مازیار شیبانی‌فر
- دادگاه بررسی‌کننده پرونده فاجعه ساقط‌شدن پرواز پی‌اس۷۵۲ پس از حدود سه سال و برگزاری ۲۰ جلسه رای نهایی را صادر و متهمان را به ۱ تا ۱۳ سال حبس محکوم کرد. در فهرست محکومان تنها نام تعدادی از اپراتورها و نظامیان رده پایین دیده می‌شود.
- در مجموع، این پرونده ۱۱۷ شاکی داشت که ۵۵ نفرشان در جلسه‌های دادگاه به ارایه لایحه پرداختند و ۲۰ وکیل نیز از ادعاهای شاکیان دفاع کردند.
- متهم ردیف اول به‌عنوان فرمانده سامانه دفاعی «تور ام یک» به اتهام مباشرت در قتل شبه عمد به تحمل ۳ سال حبس تعزیری محکوم شده است. این متهم همچنین به دلیل لغو دستور ابلاغی و با توجه به گستردگی آثار و پی‌آمدهای این اقدام به ۱۰ سال حبس تعزیری (اشد مجازات) محکوم شده است.
- به گزارش خبرگزاری مهر، برای هر جان‌باخته این فاجعه ۱۵۰ هزار دلار یا معادل یورویی آن به‌عنوان پرداخت‌های دل‌جویانه جدا از رسیدگی‌های قضایی در نظر گرفته شده است که به بازماندگان تعلق می‌گیرد.
- محمود علیزاده طباطبایی وکیل تعدادی از خانواده‌های جان‌باختگان هواپیمای اوکراینی گفته بود: «تعداد زیادی از خانواده‌ها از رسیدگی عادلانه به پرونده هواپیمای اوکراینی ناامید شده‌اند».
- خانواده‌های جان‌باختگان پرواز پیش از این بارها تاکید کرده بودند که این دادگاه صلاحیت بررسی پرونده را ندارد و خواهان محاکمه فرماندهان ارشد سپاه و عواملی هستند که حریم هوایی را در شرایط ملتهب آن شب باز نگه‌داشته بودند.
- پرواز پی‌اس۷۵۲ اوکراین صبح چهارشنبه ۱۸ دی ۱۳۹۸ (۸ ژانویه ۲۰۲۰) دقایقی پس از بلندشدن از فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی در نزدیکی تهران، هدف موشک‌های پدافند هوایی سپاه پاسداران قرار گرفت و سقوط کرد و همه ۱۷۶ سرنشین آن کشته شدند. ۱۳۸ تن از مسافران جان‌باخته این هواپیما، ایرانیان شهروند یا ساکن کانادا بودند.
- جمهوری اسلامی پس از سه روز انکار، سرانجام اعتراف کرد پدافند سپاه پاسداران «بر اثر خطای انسانی» این هواپیما را هدف گرفته و سرنگون کرده است، اما دولت‌های کانادا و اوکراین بارها مقام‌های جمهوری اسلامی را به پنهان‌کاری پیرامون این حادثه متهم کرده‌اند و خواهان دریافت اطلاعات کامل در این زمینه شده‌اند.
شرح گزارش:
دادگاه بررسی‌کننده پرونده فاجعه ساقط‌شدن پرواز پی‌اس۷۵۲ پس از حدود سه سال و برگزاری ۲۰ جلسه رای نهایی را صادر و متهمان را به ۱ تا ۱۳ سال حبس محکوم کرد. در فهرست محکومان تنها نام تعدادی از اپراتورها و نظامیان رده پایین دیده می‌شود.
به گزارش خبرگزاری مهر، بررسی پرونده این هواپیما یکی از مهم‌ترین، حساس‌ترین و پیچیده‌ترین فرآیندهای قضایی چند سال اخیر کشور بوده است. از ابتدا بررسی پرونده به دادسرای نظامی تهران سپرده شد. فرآیند دادرسی با صدور حکم جلب برای ۱۰ نفر آغاز و با صدور کیفرخواست، پرونده به شعبه دوم دادگاه نظامی یک تهران فرستاده شد.
بعد از تشکیل ۲ جلسه از دادگاه، اولیای دم و وکلای آنها نسبت به محتوای پرونده و کیفرخواست صادر شده ایرادهایی وارد کردند که رییس دادگاه پرونده را با قرار رفع نقص به دادسرا برگرداند. سپس پرونده به گروه کارشناسان جدید ارجاع شد و آنها پس از بررسی اعلام نظر کردند و بر همین اساس ۱۸ جلسه دادگاه (هر جلسه حدود ۵ ساعت) برگزار شد.
در مجموع، این پرونده ۱۱۷ شاکی داشت که ۵۵ نفرشان در جلسه‌های دادگاه به ارایه لایحه پرداختند و ۲۰ وکیل نیز از ادعاهای شاکیان دفاع کردند. دادنامه نهایی به این شرح صادر شد:
متهم ردیف اول به‌عنوان فرمانده سامانه دفاعی «تور ام یک» که برخلاف دستور دفتر فرماندهی و بدون دریافت مجوز و برخلاف دستورالعمل‌ها اقدام به شلیک دو فروند موشک به سمت هواپیمای پی‌اس۷۵۲ کرده است، به اتهام مباشرت در قتل شبه عمد به تحمل ۳ سال حبس تعزیری محکوم شده است. این متهم همچنین به دلیل لغو دستور ابلاغی و با توجه به گستردگی آثار و پی‌آمدهای این اقدام به ۱۰ سال حبس تعزیری (اشد مجازات) محکوم شده است.
متهمان ردیف دوم و سوم (کارکنان سامانه دفاعی تور ام یک) به یک سال حبس، متهم ردیف چهارم (مسئول میز سامانه‌های دفاعی تور ام یک) به ۳ سال حبس، متهم ردیف پنجم (مسئول پست فرماندهی سامانه دفاعی تور ام یک) به ۳ سال حبس و متهم ردیف ششم پرونده (فرمانده وقت پایگاه پنجم پدافند هوایی تهران) به ۲ سال حبس محکوم شده‌اند.
همچنین، متهم ردیف هفتم پرونده (افسر شیفت مرکز کنترل عملیات منطقه‌ای تهران) به ۲ سال، متهم ردیف هشتم (فرمانده وقت مرکز کنترل عملیات منطقه‌ای تهران) به یک سال و نیم، متهم ردیف نهم (فرمانده وقت منطقه پدافند هوایی تهران) به یک سال و متهم ردیف دهم (فرمانده وقت پدافند هوایی نیروی هوا و فضای سپاه) به یک سال زندان محکوم شده‌اند.
به گزارش خبرگزاری مهر، برای هر جان‌باخته این فاجعه ۱۵۰ هزار دلار یا معادل یورویی آن به‌عنوان پرداخت‌های دل‌جویانه جدا از رسیدگی‌های قضایی در نظر گرفته شده است که به بازماندگان تعلق می‌گیرد.
به نوشته بی‌بی‌سی فارسی، مرکز رسانه قوه قضاییه جمهوری اسلامی اعلام کرد در این دادگاه ۱۰ نفر که همگی از نیروهای مسلح هستند به‌عنوان متهم محاکمه شده‌اند، اما انجمن خانواده‌های جان‌باختگان پرواز پی‌اس۷۵۲ معتقدند آمران و عاملان اصلی به دادگاه نیامده‌اند و این دادگاه را «نمایشی» خواندند.
پیش‌تر انجمن خانواده‌های جان‌باختگان اعلام کرده بود شماری از شاکیان پرونده پیگیری قضایی این پرونده در دادسرای نظامی شکایت‌شان را پس گرفته‌اند. محمود علیزاده طباطبایی وکیل تعدادی از خانواده‌های جان‌باختگان هواپیمای اوکراینی گفته بود: «تعداد زیادی از خانواده‌ها از رسیدگی عادلانه به پرونده هواپیمای اوکراینی ناامید شده‌اند».
به گزارش دیچوله فارسی، خانواده‌های جان‌باختگان پرواز پیش از این بارها تاکید کرده بودند که این دادگاه صلاحیت بررسی پرونده را ندارد و خواهان محاکمه فرماندهان ارشد سپاه و عواملی هستند که حریم هوایی را در شرایط ملتهب آن شب باز نگه‌داشته بودند. برخی از بازماندگان جان‌باختگان پرواز پی‌اس۷۵۲ معتقدند شلیک به هواپیما عمدی بوده است و رسیدگی را به دادگاه لاهه ارجاع داده‌اند.
جواد سلیمانی که همسرش الناز نبی را در ساقط‌کردن هواپیما توسط موشک‌های سپاه از دست داده است در توییتر نوشت: «دادگاهی که علی خامنه‌ای، فرماندهان ارشد سپاه و اعضای شورای عالی امنیت ملی در آن شب را محاکمه نکند، حکمش مورد قبول خانواده‌های هواپیمای اوکراینی نیست. دادخواهی در مجامع بین‌المللی و با تلاش برای برقراری دادگاهی در ایران آزاد در دادگستری تهران پیگیری می‌گردد.»
پرواز پی‌اس۷۵۲ اوکراین صبح چهارشنبه ۱۸ دی ۱۳۹۸ (۸ ژانویه ۲۰۲۰) دقایقی پس از بلندشدن از فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی در نزدیکی تهران، هدف موشک‌های پدافند هوایی سپاه پاسداران قرار گرفت و سقوط کرد و همه ۱۷۶ سرنشین آن کشته شدند. ۱۳۸ تن از مسافران جان‌باخته این هواپیما، ایرانیان شهروند یا ساکن کانادا بودند.
جمهوری اسلامی پس از سه روز انکار، سرانجام اعتراف کرد پدافند سپاه پاسداران «بر اثر خطای انسانی» این هواپیما را هدف گرفته و سرنگون کرده است، اما دولت‌های کانادا و اوکراین بارها مقام‌های جمهوری اسلامی را به پنهان‌کاری پیرامون این حادثه متهم کرده‌اند و خواهان دریافت اطلاعات کامل در این زمینه شده‌اند.