کارن دی‌یونگ و کریم فهیم
نزدیک به دو ماه از ریاست‌جمهوری بایدن می‌گذرد و با نزدیک شدن به زمان انتخابات بحث‌برانگیز ریاست‌جمهوری ایران در ژوئن امسال، دو طرف [ایران و ایالات متحده] حتی نتوانسته‌اند در مورد آن‌چه می‌خواهند، با یکدیگر صحبت کنند. بایدن قول داده است که به سرعت ایران را به توافق هسته‌ای بازگرداند، اما گفتن این کار آسان‌تر از انجام آن است.
ایران خواهان لغو تمامی تحریم‌های ترامپ و بازگشت فوری پول‌ها و وام‌های بین‌المللی مسدود شده، همراه با امکان سرمایه‌گذاری خارجی و رفع ممنوع‌بودن فروش نفت است و اطمینان‌یافتن از این‌که دولت بعدی ایالات متحده، دوباره از این توافق‌نامه خارج نمی‌شود.
دولت بایدن می‌خواهد زودتر توافق‌نامه برجام را فعال کند تا بستر مناسبی برای دستیابی به توافق با ایران بر سر دیگر مسایل از جمله برنامه تولید موشک‌های بالستیک و استفاده از نیروهای نیابتی در عراق و سوریه و موضوع نقض حقوق بشر فراهم شود.
ایران گفته است که می‌خواهد همه تحریم‌ها از بین برود و علاقه‌ای به گفت‌وگو در مورد موضوع دیگری ندارد. تهران قصد دارد حق تولید موشک‌های بالستیک را حفظ کند و اصرار دارد که به دنبال تولید سلاح هسته‌ای نیست و توان موشکی خود را به خاطر مسایل دفاعی منطقه‌ای نیاز دارد. هم‌چنین تمایلی برای حمایت‌نکردن از نیروهای نیابتی در عراق یا جاهای دیگر ندارد.
به گزارش شبکه تلویزیونی پرس تی‌وی، حسن روحانی رییس‌جمهور ایران، هفته گذشته در تماس تلفنی با بوریس جانسون نخست‌وزیر انگلستان گفته بود واشنگتن هیچ گام عملی در زمینه ابراز تمایل خود برای پیوستن دوباره به برجام برنداشته است. وی تاکید کرده بود: “اگر ما به دنبال دیپلماسی هستیم، مسیر مشخص است. لغو تحریم‌ها نشان می‌دهد که ایالات متحده قصد دارد به تعهدات خود عمل کند؛ جز این گزینه دیگری وجود ندارد.”
جمعه گذشته، جیک سالیوان مشاور امنیت ملی بایدن در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: “ارتباطات‌هایی [با ایران] از طریق اروپایی‌ها و دیگران برقرار شده است که ما را قادر می‌سازد برای ایرانی‌ها توضیح بدهیم که موضع ما چیست… همین‌طور از موضع آنها آگاه شویم. ما در این مرحله منتظریم تا از زبان ایرانی‌ها بشنویم که به چه صورت مایل به ادامه همکاری هستند.”
مقام‌های آمریکایی و اروپایی در مورد اهمیت انتخابات پیش‌روی ایران و این‌که بازگشت به توافق هسته‌ای برای دولت آینده اولویت اصلی خواهد بود، با هم‌دیگر اختلاف نظر دارند. برخی اطمینان دارند پیروزی تندروها احتمال بازگشت به توافق‌نامه‌ای که روحانی آن را امضا کرده است، کاهش می‌دهد. برخی دیگر معتقدند فقط نظر رهبر ایران اهمیت دارد که او هم درباره بازگشت به برجام ابراز تردید کرده و از بایدن خواهان “عمل، نه حرف” شده است.
دسامبر 2020 حدود 150 تن از نمایندگان دموکرات از بایدن خواستند که تحریم‌ها را لغو کند و بدون قید و شرط به توافق سال 2015 برگردد. هفته گذشته اما، 70 نماینده جمهوری‌خواه و 70 نماینده دموکرات نامه‌ای را امضا کردند که خواستار توافق دوباره و جامع جدیدی شدند که به موضوع برنامه هسته‌ای ایران، موشک‌های بالستیک، تروریسم و نقض حقوق بشر می‌پردازد.
برخی از متحدان ایالات متحده “خواهان اقدام فوری ایالات متحده هستند”. یک مقام اروپایی ضمن اعلام این مطلب گفت: “پرسش اصلی این است که [بایدن] چگونه می‌تواند این کار را انجام دهد”، هنگامی که او تلاش می‌کند اولویت‌های دیگر سیاست‌های خارجی خود در خاورمیانه را متعادل کند و موضوع ایران با اسراییل، سوریه، عربستان سعودی و دیگر کشورها گره خورده است.
