کرگ ویتلاک، واشنگتن پست
ترجمه الهام اسلامی
طبق اسناد افشا شده توسط واشنگتن پست، مقامات ارشد آمریکایی در گفتن حقایق مربوط به جنگ ۱۸ ساله ی افغانستان با مردم روراست نبوده اند و در ضمن سخنرانی های امیدبخش دروغین، مدارک موجه دال بر پیروزی ناپذیر بودن جنگ را مخفی کرده اند.
این مدارک ضمن انجام یکی از پروژه های فدرال برای بررسی دلایل اصلی شکست یکی از طولانی ترین نبردهای مسلح در تاریخ آمریکا بوجود آمده است و شامل بیش از ۲۰۰۰ صفحه منتشر نشده از مصاحبه با اشخاصی است که در جنگ نقش مستقیم داشته اند، از ژنرال ها و دیپلمات ها گرفته تا مددکاران و مقامات افغانستان.
دولت آمریکا بر مخفی ماندن هویت اکثر مصاحبه شوندگان این پروژه تلاش کرد و تقریبا تمامی اظهارات ایشان را پنهان نگه داشت. واشنگتن پست بعد از جنگ حقوقی سه ساله موفق شد با استناد به قانون دسترسی آزاد به اطلاعات، باعث افشای این مدارک شود.
در مصاحبه، حدود ۴۰۰ نفر از خودی ها انتقادات نامحدودی نسبت به اشتباهات جنگ افغانستان و گیرکردن آمریکا در باتلاق جنگ بیست ساله ابراز داشته اند. با شجاعتی که به ندرت در ملا عام دیده می شود، مصاحبه شوندگان شکایات، سردرگمی ها، اعترافات و همچنین پیش بینی ها و حدسیات خود را مستقیما مطرح میکنند.
داگلاس لوت ژنرال سه ستاره ارتش که به عنوان نماینده ویژه دولت آمریکا در جنگ افغانستان در دوره دولت بوش و اوباما خدمت کرد در سال ۲۰۱۵ به مصاحبه کنندگان گفت “ما هیچ چیز از افغانستان نمی دانیم. ما نمی دانستیم داریم چه کار می کنیم”. وی همچنین افزود: “ما اینجا چه می کنیم؟ ما هیچ دید روشنی نسبت به کاری که شروع کرده بودیم نداشتیم”.
لوت همچنین از دست رفتن جان پرسنل نظامی آمریکا به خاطر ناکارآمدی بروکراتیک کنگره را سرزنش کرد “اگر مردم آمریکا از ابعاد چنین ناکارآمدی خبر داشتند… ۲،۴۰۰ نفر جان خود را از دست داده اند، تمام اینها برای هیچ بود”.
از سال ۲۰۰۱، بیش از ۷۷۵ هزار نیروی آمریکایی به افغانستان اعزام شده است. طبق آمار وزارت دفاع، از این تعداد، ۲،۳۰۰ نفر کشته و ۲۰،۵۸۹ نفر طی عملیات زخمی شدند.
این مصاحبه ها با افراد متعدد، شکست در جنگ افغانستان را که همچنان نیز ادامه دارد، به وضوح نشان میدهند. آنها نشان می دهند که چطور سه رئیس جمهور آمریکا – جرج دبلیو بوش، باراک اوباما و دونالد ترامپ – و فرماندهان ارتش در تحقق وعده ی تسلط بر افغانستان شکست خورده اند.
مقامات آمریکایی با این فرض که اظهاراتشان منتشر نخواهد شد، تصدیق کردند که استراتژی های جنگی شان به شدت اشتباه بوده و واشنگتن پول بسیاری را در راه تبدیل افغانستان به کشوری مدرن به هدر داده است.
مصاحبه ها همچنین تلاش ناشیانه دولت آمریکا برای کاهش فساد غیرقابل کنترل، تشکیل ارتش کارآمد و نیروی پلیس افغان و کاهش تجارت تریاک در افغانستان را نشان می دهد.
دولت آمریکا مبلغ دقیق پول خرج شده در جنگ افغانستان را محاسبه نکرده است، اما هزینه ها سرسام آور است. از سال ۲۰۰۱، وزارت دفاع، وزارت امور خارجه و سازمان توسعه بین المللی آمریکا مبلغی درحدود ۹۳۴ تا ۹۷۸ میلیارد دلار هزینه کرده یا اختصاص داده اند. این مبلغ توسط نتا کرافورد پروفسور علوم سیاسی و یکی از مدیران “پروژه هزینه های جنگ” در دانشگاه براون تخمین زده شده است. این رقم شامل هزینه سازمان هایی نظیر سیا و یا سازمان امور سربازان بازنشسته که مسئول رسیدگی پزشکی به کهنه سربازان است نمی شود.
جفری اگرز بازنشسته سازمان عملیات ویژه آمریکا و یکی از اعضای کاخ سفید در دوره بوش و اوباما به مصاحبه کنندگان دولتی گفت: “ما چه چیزی در ازای این ۱ تریلیون دلار بدست آوردیم؟ چه چیزی ارزش ۱ تریلیون دلار را دارد؟ بعد از کشتن اسامه بن لادن، من گفتم که اسامه احتمالا در قبر خود به خاطر میزان پولی که در افغانستان هزینه کرده ایم به ما می خندد”.
این مدارک در تضاد با بیانیه های عمومی روسای جمهور، فرماندهان و دیپلمات های ایالات متحده هستند که سالها به مردم اطمینان میدادند که در افغانستان پیشرفت داشته اند و این جنگ همچنان ارزش جنگیدن را داشته است.
چند نفر از مصاحبه شوندگان تلاشهای مستمر و آشکار دولت آمریکا برای گمراه کردن مردم را توصیف کرده اند. آنها گفته اند که دستکاری آمار برای وانمود کردن به اینکه ایالات متحده در شرف پیروزی در جنگ بود، امری طبیعی در مقر ارتش در کابل و همچنین در کاخ سفید بود.
باب کرولی کلنل ارتش که به عنوان مشاور ارشد فرماندهان نظامی آمریکا در سال های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ خدمت می کرد، به مصاحبه کنندگان دولتی گفت که “اطلاعات دستکاری می شدند تا وضعیتی مطلوب را نمایش دهند. برای مثال نظرسنجی ها کاملا نامعتبر بودند، این باور را که کاری که ما انجام می دهیم درست است را تقویت می کردند و در واقع خودمان از خودمان تقدیر می کردیم”.
جان ساپکو رئیس آژانس فدرالی که مصاحبه ها را انجام داده است، ضمن ارتباط با واشنگتن پست تایید کرد که ” به صورت مداوم به مردم آمریکا دروغ گفته شده است”.
مصاحبه ها نتیجه جانبی پروژه ای به مدیریت آژانس ساپکو به نام “دفترکار محقق ویژه بازسازی افغانستان” هستند. این آژانس که تحت عنوان SIGAR شناخته میشود توسط کنگره در سال ۲۰۰۸ به منظور تحقیق در زمینه اسراف و کلاهبرداری در منطقه جنگی تاسیس شد.
در سال ۲۰۱۴، به دستور ساپکو، SIGAR از ماموریت اصلی خود که نظارت بود فاصله گرفت و یک پروژه جانبی را آغاز کرد. این پروژه ۱۱ میلیون دلاری تحت عنوان “آموزه ها” قرار بود به تشخیص سیاست های شکست خورده در افغانستان بپردازد تا ایالات متحده دیگر آن اشتباهات را در جنگ با کشوری دیگر و یا در تلاش برای بازسازی کشور ویران شده ی دیگری تکرار نکند.
کارمندان پروژه ی آموزه ها با بیش از ۶۰۰ نفر از افرادی که اطلاعات دست اول از جنگ داشتند مصاحبه کردند. بیشتر این افراد آمریکایی بودند اما تحلیلگران SIGAR برای مصاحبه با متحدان ناتو مجبور شدند به لندن، بروکسل و برلین نیز سفر کنند. بعلاوه، این تحلیلگران با حدود ۲۰ نفر از مقامات افغانستان نیز در مورد طرح های بازسازی و توسعه مصاحبه کردند.
از سال ۲۰۱۶ SIGAR با استناد به مصاحبه ها و همچنین آمار و مدارک دولتی، هفت گزارش منتشر کرده است که مشکلات افغانستان را نشان میدهد و راهکارهایی را برای تثبیت وضعیت این کشور پیشنهاد می کند. اما این گزارش ها که به صورت کاملا بروکراتیک و با زبان غیر قابل فهم پروژه های دولتی نگارش شده اند، تند ترین و صادقانه ترین انتقادات از سوی مصاحبه شوندگان را حذف کرده اند.
در مقدمه گزارش می ۲۰۱۸ آمده است: “ما متوجه شده ایم که استراتژی تثبیت کننده وضعیت و طرح های همسو با آن، مناسب بافت افغانستان نبوده است و موفقیت در تثبیت وضعیت مناطق افغان به ندرت پس از آنکه ترک محل توسط نیروهای نظامی، دوام آورده است”.
در این گزارش ها همچنین نام بیش از ۹۰ درصد مصاحبه شوندگان حذف شده است. آژانس می گوید که به مصاحبه شوندگان دیگر قول داده که نامشان افشا نشود تا بدین وسیله از جار و جنجال در مورد مسائل حساس سیاسی جلوگیری شود. این در حالیست که تعدادی از افسران با مصاحبه رسمی با SIGAR موافقت داشته اند.
در آگوست ۲۰۱۶، واشنگتن پست بنا بر “قانون اطلاعات آزاد” خواهان دسترسی به مصاحبه های انجام شده توسط پروژه “آموزه ها” شد. SIGAR موافقت نکرد و گفت که مدارک محرمانه هستند و مردم حق دیدن آنها را ندارند. واشنگتن پست مجبور شد دو بار از SIGAR به دادگاه فدرال شکایت کند تا این سازمان را وادار به افشای اطلاعات کند. در نهایت SIGAR بیش از ۲۰۰۰ صفحه از متن منتشر نشده ۴۲۸ مصاحبه را به همراه چندین فایل صوتی در اختیار عموم قرار داد.
در این مدارک نام ۶۲ نفر از مصاحبه شوندگان وجود دارد ولی SIGAR نام ۳۶۶ مصاحبه شونده دیگر را خط زده و به دادگاه گفته است که در صورت افشای نام، این افراد ممکن است مورد تمسخر، تحقیر، انتقام و یا آسیب قرار بگیرند. با تطابق تاریخ و جزییات، واشنگتن پست توانست هویت ۳۳ نفر از این مصاحبه شوندگان شامل سفرای سابق، ژنرال ها و مقامات کاخ سفید را شناسایی کند.
واشنگتن پست با این استدلال که مردم حق دارند افسرانی که از جنگ انتقاد کرده اند را بشناسند و اینکه دولت، مردم آمریکا را گمراه کرده، از یک قاضی فدرال تقاضا کرد تا SIGAR را وادار به افشای نام تمامی مصاحبه شوندگان دیگر کند. واشنگتن پست همچنین استدلال کرد که مصاحبه شوندگان با میل خود این مصاحبه ها را انجام داده و تحت بازجویی نبوده اند و بنابراین افشای این اطلاعات می بایست بلامانع باشد. واشنگتن پست از اواخر سپتامبر گذشته منتظر رای قاض ایمی برمن جکسون از دادگاهی در واشنگتن است. واشنگتن پست بجای انتظار برای صدور رای نهایی، این مدارک را اینک منتشر می کند تا مردم را آگاه کند. این در حالیست که هم اینک دولت ترامپ مشغول مذاکره با طالبان و تصمیم گیری در مورد بازگشت ۱۳ هزار نیروی آمریکایی باقی مانده در افغانستان است.
واشنگتن پست تلاش کرد تا با تک تک مصاحبه شوندگانی که موفق به شناسایی هویتشان شده است تماس بگیرد و نظرشان را جویا شود. این نظرات در مقاله ای مجزا منتشر شده است.
جان ساپکو به واشنگتن پست گفت که او اظهار تردیدها و انتقادات تند در مورد جنگ را که افسران طی مصاحبه ها ابراز کرده بودند را حذف نکرده بود. وی گفت دلیل تاخیر سه ساله در انتشار اسناد، کمبود نیروی انسانی و همچنین لزوم بررسی اسناد توسط آژانس های فدرال برای جلوگیری از افشای اسرار دولتی بوده است.
وی گفت: “ما قصد مخفی کاری نداشتیم. ما عمیقا به لزوم شفافیت باور داریم، اما در عین حال می بایست از قوانین پیروی کنیم… من فکر می کنم که مشتاق تر از احتمالا تمامی دیگر محققان ویژه برای ارائه اطلاعات بوده ام”.
متن مصاحبه ها خام و بازبینی نشده هستند و کارمندان پروژه “آموزه ها” ی SIGAR سعی نکرده اند تا با کنار هم قرار دادن آنها گزارش منسجمی تهیه کنند. اما این متون مملو از قضاوت های افرادی است که سیاست های آمریکا در افغانستان را تعیین یا اجرا می کرده اند.
جیمز دوبینز، دیپلمات ارشد سابق آمریکا که در زمان بوش و اوباما به عنوان نماینده ویژه در افغانستان خدمت کرد، به مصاحبه کنندگان گفت “ما به کشورهای فقیر حمله نمی کنیم تا آنها را ثروتمند کنیم. ما به کشورهای دیکتاتوری حمله نمی کنیم تا آنها را برخوردار از دموکراسی کنیم. ما به کشورهای خشن حمله می کنیم تا آنها را آرام کنیم اما مشخصا در افغانستان شکست خورده ایم”.
در کنار مصاحبه های پروژه “آموزه ها”, واشنگتن پست توانست به صدها صفحه از متون طبقه بندی شده در مورد جنگ افغانستان که توسط وزیر دفاع آمریکا دونالد رامسفلد در فاصله سال های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ دیکته شده است، دسترسی پیدا کند.
این متون که توسط رامسفلد و کارمندانش تحت عنوان “دانه برف” خوانده شده اند، شامل دستورات کوتاه یا نظراتی هستند که رییس پنتاگون به زیردستان خود اغلب چندین مرتبه در روز دیکته کرده است.
در سال ۲۰۱۱، رامسفلد چند تا از این دانه برف ها را با عنوان “دانسته ها و ندانسته ها” در اینترنت منتشر کرد. اما بیشتر دانه برف ها که حدود ۵۹ هزار صفحه تخمین زده می شود، محرمانه باقی ماندند.
در سال ۲۰۱۷، در پاسخ به یک پرونده حقوقی که توسط سازمان “آرشیو امنیت ملی” (سازمانی غیرانتفاعی مستقر در دانشگاه جرج واشنگتن) در مورد قانون اطلاعات آزاد به دادگاه برده شد، وزیر دفاع اقدام به بازبینی و دادن دسترسی به سایر برف دانه های منتشر نشده ی رامسفلد کرد. سازمان “آرشیو امنیت ملی” نیز آنها را در اختیار واشنگتن پست قرار داد.
مصاحبه های SIGAR در کنار متون رامسفلد در ارتباط با افغانستان بازگو کننده ی تاریخ محرمانه ی جنگ و معیار دقیق ارزیابی این نزاع ۱۸ ساله است. بسیاری از برف دانه های رامسفلد بازگو کننده ی مشکلاتی هستند که با گذشته بیش از یک دهه، همچنان نظامیان آمریکا را در دام خود اسیر کرده اند.
رامسفلد در یکی از برف دانه ها خطاب به چند تن از ژنرال ها و دستیاران ارشدش نوشته است: “ممکن است صبور نباشم. در واقع می دانم که کمی بی صبر هستم. ما هرگز نظامیان آمریکا را از افغانستان خارج نخواهیم کرد مگر آنکه به دقت نظاره کنیم و ببینیم اتفاقی دارد می افتد که منجر به ایجاد ثبات لازم [در افغانستان] برای خروج ما شود”.