مایکل کراولی، فرناز فصیحی و رونن برگمن
نیویورک تایمز
- مقام‌های سه کشور به نیویورک تایمز گفته‌اند دولت بایدن با هدف محدودکردن برنامه هسته‌ای ایران و آزادی شهروندان زندانی ایالات‌متحده، بی‌سر و صدا با حاکمان تهران مذاکره کرده است. این اقدام بخشی از تلاش بزرگ‌تر آمریکا در مسیر کاهش تنش‌ها و احتمال خطر رویارویی نظامی با جمهوری اسلامی است.
- انگیزه ایالات‌متحده از این گفت‌وگوها، دستیابی به یک توافق غیررسمی و نانوشته است که برخی مقام‌های ایرانی آن را «آتش‌بس سیاسی» می‌نامند. هدف نهایی، جلوگیری از عمیق‌تر شدن رابطه خصمانه طولانی‌مدت با جمهوری اسلامی است.
- بر اساس یک پیمان جدید – که دو مقام اسراییلی توافق نهایی بر سر آن را «بسیار نزدیک» نامیده‌اند – جمهوری اسلامی موافقت خواهد کرد سطح غنی‌سازی اورانیوم را از ۶۰ درصد کنونی فراتر نبرد، حمله‌های مرگبار به پیمانکاران آمریکایی را متوقف کند، همکاری با بازرسان آژانس بین‌المللی اتمی را گسترش دهند و از فروش موشک‌های بالستیک به روسیه خودداری کنند.
- در مقابل، حاکمان تهران انتظار دارند ایالات‌متحده از تشدید تحریم‌ها دست بردارند و از توقیف نفتکش‌های خارجی حامل نفت ایران خودداری شود و میلیاردها دلار دارایی‌های مسدودشده ایران که استفاده از آنها محدود به هدف‌های بشردوستانه است به‌طور کامل آزاد شود.
- یکی از نشانه‌های اجرایی‌شدن توافق جدید مربوط به هفته گذشته است که ایالات‌متحده به عراق اجازه داد ۲٫۷۶ میلیارد دلار بدهی‌اش به ایران را بپردازد. این پول تنها باید به گروهی از کشورهای فروشنده غذا و دارو پرداخت شود که مورد تایید واشنگتن است.
- انکار دولت ایالات‌متحده از دستیابی به یک «توافق هسته‌ای» با تهران، درک این مفهوم است که چنین تفاهمی می‌تواند از تایید کنگره بی‌نیاز باشد؛ کنگره‌ای که تا بن ریشه دشمن جمهوری اسلامی است.
- البته گفت‌وگوهای اخیر باعث نگرانی برخی از مقام‌های اسراییلی شده است. آنها نگران‌اند اجرای تفاهم‌های جدید از فشار اقتصادی غرب بر تهران بکاهد و حتی منجر به توافق هسته‌ای گسترده‌تری شود که در نهایت به اقتصاد ایران کمک کند: بی‌آن‌که به اندازه کافی مانع از فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی شود.
- دنیس راس دیپلمات ایالات‌متحده باور دارد: یک توافق ساده و بحران‌زدا می‌تواند مفید باشد، تنها در صورتی که به دوره زمانی مشخصی محدود شود. جمهوری اسلامی در حال ساخت تاسیسات زیرزمینی جدید مقاوم در برابر بمب‌های سنگرشکن آمریکایی است. از این دیدگاه، خرید زمان به سود جمهوری اسلامی است.
شرح گزارش:
مقام‌های سه کشور به نیویورک تایمز گفته‌اند دولت بایدن با هدف محدودکردن برنامه هسته‌ای ایران و آزادی شهروندان زندانی ایالات‌متحده، بی‌سر و صدا با حاکمان تهران مذاکره کرده است. این اقدام بخشی از تلاش بزرگ‌تر آمریکا در مسیر کاهش تنش‌ها و احتمال خطر رویارویی نظامی با جمهوری اسلامی است.
انگیزه ایالات‌متحده از این گفت‌وگوها، دستیابی به یک توافق غیررسمی و نانوشته است که برخی مقام‌های ایرانی آن را «آتش‌بس سیاسی» می‌نامند. هدف نهایی، جلوگیری از عمیق‌تر شدن رابطه خصمانه طولانی‌مدت با جمهوری اسلامی است که به‌خاطر افزایش ذخایر اورانیوم بسیار غنی‌شده نزدیک به درجه خلوص بمب هسته‌ای، تامین پهپادهای مورد نیاز روسیه برای جنگ در اوکراین و سرکوب وحشیانه مردم [در جنبش زن، زندگی، آزادی] بسیار پرتنش شده است.
طرح کلی مذاکرات توسط سه مقام ارشد اسراییلی، یک مقام ایرانی و یک مقام آمریکایی تایید شده است. مقام‌های ایالات‌متحده در مورد تلاش‌ها برای آزادی زندانیان به تفصیل بحث نمی‌کنند: هر چند این موضوع را یکی از اولویت‌های فوری ایالات‌متحده می‌دانند.
گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان واشنگتن و تهران که از بهار امسال در عمان آغاز شده، بازتاب از سرگیری دیپلماسی بین ایالات‌متحده و جمهوری اسلامی پس از شکست مذاکرات احیای برجام است. این توافق جدید در برابر لغو برخی تحریم‌ها، باعث ایجاد محدودیت شدید برای فعالیت‌های هسته‌ای تهران می‌شود.
بر اساس یک پیمان جدید – که دو مقام اسراییلی توافق نهایی بر سر آن را «بسیار نزدیک» نامیده‌اند – جمهوری اسلامی موافقت خواهد کرد سطح غنی‌سازی اورانیوم را از ۶۰ درصد کنونی فراتر نبرد. همچنین حمله‌های مرگبار به پیمانکاران آمریکایی در سوریه و عراق توسط نیروهای نیابتی‌شان را متوقف کنند، همکاری با بازرسان آژانس بین‌المللی اتمی را گسترش دهند و از فروش موشک‌های بالستیک به روسیه خودداری کنند.
در مقابل، حاکمان تهران انتظار دارند ایالات‌متحده از تشدید تحریم‌ها دست بردارند و از توقیف نفتکش‌های خارجی حامل نفت ایران خودداری شود.
علی واعظ مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران گفت: «هیچ‌یک از این اقدام‌ها برای دستیابی به یک توافق اساسی نیست. بلکه هدف تعیین حد و مرز برای هر گونه فعالیتی است که عبور از خطوط قرمز تعبیر می‌شود یا هر یک از طرف‌ها را در موقعیتی قرار می‌دهد که به اقدام‌های تلافی‌جویانه دست بزند وضعیت موجود را بی‌ثبات‌تر کند.
وی تاکید کرد: هدف اصلی تثبیت تنش‌ها است تا زمان و مکان مورد نیاز برای بحث در مورد دیپلماسی آینده و توافق هسته‌ای فراهم شود.
جمهوری اسلامی از دولت بایدن انتظار دارد میلیاردها دلار دارایی‌های مسدودشده ایران که استفاده از آنها محدود به هدف‌های بشردوستانه است را در برابر آزادی سه زندانی دو تابعیتی ایرانی و آمریکایی، به‌طور کامل آزاد کند. مقام‌های ایالات‌متحده ارتباط بین آزادسازی زندانیان و دارایی‌های بلوکه‌شده را تایید نکرده‌اند.
یکی از نشانه‌های اجرایی‌شدن توافق جدید مربوط به هفته گذشته است که ایالات‌متحده به عراق اجازه داد ۲٫۷۶ میلیارد دلار بدهی‌اش به ایران را بپردازد. به گفته وزارت امور خارجه ایالات‌متحده، این پول تنها باید به گروهی از کشورهای فروشنده غذا و دارو پرداخت شود که مورد تایید واشنگتن است.
مقام‌های ایرانی تلاش می‌کنند تا حدود ۷ میلیارد دلار بدهی کره‌جنوبی را در برابر آزادی زندانیان آمریکایی در اختیار بگیرند. البته به گفته یک مقام آگاه، این پول نیز برای استفاده بشردوستانه محدود و در یکی از بانک‌های قطر نگهداری خواهد شد.
متیو میلر سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات‌متحده دیروز (چهارشنبه) در نشستی خبری گفت: شایعه‌ها درباره دستیابی به یک توافق هسته‌ای – موقت یا غیرموقت – با جمهوری اسلامی نادرست یا گمراه‌کننده است. اصلی‌ترین اولویت ما تضمین این است که ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست نمی‌یابد. ما بر این باوریم که دیپلماسی بهترین راه برای دستیابی به این خواسته است، اما ما برای همه موارد احتمالی آمادگی داریم.
انکار دولت ایالات‌متحده از دستیابی به یک «توافق هسته‌ای» با تهران، درک این مفهوم است که چنین تفاهمی می‌تواند از تایید کنگره بی‌نیاز باشد؛ کنگره‌ای که تا بن ریشه دشمن جمهوری اسلامی است.
آیت‌الله علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران، در یک تغییر موضع ناگهانی دیروز گفت: اگر زیرساخت‌های هسته‌ای ایران دست نخورده باقی بماند، می‌تواند توافق با غرب را تایید کند. ایران لازم است با بازرسان بین‌المللی اتمی همکاری داشته باشد.
اگر جمهوری اسلامی از تمامی ظرفیت سانتریفیوژهای پرسرعتش برای غنی‌سازی اورانیوم تا سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای استفاده کند، باز هم به گفته ژنرال مارک میلی رییس ستاد مشترک ارتش ایالات متحده در ارایه گزارش به یک کمیته فرعی مجلس نمایندگان «این روند ممکن است چند ماه طول بکشد».
یک مقام ارشد دفاعی اسراییل گفت: تخمین اسراییل این است که جمهوری اسلامی برای ساخت بمب به زمان طولانی‌تری – یعنی دست‌کم یک سال و شاید بیش از دو سال – نیاز دارد.
البته گفت‌وگوهای اخیر باعث نگرانی برخی از مقام‌های اسراییلی شده است. آنها نگران‌اند اجرای تفاهم‌های جدید از فشار اقتصادی غرب بر تهران بکاهد و حتی منجر به توافق هسته‌ای گسترده‌تری شود که در نهایت به اقتصاد ایران کمک کند: بی‌آن‌که به اندازه کافی مانع از فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی شود.
دنیس راس دیپلمات ایالات‌متحده باور دارد: یک توافق ساده و بحران‌زدا می‌تواند مفید باشد، تنها در صورتی که به دوره زمانی مشخصی محدود شود. جمهوری اسلامی در حال ساخت تاسیسات زیرزمینی جدیدی است که شاید بتواند در برابر بمب‌های سنگرشکن آمریکایی مقاومت کند. هر اندازه آنها مقاوم‌تر شوند، به همان نسبت گزینه‌های نظامی اثرگذاری‌شان را از دست می‌دهند. از این دیدگاه، خرید زمان به سود جمهوری اسلامی است.