مازیار شیبانی‌فر
- ساعتی پیش یو‌اس‌نیوز به نقل از رویترز، از پیش‌نویس قطعنامه‌ای خبر داد که نشان می‌دهد ایالات‌متحده، فرانسه، بریتانیا و آلمان تلاش دارند تا بر شورایِ حکام فشار بیاورند که ایران را به‌خاطر پاسخ ندادن به ابهام‌ها درباره ردیابی اورانیوم در برخی از سایت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده، محکوم کند.
- متن پیش‌نویس ارایه‌شده به کشورهای عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از ایران می‌خواهد فوری به تعهدات قانونی خود عمل کند و به‌منظور تعامل و شفاف‌سازی بیش‌تر تمامی قید و بندهای پادمانی را بپذیرد.
- دیروز (سه‌شنبه) نفتالی بنت نخست‌وزیر اسراییل مدارکی را ارایه کرد که نشان می‌دهد ایران نزدیک به دو دهه پیش تعدادی از اسناد طبقه‌بندی‌شده آژانس انرژی اتمی سازمان ملل را مخفیانه به‌دست آورده و از محتوای آنها برای پنهان‌کردن فعالیت‌های هسته‌ای خود از بازرسان بین‌المللی استفاده کرده است.
- یکی از اسناد مدارک طبقه‌بندی شده‌ای است که نشان می‌دهد مقام‌های ایرانی به سند محرمانه‌ای از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دست یافته بودند که از بازرسی راکتور هسته‌ای آب سنگین اراک خبر می‌داد. دیگر مدرک ارایه‌شده جزو گزارش‌های بسیار محرمانه آژانس بین‌المللی هسته‌ای و مربوط به پروژه «نمک سبز» ایران است.
- مخالفت شدید نخست‌وزیران کنونی پیشین اسراییل به توافق هسته‌ای با ایران در حالی است که در وزارت دفاع و دستگاه‌های اطلاعاتی اسراییل افرادی معتقدند یک توافق حتی یک توافق بد، خطرش بسیار کم‌تر از دست‌نیافتن به هیچ توافقی است.
- رابرت مَلی نماینده ویژه دولت بایدن در امور ایران اعلام کرد دولت بایدن آماده است اگر توافقی حاصل نشود، فشار اقتصادی بر ایران افزایش پیدا کند و استفاده از نیروی نظامی برای جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای را نیز رد نمی‌کند. هر چند تنها راه‌حل واقعی، اقدام دیپلماتیک است.
شرح گزارش:
ساعتی پیش یو‌اس‌نیوز به نقل از رویترز، از پیش‌نویس قطعنامه‌ای خبر داد که نشان می‌دهد ایالات‌متحده، فرانسه، بریتانیا و آلمان تلاش دارند تا بر شورایِ حکام فشار بیاورند که ایران را به‌خاطر پاسخ ندادن به ابهام‌ها درباره ردیابی اورانیوم در برخی از سایت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده، محکوم کند.
این اقدام ممکن است تهران را خشمگین کند و بیش از پیش چشم‌انداز احیای برجام را از بین ببرد. البته ارایه این پیش‌نویس حدود ۳ ماه پیش صورت گرفته بود، اما آن زمان به اعضای شورای حکام ارایه نشد تا به روند مذاکرات وین آسیب وارد نشود.
از زمانی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشورهای عضو اعلام کرده است که تهران از پاسخ‌گویی درباره سایت‌های اعلام‌نشده هسته‌ای طفره می‌رود با وجود توافقی که مارچ امسال بین آژانس و مقام‌های ایرانی صورت گرفته، فشارهای بین‌المللی بر تهران افزایش یافته است.
متن پیش‌نویس ارایه‌شده به کشورهای عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از ایران می‌خواهد فوری به تعهدات قانونی خود عمل کند و به‌منظور تعامل و شفاف‌سازی بیش‌تر تمامی قید و بندهای پادمانی را بپذیرد. البته قرار است این پیش‌نویس در نشست هفته آینده شورای حکام به‌صورت رسمی مطرح شود و سپس رای‌گیری صورت گیرد.
این پیش‌نویس در حالی رسانه‌ای شده است که دیروز (سه‌شنبه) نفتالی بنت نخست‌وزیر اسراییل مدارکی را ارایه کرد که نشان می‌دهد ایران نزدیک به دو دهه پیش تعدادی از اسناد طبقه‌بندی شده آژانس انرژی اتمی سازمان ملل را مخفیانه به‌دست آورده و از محتوای آنها برای پنهان‌کردن فعالیت‌های هسته‌ای خود از بازرسان بین‌المللی استفاده کرده است.
بر اساس اعلام واشنگتن پست، دفتر نخست‌وزیر اسراییل اعلام کرده که این اسناد را از میان مجموعه مدارکی رسانه‌ای کرده که در سال ۲۰۱۸ به‌دست اسراییل افتاده است.
ایران همواره اصرار دارد که برنامه هسته‌ای‌اش فقط برای هدف‌های صلح‌آمیز است. آژانس‌های اطلاعاتی کشورهای غربی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز اعلام کرده‌اند ایران از سال ۲۰۰۳ به‌بعد برنامه تسلیحاتی خود را متوقف کرده است. رییس سازمان سی‌آی‌ای نیز چندی پیش اعلام کرده بود هیچ مدرکی از تصمیم حکومت ایران برای تولید سلاح هسته‌ای وجود ندارد.
با این حال، اسراییل همواره یکی از مخالفان سرسخت توافق برجام در سال ۲۰۱۵ بود و وقتی دونالد ترامپ به‌صورت یک‌جانبه از آن خارج شد، از این اقدام واشنگتن بسیار استقبال کرد. این کشور با مذاکرات احیای برجام در وین هم به‌شدت مخالف است؛ مذاکراتی که اکنون امید اندکی برای به‌نتیجه رسیدن آن وجود دارد.
همه این اتفاقات در شرایطی شکل می‌گیرد که تصور می‌شود اسراییل تنها کشوری در خاورمیانه است که سلاح هسته‌ای دارد. هر چند هرگز داشتن چنین سلاح‌هایی از سوی مقام‌های اسراییلی تایید نشده است.
یکی از اسنادی که توسط اسراییل هم‌رسانی شده، مدارک طبقه‌بندی شده‌ای مربوط به سال ۲۰۰۴ است که نشان می‌دهد مقام‌های ایرانی به سند محرمانه‌ای از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دست یافته بودند که از بازرسی راکتور هسته‌ای آب سنگین اراک خبر می‌داد که فرآورده جانبی آن پلوتونیوم است که می‌تواند برای ساخت سلاح هسته‌ای مورد استفاده قرار بگیرد.
دیگر مدرک ارایه‌شده مربوط به سال ۲۰۰۶ و جزو گزارش‌های بسیار محرمانه آژانس بین‌المللی هسته‌ای است که از پروژه «نمک سبز» در ایران خبر می‌دهد. ایالات‌متحده مدعی است که این طرح به مجموعه‌ای از اجزای برنامه سلاح هسته‌ای ایران مربوط می‌شود.
بر اساس اعلام وال استریت ژورنال به نقل از مقام‌های اطلاعاتی ناشناس، سند دیگر مربوط به تلاش تهران در تغییر زمان بهره‌برداری از یک معدن در راستای برنامه‌های هسته‌ای ایران از سال ۲۰۰۱ به ۲۰۰۳ به‌منظور فریب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.
یوئل گِزانسکی کارشناس مسایل ایران در موسسه مطالعات امنیت ملی اسراییل معتقد است انتشار این اسناد با هدف تاثیرگذاری بر ایالات‌متحده است تا با ایران به توافق نرسد. هر چند به‌نظر می‌رسد موثر نخواهد بود.
این‌ها در حالی است که با وجود مخالفت شدید نفتالی بنت نخست‌وزیر کنونی و بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر پیشین اسراییل به توافق هسته‌ای با ایران، منابعی به الجزیره گفته‌اند که در وزارت دفاع و دستگاه‌های اطلاعاتی اسراییل افرادی معتقدند یک توافق حتی یک توافق بد، خطرش بسیار کم‌تر از دست‌نیافتن به هیچ توافقی است.
البته از مدت‌ها پیش مشخص شده است که گره کنونی برای احیای برجام قرارداشتن نام سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی ایالات‌متحده است که البته اسراییل مخالف سرسخت خارج‌کردن نام این سازمان از فهرست مورد نظر است.
وقتی انریکه مورا هماهنگ‌کننده مذاکرات هسته‌ای اتحادیه اروپا اوایل می امسال به تهران سفر کرد تا به‌نوعی بن‌بست ایجادشده در مذاکرات احیای برجام در وین را باز کند و بدون دستیابی به نتیجه ملموسی بازگشت، اسراییل تهدید کرد در صورت شکست دیپلماسی، به اقدام نظامی دست خواهد زد.
در همین زمینه، چهارشنبه هفته گذشته رابرت مَلی نماینده ویژه دولت بایدن در امور ایران، در نشست کمیته روابط خارجی سنا اعلام کرد به‌خاطر خواسته‌های بیش از اندازه ایران، احتمال موفقیت مذاکرات احیای برجام اندک است و چشم‌انداز دستیابی به توافق را در بهترین حالت «ضعیف» توصیف کرد.
به نوشته ان‌بی‌سی نیوز وی تاکید کرد دولت بایدن آماده است اگر توافقی حاصل نشود، فشار اقتصادی بر ایران افزایش پیدا کند و استفاده از نیروی نظامی برای جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای را نیز رد نمی‌کند. هر چند اقدام نظامی چاره کار نیست و فقط برنامه هسته‌ای ایران را کند می‌کند. تنها راه‌حل واقعی، اقدام دیپلماتیک است.
نماینده ویژه دولت بایدن در امور ایران تاکید کرد درخواست ایران ربطی به برجام ندارد. بنابراین اگر تهران خواهان حذف نام سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی است باید امتیازی «متقابل» به واشنگتن بدهد که تا کنون چنین نکرده است.
ایران استدلال می‌کند دونالد ترامپ رییس‌جمهور پیشین آمریکا در سال 2018 یک‌جانبه از برجام خارج شد. اکنون هم، مواضع واشنگتن احیای توافق را به تاخیر انداخته، بنابراین مسئول بن‌بستی کنونی واشنگتن است.
مَلی در سنا به این موضوع اشاره کرد که رویکرد ترامپ ایران را به میز مذاکره برنگرداند و حمایت از شبه نظامیان شیعه در سراسر منطقه را کاهش نداد و موجب سرعت بخشیدن به برنامه هسته‌ای ایران شد. وی تاکید کرد: «ما آموخته‌ایم سیاست متمرکز بر فشار بدون هدف‌گذاری واقع‌بینانه، «حداکثر» نتیجه را ایجاد نمی‌کند، بلکه «حداکثر» خطر را به همراه دارد.
