندان به‌سر می‌برند.
- بر اساس گزارش سازمان حقوق بشر ایران از درمان برخی از زندانیان سیاسی بیمار خودداری می‌شود و در سال ۲۰۲۲ دست‌کم ۲ تن از این زندانیان – بکتاش آبتین و عادل کیانپور – به‌خاطر تاخیر در درمان، جان خود را از دست دادند.
شرح گزارش:
بر اساس اعلام وب‌سایت استتیستا، ایالات‌متحده با ۲ میلیون و ۹۴ هزار، چین ۱ میلیون و ۷۱۰ هزار، برزیل ۷۵۹ هزار، هند ۴۷۸ هزار و روسیه با ۴۷۵ هزار زندانی، تا جولای ۲۰۲۱ بیش‌ترین تعداد زندانی را در خود جای داده‌اند.
تایلند، ترکیه، اندونزی، مکزیک، فیلیپین، ایران، آفریقای جنوبی، ویتنام، مصر، اتیوپی، آرژانتین، کلمبیا، میانمار، پرو و مراکش در مقام‌های بعدی قرار دارند. ایران با ۱۸۹ هزار زندانی در رتبه یازدهم این رده‌بندی جای دارد.
بر اساس شاخص دموکراسی در سال ۲۰۲۱، نزدیک به ۷۵ درصد از جمعیت جهان در کشورهایی زندگی می‌کنند که مردم‌سالاری و آزادی‌های مدنی در آنها به‌شدت وخیم است. از این رو، آمار دقیقی درباره تعداد زندانیان سیاسی و عقیدتی جهان وجود ندارد.
بر اساس اعلام خانه آزادی (Freedom House)، کشورهای تک حزبی همانند روسیه و چین و سلطنت‌های مطلقه همانند عربستان سعودی به زندانی‌کردن، شکنجه و حتی ترور مستقیم مدافعان حقوق بشر مشهورند. در دموکراسی‌های ظاهری که توسط رهبران مستبد هدایت می‌شوند – همانند دَنیل اورتگا در نیکاراگوئه و رجب طیب اردوغان در ترکیه – مدافعان آزادی و حقوق فردی با اتهام‌های ساختگی به زندان می‌افتند.
مصر یکی از کشورهایی است که در زمینه نادیده انگاشتن حقوق اولیه انسان‌ها از جمله در زمینه انتخاب مذهب پیشگام است. سازمان دیده‌بان حقوق بشر به‌تازگی درباره اقدام وزارت اوقاف مذهبی مصر در زمینه ایجاد محدودیت‌هایی در مورد گردهمایی‌های مذهبی، نماز و اعمال روزهای پایانی ماه رمضان هشدار داده بود.
منشور آفریقایی حقوق بشر و مردم که مصر یکی از اعضای آن است، اجرای آزادانه مراسم دینی را تضمین می‌کند. با این حال، امسال در این کشور با گروهی از دینداران مسلمان که عقایدی متفاوت با حاکمان این کشور داشتند، بدرفتاری گسترده‌ای صورت گرفته است.
ترکیه که به‌تازگی با وجود تمامی واکنش‌های جهانی، حکم حبس ابد عثمان کاوالا را تایید کرد، یکی از کشورهایی است که تعداد زیادی زندانی سیاسی را در خود جای داده است. سازمان دیده‌بان حقوق بشر اقدام درباره اعلام محکومیت کاوالا و ۷ متهم دیگر را اشتباهی تکان‌دهنده در زمینه عدالت نامیده بود؛ اتهام اصلی کاوالا براندازی حکومت است.
البته کاوالا یکی از چند هزار شهروند ترکیه‌ای است که با اتهام دست‌داشتن در کودتای اخیر این کشور و تلاش برای براندازی دولت، محکوم به زندان‌های طولانی‌مدت شده‌اند.
ویتنام دیگر کشوری است که به‌صورت روش‌مند حقوق اساسی مدنی و سیاسی شهروندان را سرکوب می‌کند. به گزارش دیده‌بان حقوق بشر، در سال ۲۰۲۱ دادگاه‌های این کشور دست‌کم ۳۲ نفر را به‌خاطر انتشار نظرات انتقادی درباره دولت مجرم شناختند و آنها را به چندین سال زندان محکوم کردند.
در همین زمان پلیس دست‌کم ۲۶ نفر دیگر را به اتهام‌های سیاسی ساختگی دستگیر کرده است. از جمله برخی اعضای برجسته انجمن روزنامه‌نگاران مستقل ویتنام به ۱۱ تا ۱۵ سال زندان محکوم شده‌اند.
سودان کشور دیگری است که در آن زندانیان سیاسی تحت فشارهای غیرقانونی و آزار بسیار قرار می‌گیرند. بر اساس گزارش دیده‌بان حقوق بشر، اوایل مارچ ۲۰۲۲، دفتر مشترک حقوق بشر سازمان ملل متحد در سودان گزارش داد که بیش از ۱ هزار نفر از ۲۵ اکتبر ۲۰۲۱ تا ۳ مارچ امسال دستگیر شده‌اند که در بین آنها ۱۴۸ کودک وجود دارد.
نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در سودان گزارش داد تا ۲۲ مارچ امسال، ۱۶ زن در جریان اعتراض‌ها در خارطوم مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند.
در خاورمیانه، مقام‌های عربستان سعودی فوریه ۲۰۲۱ اعلام کردند که نخستین قانون کیفری مکتوب کشور برای جرایمی که مجازات آن در شرع مشخص نشده است را سال جاری ارایه می‌کنند. دیده‌بان حقوق بشر تاکید کرده است که مقام‌های این کشور باید اطمینان یابند قانون جزایی آینده با استانداردهای بین‌المللی حقوق بشر سازگار است.
از سپتامبر ۲۰۱۷ یعنی ۳ ماه پس از ولیعهدشدن محمد بن سلمان، مقام‌های سعودی تعداد زیادی از شهروندان برجسته این کشور از جمله روحانی‌ها، دانشگاهیان، روشنفکران، روزنامه‌نگاران، فعالان حقوق بشر و مدافعان حقوق زنان را بازداشت و بسیاری از آنها را محکوم کرده‌اند با اتهام‌هایی همانند “حمایت از تظاهرات”، “شکستن بیعت با حاکم” و “تلاش برای مخدوش کردن اعتبار پادشاهی”.
عربستان سعودی یکی از بالاترین نرخ‌های اعدام در جهان را دارد و یکی از معدود کشورهایی است که برای مجرمان کودک مجازات اعدام تعیین می‌کند. با وجود تمامی وعده‌ها مبنی بر کاهش استفاده از مجازات اعدام، ۱۲ مارچ امسال مقام‌های سعودی ۸۱ مرد را در یکی از بزرگ‌ترین اعدام‌های دسته‌جمعی اخیر این کشور کشتند.
در بحرین نیز فعالان سیاسی شرایط نامناسبی دارند. دیده‌بان حقوق بشر اعلام کرده است از سال ۲۰۱۷ تا کنون مقام‌های بحرینی همه رسانه‌های مستقل این کشور را تعطیل و گروه‌های مخالف مهم را منحل کرده‌اند. مقام‌های این کشور نتوانسته‌اند درباره شکنجه و بدرفتاری با زندانیان سیاسی پاسخگو باشند.
سال ۲۰۲۱ به‌دلیل سهل‌انگاری پزشکی ۳ زندانی در زندان‌های بحرین جان باختند و اکنون ۲۶ زندانی سیاسی در انتظار اعدام‌اند. از سال ۲۰۱۷ تا کنون بحرین ۶نفر را اعدام کرده است. این کشور همچنان از دسترسی ناظران مستقل حقوق بشر و رویه‌های ویژه سازمان ملل، از جمله گزارش‌گر ویژه شکنجه خودداری می‌کند.
خانه آزادی گزارش داد که بین ژوئن ۲۰۲۰ تا می ۲۰۲۱، دست‌کم ۵۸ نفر به‌خاطر فعالیت‌های آنلاین در بحرین دستگیر شده‌اند یا تحت تعقیب قرار گرفته‌اند. آگوست ۲۰۲۱ موسسه امنیتی کانادایی سیتیزن لب (Citizen Lab) گزارش داد که گوشی‌های آیفون‌های ۹ تن از فعالان مدنی و سیاسی بحرینی با جاسوس‌افزار پگاسوس هک شده است.
حکومت ایران نیز با معترضان رفتار خشونت‌آمیزی دارد. سازمان دیده‌بان حقوق بشر در گزارش جدید خود تاکید دارد طی ۴ سال گذشته، در هنگامه بدترشدن شرایط اقتصادی ایران، اعتراض‌های کارگری در این کشور افزایش یافته است، اما مقام‌های ایرانی تلاش کرده‌اند تا فعالان سازمان‌ها و اتحادیه‌های کارگری معترض به دستمزدهای پایین و کاهش استانداردهای زندگی را دستگیر و زندانی کنند.
در همین راستا طی ۱۲ ماه گذشته، دست‌کم ۶۹ کارگر دستگیر و ده‌ها نفر دیگر برای بازجویی احضار شده‌اند. از مارچ امسال، آزار و اذیت و احضار اعضای فعال انجمن صنفی معلمان ایران افزایش یافته است. اکنون ۱۰ نفر از دبیران این انجمن صنفی در زندان به‌سر می‌برند.
بر اساس این گزارش، دست‌کم ۴۵ هزار و ۴۶۲ کارگر در ایران دارای دستمزدهای پرداخت نشده‌اند. حدود ۷۶ درصد از این دستمزدهای معوق برعهده بخش دولتی به‌ویژه شهرداری‌های ایران است. سهم بخش خصوصی در این زمینه حدود ۲۱ درصد است. کارگران شرکت نیشکر هفت تپه، راه‌آهن و بازنشستگان متکی به تامین اجتماعی جزو همین گروه‌ها هستند. جدا از فعالان کارگری، تعدادی از فعالان سیاسی و مدنی نیز در ایران زندانی‌اند که بر اساس گزارش سازمان حقوق بشر ایران از درمان برخی از بیماران زندانی خودداری می‌شود و در سال ۲۰۲۲ دست‌کم ۲ تن از این زندانیان – بکتاش آبتین و عادل کیانپور – به‌خاطر تاخیر در درمان، جان خود را از دست دادند. مشکلات زندانیان سیاسی در دوران همه‌گیری کرونا وخیم‌تر هم شده است.
