ترودو و وعده تغییر سیستم انتخاباتی کانادا

نویسنده: مشهود ناصری

وعده تغییر سیستم انتخاباتی در فوریه ۲۰۱۷ رسماً توسط دولت پیشین لیبرال زیر پا گذاشته شد. جاستین ترودو، زمستان ۲۰۱۸ در آخرین اظهار نظرش درباره این موضوع گفت: “وقتی دیدم تغییر سیستم انتخاباتی به نفع کشور نیست، قولم را کنار گذاشتم”. ترودو در انتخابات ۲۰۱۵ قول داده بود سیستم فعلی انتخابات که به First Past The Post معروف است تغییر دهد. این سیستم یک سیستم نمایندگی اکثریت است که در آن کاندیدایی که بیشترین رای را بیاورد برنده است و برای پیروزی لزوما نیازی به کسب رای اکثریت رای دهندگان (بیش از ۵۰ درصد) نیست.

از میان چندین سیستم انتخاباتی موجود، اظهار نظر های منتسب به حزب لیبرال و شخص جاستین ترودو در گذشته نشان از تمایل آنها به جایگزینی سیستم موجود با نظام Ranked Ballot یا “رای گیری ترجیحی” دارد. در این سیستم رای‌دهندگان بعد از انتخاب اول خود، در برگه رای، امکان انتخاب های دوم، سوم و… از میان سایر نامزدها را نیز دارند.

ترودو در مصاحبه اختصاصی در نوروز ۱۳۹۳ در دفتر هفته نامه “سلام تورنتو”، در جواب سوالم در این زمینه گفت: “من و حزب لیبرال سیستم انتخاباتی ترجیحی را انتخاب کرده ایم”:

“I personally and the liberal party has adapted the format of a preferential ballot… I think that a ranked ballot is, a preferential ballot is a strong way of changing our electoral system that I have been pushing, and I have committed to look at, once we form government.”

۱۲ نوامبر ۲۰۱۹ گزارش جالبی در رسانه مکلینز Maclean’s با عنوان “چه کسی برنده می شد اگر سیستم انتخاباتی ۲۰۱۹ ترجیحی بود” منتشر شده است. نویسنده گزارش با استناد به یک نظر سنجی که انتخاب دوم شرکت کنندگان را بررسی کرده، به این نتیجه گیری رسیده است: لیبرال ها و نیودمکرات ها هر دو از این سیستم بهره‌مند خواهند شد و تنها حزب محافظه‌کار است که کرسی‌های کمتری نصیبش می شود.

از سوی دیگر کترین هریسون استاد علوم سیاسی دانشگاه بریتیش کلمبیا معتقد است اگر لیبرال ها وعده خود را مبنی بر جایگزینی سیستم موجود اکثریتی First Past The Post اجرا می کردند و به عنوان مثال سیستم را به Ranked Ballot یا “رای گیری ترجیحی” تغییر می دادند، لیبرال ها بیشترین نفع را از این تغییر می بردند. هریسون در مقاله‌ای با عنوان “چطور زیر پا گذاشتن وعده تغییر سیستم انتخاباتی حالا برای ترودو دردسر ساز خواهد شد” می گوید محافظه کاران در سیستم رای گیری ترجیحی برای کسب رای دوم شانس کمتری دارند.

بجز احزاب نیو دمکرات و سبز، وب سایت “رای عادلانه کانادا” نیز یکی دیگر از طرفداران اصلی تغییر سیستم انتخاباتی و جایگزینی آن با سیستم Proportional Representation یا “نمایندگی نسبیتی” است.

اما سیستم کنونی انتخابات، بجز محافظه کاران، دو مدافع صاحب نظر دیگر نیز دارد. ژان کرتین که ۱۰ سال نخست وزیری خود را با قدرت و بدون شکست به پایان رساند، تابستان گذشته در مصاحبه ای اعلام کرد که وی مخالف سیستم “نمایندگی نسبیتی” است و به شوخی عنوان کرد که این سیستم برای «اسایتد انتصابی دانشگاه» مناسب است. کرتین در همین مصاحبه، به انتصاب نمایندگان از طریق رهبری احزاب در سیستم نمایندگی نسبیتی اشاره کرد و گفت: “دموکراسی یعنی رفتن در خانه مردم، دست دادن با آنها و درخواست رای شان را کردن است…و نه از در پشتی نماینده به پارلمان فرستادن!”.

باب هپبورن Bob Hepburn روزنامه نگار توانای تورنتو استار در مقاله ای که ۳۰ اکتبر ۲۰۱۹ به چاپ رسید، ۶ دلیل را برای نفی تغییر سیستم انتخاباتی نام برده است. او می گوید “واقعیت این است که در هر استانی که برای تغییر سیستم انتخاباتی رفراندوم برگذار کرده است، کانادایی ها همواره به این ایده رای منفی داده اند”. او معتقد است بی ثباتی دولت ها بخاطر پراکندگی آرا و تشکیل پارلمان های اقلیتی یکی از عوارض ذاتی سیستم “نمایندگی نسبیتی” است.

هپبورن همچنین به امکان انتخاب نمایندگان احزاب افراطی مانند “اتحاد برای جلوگیری از سقط جنین”، احزاب ضد مهاجر و یا هواداران آزادی اسلحه، به عنوان یکی از خطرات سیستم نمایندگی نسبیتی اشاره می کند. حضور نمایندگان انتصابی، افزایش جغرافیایی حوزه های انتخاباتی، و بی تاثیر بودن نوع سیستم انتخاباتی در میزان مشارکت مردم در انتخابات، از دلایل دیگری هستند که باب هپبورن برای مخالفت خود با تغییر سیستم انتخاباتی به آنها اشاره می کند. او در خاتمه می نویسد خوشبختانه نه جاگمیت سینگ و نه الیزابت می تغییر سیستم انتخاباتی را جزو اولویت‌های خود قرار نداده اند.

Photo Credit: Creative Commons CC BY license