سونرا سوبانی” استاد مسلمان دانشکده مطالعات آسیای دانشگاه بریتیش کلمبیا می‌گوید اندکی پس از حمله‌ها یازده سپتامبر ارسال نامه‌های تهدیدآمیز به او آغاز شد.
وی با تاکید بر اینکه آن زمان به‌صورت علنی با جنگ افغانستان مخالفت می‌کرد و به همین دلیل به یکی از اهداف اصلی اسلام‌هراسان تبدیل شد، گفت: “افراد مختلفی همراه با دادخواست‌های امضا شده به محل کار من می‌آمدند و خواستار اخراج من می‌شدند. این نوع رفتارها از آن زمان هیچ‌گاه به‌طور کامل از بین نرفت و تبدیل به ویژگی دایمی سیاست کانادا شد.”
آمار‌ها و نظرسنجی‌ها نشان‌دهنده افزایش شدید جرایم از روی نفرت علیه مسلمانان و نگاه منفی به اسلام از سال 2001 به این طرف است. از آن زمان، تعداد گزار‌ش‌های این نوع جرایم در نوسان بوده، اما هیچ‌گاه به سطح پیش از حمله‌های یازدهم سپتامبر نرسیده است.
“ایوان بالگرود” مدیر شبکه کانادایی ضد نفرت می‌گوید نفرت‌پراکن‌ها در برهه‌های مختلف به اقلیت‌هایی همانند بومیان و سیاه‌پوستان نیز حمله می‌کنند، اما مسلمانان همواره در فهرست آنها قرار دارند.
گزارش سال 2003 شورای کانادایی مسلمانان نشان می‌دهد میزان جرایم علیه مسلمانان یک سال پس از حمله‌های یازده سپتامبر رشد سریعی داشته است. در سال 2002، بیش از 170 مورد جرم از روی نفرت به این شورا گزارش شد، در حالی که در سال 2001 تنها 17 مورد از این دست جرایم گزارش شده بود. سوبانی می‌گوید: “در آن زمان این احساس در غرب و کانادا وجود داشت که تروریست‌ها همه‌جا حضور دارند.”
حمله‌های یازده سپتامبر سطح هشدار امنیتی در کانادا را بالا برد. حریم هوایی کشور برای چند روز پس از این حمله بسته ماند و دولت فدرال به سرعت قانون ضد تروریسم را تصویب کرد. سال بعد، کانادا به ائتلاف بین‌المللی برای حمله به افغانستان و نابودی گروه تروریستی القاعده و رژیم طالبان پیوست و بیش‌تر کانادایی‌ها این اقدام دولت را تایید کردند.
بخشی از توجیه حمله به افغانستان آزاد کردن زنان افغان از حکومت سرکوب‌گرانه طالبان بود. سوبانی در این زمینه معتقد است: “این توجیه، اسلام‌هراسی را تبدیل به یک گفتمان جنسیتی کرد. این گفتمان پیش‌‌فرض‌هایی درباره مردان مسلمان به‌وجود آورد و زنان و دختران مسلمان را تبدیل به بیگانه کرد. هنوز هم این بیگانه‌سازی متوقف نشده و از زمان حمله‌های یازده سپتامبر بیش‌تر و بیش‌تر هم شده است.”
شورای ملّی مسلمانان کانادا در سال 2002 گزارش کرد که دو سوم مسلمانان کانادایی نوعی از تبعیض، پس از حمله‌های یازدهم سپتامبر را تجربه کرده‌اند. یک سوم مسلمانان کانادایی نیز اعلام کرده‌اند زندگی آنها از آن تاریخ بدتر شده است و احساس می‌کنند کانادایی‌ها آنها را دوست ندارند.
“فاطمه عبدالله” هماهنگ‌کننده روابط‌عمومی شورا می‌گوید: “این تبعیض از آن تاریخ نظام‌مند شد و هر روز بدتر هم شده است.”
اطلاعات مرکز آمار کانادا نشان می‌دهد جرایم از روی نفرت علیه مسلمانان در فاصله سال‌های 2009 تا 2020 به شکلی آهسته و مستمر افزایش پیدا کرده است.
بر اساس گزارش این مرکز، تعداد این جرایم در نیمه اول این دهه 36 مورد بود و در سال 2014 یعنی نیمه دوم این دهه به 99 مورد رسیده است. در سال 2015، جرایم از روی نفرت افزایش ناگهانی پیدا کرد و به 159 مورد رسیده که نشان‌دهنده رشد 60 درصدی است. جرایم گزارش شده در سال 2016 کاهش اندکی داشته (139 مورد) و ناگهان در سال 2017 با رشد 150 درصدی به 349 مورد رسیده است.
بالگورد می‌گوید بذرهای جنبش مدرن اسلام‌هراسی در این مدت کاشته شده‌اند و نخستین مورد ظهور آن به تظاهرات علیه تصویب لایحه محکومیت اسلام‌هراسی مربوط می‌شود. او به سایر وقایع مهم همچون وعده دولت “استیون هارپر” مبنی بر ایجاد خط تلفن گزارش “اقدام‌های فرهنگی وحشیانه” در انتخابات سال 2015 و منع پوشش نمادهای مذهبی همانند حجاب برای کارمندان بخش دولتی کبک اشاره کرد.
وی افزود: “این اقدام‌ها روایتی را تبلیغ می‌کرد که در آن مسلمانان سعی در نفوذ و تسلط بر غرب دارند و می‌‌خواهند فرهنگ غربی را تغییر دهند و در صورت امکان نسل‌کشی سفیدپوستان را عملی کنند. برخی از سیاست‌مدارن نیز این روایت را باور کردند.”
در میانه دهه دوم قرن جدید، جامعه کانادا شاهد بدترین حمله‌ها علیه مسلمانان و عبادت‌گاه‌های آنها در تاریخ این کشور بوده است. در این برهه، کانادا شاهد حمله به دانشجویان مسلمان در دانشگاه کویینز در سال 2014، به آتش کشیدن مسجد مسلمانان در پیتربورو آنتاریو در سال 2015 و کشتار مسلمانان در مرکز فرهنگی مسلمانان کبک در سال 2017 بود.
در این مدت، زنان مسلمان به دلیل داشتن حجاب مورد حمله قرار گرفتند و بسیاری از مهاجمان سعی داشتند حجاب قربانیان را از سرشان بردارند. عبدالله می‌گوید افزایش استفاده از شبکه‌های اجتماعی این امکان را برای گروه‌های نفرت‌پراکن فراهم کرده است که راحت‌تر سازماندهی شوند و عضوگیری کنند.
تازه‌ترین داده‌های مرکز آمار کاناد نشان می‌دهد حمله به مسلمانان در 3 سال گذشته اندک کاهشی داشته است، اما هنوز این رفتارهای خشونت‌آمیز بسیار بالاتر از آمار‌های پیش از حمله‌های یازدهم سپتامبر هستند. به‌طور متوسط، سالانه بیش از 140 حمله به مسلمانان در فاصله سال‌های 2018 تا 2020 گزارش شده است و پایین‌ترین تعداد حمله‌ها از سال 2013 (82 مورد) تا کنون، در سال گذشته ثبت شده است.
البته همچنان حمله علیه زنان مسلمان ادامه دارد و مساجد نامه‌های تهدیدآمیز دریافت می‌کنند. زیر گرفتن خانواده‌ای مسلمان با خودروی ون در شهر لندن استان آنتاریو و مرگ 4 عضو این خانواده بار دیگر حمله از روی نفرت علیه مسلمانان را در کانون توجه‌ها قرار داد. این حمله واکنش‌های زیادی در سطح جامعه کانادا به‌وجود آورد و دولت فدرال گردهمایی ملّی در موضوع اسلام‌هراسی برگزار کرد.
سوبانی می‌گوید: “این راه‌حل‌ها موقتی‌اند. عقب‌نشینی ایالات‌متحده موج جدیدی از پناهندگان افغان را به کانادا سرازیر کرده و زمان تفکر و تغییر است. ما باید صادقانه به علت مشارکت در جنگ افغانستان فکر کنیم و تاثیر سیاست‌های مرزی بر افزایش احساسات منفی نسبت به مهاجران را مورد بررسی قرار دهیم. تا زمانی که این تغییرها را ایجاد نکنیم شاهد این حمله‌ها و تهدیدها خواهیم بود.”