مازیار شیبانی‌فر
- گروه تحقیقاتی «گرفیکا» و رصدخانه اینترنتی استنفورد وجود کمپین گسترده‌ای را فاش کردند که به‌عنوان پشتیبان [رسانه‌ای] سیاست‌های ایالات‌متحده در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کرد. توییتر “کشورهای احتمالی مبدا” این کمپین گسترده را ایالات‌متحده و بریتانیا معرفی کرده است، اما متا فقط از ایالات‌متحده به عنوان “کشور مبدا” نام می‌برد.
- این عملیات رسانه‌ای به حساب‌های کاربری جعلی متکی است که توسط هوش مصنوعی ایجاد شده‌اند. این کمپین با استفاده از حساب‌های جعلی با نام روزنامه‌نگاران مستقل، از گونه‌های مختلف انتقال مفهوم استفاده می‌کردند.
- به گفته محققان، بیش‌تر اکانت‌ها در سال ۲۰۱۹ شروع به کار کرده‌اند. البته گروه کوچکی از همین دست حساب‌های کاربری که افغانستان را هدف قرار داده بودند اواخر سال ۲۰۱۷ شروع به ارسال پست در توییتر کردند. برخی از این حساب‌های جعلی، تا جولای امسال به فعالیت‌شان در فیس‌بوک و اینستاگرام ادامه دادند.
- محققان نوشته‌اند: «به‌جز اندک مواردی، مطالعه [عملیات نفوذ] مدرن بیش‌تر بر فعالیت‌های مرتبط با رژیم‌های اقتدارگرا در کشورهایی همانند روسیه، چین و ایران متمرکز شده است. این گزارش طیف گسترده‌تری از بازیگران را نشان می‌دهد که در عملیات فعال برای تاثیرگذاری بر مخاطبان آنلاین فعالیت میکنند.»
- کارشناسان ده‌ها حساب کاربری جعلی با نزدیک به ۳۰۰ هزار توییت ارسال‌شده توسط ۱۴۶ حساب کاربری بین مارچ ۲۰۱۲ تا فوریه ۲۰۲۲ شناسایی کرده‌اند که محتوای آن به زبان‌های مختلف از جمله روسی، عربی و اردو منتشر می‌شد.
- تعدادی از کاربرانی که فعالیت‌شان توسط توییتر و متا تعلیق شده است به دو رسانه جعلی فهیم‌نیوز با شعار «اخبار و اطلاعات دقیق» و دریچه‌نیوز با ادعای «عملیات رسانه‌ای مستقل» مربوط می‌شود که به زبان فارسی منتشر می‌شدند. فهیم‌نیوز در پلتفرم بالاترین مدعی شده بود رسانه‌های اجتماعی تنها راهی است که ایرانیان می‌توانند از طریق آن به دنیای آزاد دسترسی پیدا کنند.
- در میان حساب‌های کاربری جعلی متمرکز بر آسیای مرکزی ۱۲ حساب توییتر، ۱۰ صفحه فیس‌بوک، ۱۵ پروفایل فیس‌بوک و ۱۰ حساب اینستاگرامی را یافتند. حساب‌های کاربری متمرکز بر مخاطبان ایرانی شامل ۲۱ حساب توییتری، ۲ صفحه فیس‌بوکی و ۶ حساب اینستاگرامی بود.
شرح گزارش:
گروه تحقیقاتی «گرفیکا» و رصدخانه اینترنتی استنفورد وجود کمپین گسترده‌ای را فاش کردند که به‌عنوان پشتیبان [رسانه‌ای] سیاست‌های ایالات‌متحده در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کرد.
به گزارش تک کرانچ، به‌وجود‌آورندگان این فعالیت رسانه‌ای، اقدام به راه‌اندازی کمپین بسیار بزرگ و تاثیرگذاری در توییتر، فیس‌بوک، اینستاگرام و دیگر شبکه‌های اجتماعی کرده‌اند که متا و توییتر بخشی از حساب‌های کاربری منسوب به این کمپین را حذف کرده‌اند، اما از نسبت دادن این کمپین به دولت یا سازمان خاصی خودداری میکنند.
توییتر “کشورهای احتمالی مبدا” این کمپین گسترده را ایالات‌متحده و بریتانیا معرفی کرده است، اما متا فقط از ایالات‌متحده به عنوان “کشور مبدا” نام می‌برد.
این کمپین، شبکه‌ای از حساب‌های کاربری را تشکیل می‌دهد که قصد ترویج دیدگاه‌های غرب را دارند. از جمله انتقاد از حمله روسیه به اوکراین که با هدف تاثیرگذاری بر افکار عمومی در آسیا و خاورمیانه انجام می‌شود. این حساب‌های کاربری گاهی به اخبار «صدای آمریکا»، «رادیو اروپای آزاد» و دیگر وب‌سایت‌هایی ارتباط پیدا میکنند که با ارتش ایالات‌متحده ارتباط مالی دارند.
گرفیکا و رصدخانه اینترنت استنفورد در مقاله‌ای تحلیلی نوشتند: «ما معتقدیم این اقدام گسترده‌ترین مورد از [عملیات نفوذ] مخفی طرفدار غرب در رسانه‌های اجتماعی به‌شمار می‌رود که تا به امروز توسط محققان منبع باز، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.»
این عملیات رسانه‌ای به حساب‌های کاربری جعلی متکی است که توسط هوش مصنوعی ایجاد شده‌اند. این کمپین با استفاده از حساب‌های جعلی با نام روزنامه‌نگاران مستقل، از گونه‌های مختلف انتقال مفهوم استفاده می‌کردند.
البته این کمپین با وجود رویکرد چندجانبه‌اش، نتوانست نظرهای زیادی را به خود جلب کند. زیرا بیش‌تر پست‌ها و توییت‌ها تعداد انگشت‌شماری طرفدار پیدا کردند. کمتر از یک پنجم حساب‌های کاربری جعلی این کمپین، بیش از یک هزار دنبال‌کننده داشتند. البته دو اکانت محبوب‌تر به‌روشنی از ارتباط‌شان با ارتش ایالات‌متحده صحبت می‌کردند.
به گفته محققان، بیش‌تر اکانت‌ها در سال ۲۰۱۹ شروع به کار کرده‌اند. البته گروه کوچکی از همین دست حساب‌های کاربری که افغانستان را هدف قرار داده بودند اواخر سال ۲۰۱۷ شروع به ارسال پست در توییتر کردند. برخی از این حساب‌های جعلی، تا جولای امسال به فعالیت‌شان در فیس‌بوک و اینستاگرام ادامه دادند.
شاخه کمپینِ نفوذِ متمرکز بر آسیای مرکزی در فیس‌بوک، اینستاگرام، تلگرام، یوتیوب و دو پلتفرم اجتماعی خاص روسیه فعالیت می‌کرد. این حساب‌های کاربری مطالبی در ستایش از کمک‌های ایالات‌متحده منتشر و از سیاست خارجی روسیه و رفتار دولت چین با جوامع اقلیت مسلمان انتقاد می‌کردند.
گروهی دیگر از این حساب‌ها و صفحه‌ها بر گسترش ایده‌های غرب‌گرایانه به زبان فارسی متمرکز شده‌اند و گاهی محتوای مرتبط با ارتش ایالات‌متحده را تبلیغ میکنند. برخی از محتواها حکومت ایران را به سخره می‌گرفتند، مسایل پیرامون حقوق زنان را برجسته می‌کردند و تصمیم‌گیری‌های سیاست خارجی ایران را به باد انتقاد می‌گرفتند. مجموعه‌ای از حساب‌های کاربری که کاربران شبکه‌های اجتماعی در افغانستان را هدف قرار می‌دهند، حکومت ایران را با طالبان و دولت اسلامی مقایسه میکنند.
محققان نوشته‌اند: «به‌جز اندک مواردی، مطالعه [عملیات نفوذ] مدرن بیش‌تر بر فعالیت‌های مرتبط با رژیم‌های اقتدارگرا در کشورهایی همانند روسیه، چین و ایران متمرکز شده است. این گزارش طیف گسترده‌تری از بازیگران را نشان می‌دهد که در عملیات فعال برای تاثیرگذاری بر مخاطبان آنلاین فعالیت میکنند.»
بر اساس اعلام بیزنس اینسایدر، متا و توییتر اعلام کرده‌اند حساب‌های جعلی تبلیغ‌کننده سیاست‌های غرب در خاورمیانه و آسیای مرکزی را حذف کرده‌اند. گزارش استنفورد و گِرَفیکا شواهدی ارایه می‌دهد که بین عملیات نفوذ و کمپین پیام‌رسانی همگانی دولت ایالات‌متحده ارتباط وجود دارد؛ هر چند برای اثبات قطعی این ارتباط شواهد کافی وجود ندارد.
رنه دی رستا مدیر تحقیقات رصدخانه اینترنتی استنفورد به عرب نیوز گفت: «این نخستین بار است که شاهد حذف یک عملیات نفوذ خارجی طرفدار آمریکا توسط توییتر و متا هستیم.»
جک استابز معاون ریيس اطلاعات گرافيكا گفت: «در طول رقابت‌های انتخاباتی به‌طور مداوم شاهد بوديم كه این کمپین مطالبی در حمايت از سیاست‌های آمريكا و متحدانش و انتقاد از روسيه، چين و ايران منتشر می‌کند.»
محققان ده‌ها حساب کاربری جعلی با نزدیک به ۳۰۰ هزار توییت ارسال‌شده توسط ۱۴۶ حساب کاربری بین مارچ ۲۰۱۲ تا فوریه ۲۰۲۲ شناسایی کرده‌اند که محتوای آن به زبان‌های مختلف از جمله روسی، عربی و اردو منتشر می‌شد.
به نوشته بلومبرگ یکی از نمایندگان فرماندهی مرکزی ایالات‌متحده گفت: «ما می‌توانیم تایید کنیم سِنتکام از حساب‌های توییتری و فیس‌بوک برخوردار است که موضع‌گیری‌های رسمی ما را بازتاب می‌دهد.» این نماینده درباره سایر پرسش‌ها حاضر به پاسخگویی نشد.
تعدادی از کاربرانی که فعالیت‌شان توسط توییتر و متا تعلیق شده است به دو رسانه جعلی فهیم‌نیوز با شعار «اخبار و اطلاعات دقیق» و دریچه‌نیوز با ادعای «عملیات رسانه‌ای مستقل» مربوط می‌شود که به زبان فارسی منتشر می‌شدند. فهیم‌نیوز در پلتفرم بالاترین مدعی شده بود رسانه‌های اجتماعی تنها راهی است که ایرانیان می‌توانند از طریق آن به دنیای آزاد دسترسی پیدا کنند.
دریچه‌نیوز مطالبی به نقل از فرماندهان ستاد مرکزی ایالات‌متحده نقل می‌کرد. از جمله، این رسانه دسامبر ۲۰۲۱ مطلبی منتشر کرد که بر اساس آن یکی از فرماندهان سِنتکام گفته بود دولت ایران در حال گرسنگی دادن به مردم است.
در میان حساب‌های کاربری جعلی متمرکز بر آسیای مرکزی ۱۲ حساب توییتر، ۱۰ صفحه فیس‌بوک، ۱۵ پروفایل فیس‌بوک و ۱۰ حساب اینستاگرامی را یافتند. حساب‌های کاربری متمرکز بر مخاطبان ایرانی شامل ۲۱ حساب توییتری، ۲ صفحه فیس‌بوکی و ۶ حساب اینستاگرامی بود.