مازیار شیبانی‌فر
موضوع قیمت و تولید مسکن طی چند سال اخیر تبدیل به یکی از دغدغه‌های جدی مقام‌های دولتی و مردم به‌ویژه قشر کم‌درآمد و طبقه متوسط در کانادا شده است. یکی از شاخص‌های رشد و کاهش قیمت مسکن به میزان ساخت و سازها مربوط می‌شود.
کانادا در سال 2020 در زمینه ساخت و ساز مسکن به این سمت حرکت می‌کرد که برای هر کانادایی 2 واحد مسکونی در مناطق مختلف کشور وجود داشته باشد. به عبارت دیگر، در سه ماه سوم 2020 خانه‌های تکمیل شده بیش از 2 برابر رشد جمعیت بود.
جمعیت کانادا در سال 2010 حدود 34 میلیون و 100 هزار نفر بود و در سال 2021 جمعیت کشور به بیش از 38 میلیون نفر رسیده است که حدود 12 درصد رشد را نشان می‌دهد.
بر همین اساس، افزایش فصلی جمعیت کانادا در سه ماه سوم 2020 حدود 25 هزار نفر کاهش یافته، اما تعداد خانه‌های تکمیل‌شده نزدیک به 52 هزار واحد بوده است.
در این زمان، در استان آنتاریو جمعیت حدود 10 هزار و 500 نفر افزایش یافته در حالی که بیش از 18 هزار و 700 واحد ساختمانی تکمیل شده است. در بریتیش کلمبیا نیز در این سه ماه، حدود 5 هزار و 300 نفر به جمعیت استان افزوده شده، در حالی که بیش از 9 هزار و 700 واحد مسکونی و تجاری تکمیل شده است.
البته در بریتیش کلمبیا در کل سال 2020 به نسبت سال قبل از آن شاهد کاهش حدود 22 درصدی ساخت و سازها بودیم. یعنی در طول سال 2020 نزدیک به 7 هزار واحد مسکونی کمتر نسبت به سال قبل از آن ساخته شده است.
به گزارش سی‌بی‌سی، آگوست 2020 در کل کانادا بیش از 245 هزار و 500 واحد مسکونی ساخته شده، در حالی که برآورد میانگین ساخت مسکن در برنامه‌های بلندمدت سالی 200 هزار خانه جدید است. البته باید این موضوع را در نظر گرفت که توزیع ساخت و سازها در سراسر کانادا یکسان نبوده است.
برای نمونه در این زمان، ساخت خانه در منیتوبا افزایش نیافته و در کبک ثابت مانده بود، اما در آلبرتا، ساسکاچوان و آنتاریو ساخت مسکن رشد قابل‌توجهی داشته و در نیوبرانزویک ساخت و سازها به بالاترین میزان از سال 1990 تا آن زمان رسیده بود.
با وجود همه این اعداد و ارقام، قیمت‌ها نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه در همه زمینه‌ها به‌ویژه اجاره‌بها افزایش سرسام‌آوری داشته است!
برای نمونه در جایی همانند تورنتو، در اکتبر 1990 اجازه‌بهای متوسط یک واحد آپارتمان یک خوابه 559، دو خوابه 689 و سه خوابه 842 دلار بود، اما در اکتبر 2020 به ترتیب اجاره‌بهای یک واحد یک‌خوابه 1421، دو خوابه 1637 و سه خوابه حدود 1854دلار بوده است. یعنی به‌طور متوسط اجاره‌بها در این شهر طی 30 سال حدود 250 درصد افزایش یافته است!
توزیع نامتوازن ساخت و سازها در کل کانادا، افزایش نامتوازن جمعیت در مناطق مختلف کشور، نبود توازن و تعادل در ساخت واحدهای ارزان‌قیمت و گران‌قیمت، فعالیت به نسبت گسترده خریداران خارجی در بازار مسکن کانادا، تغییر الگوی خرید خانه از کالای مصرفی به سمت کالای سرمایه‌ای، کاهش مشارکت دولت‌های محلی و فدرال در زمینه تولید خانه‌های مقرون‌به‌صرفه و افزایش قیمت زمین باعث افزایش قیمت خانه و دور از دسترس‌شدن برای طبقه متوسط شده است.
کم‌توجهی برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران اقتصاد کلان کانادا به این گونه مسایل باعث شده است با وجود گستردگی ساختمان‌سازی، قیمت‌ها کاهش نیابد و مشکل خرید خانه برای قشرهای مختلف به‌ویژه کم‌درآمدها حل‌نشده باقی بماند و هر سال پیچیده‌تر شود.
یکی از مشکلات تولید مسکن در کانادا این است که هیچ آژانس واحد و مشخصی وظیفه یافتن راه‌حل و اجرای برنامه‌های جامع برای برطرف‌کردن مشکل مسکن را برعهده ندارد.
هر چند برنامه‌هایی همانند “استراتژی ملی مسکن” که در نوامبر 2017 به تصویب رسید، مشارکت‌های جدید و نوآورانه در سیاست‌گذاری تولید مسکن از سوی دولت فدرال را در پی داشت، اما برای حل ریشه‌ای مشکل مسکن در کانادا به برخی مسایل که در پی می‌آید، باید توجه ویژه شود:
حمایت گسترده‌تر و مداوم دولت فدرال از ساخت و سازها، افزایش بودجه تولید مسکن برای قشرهای کم‌درآمد و متوسط، یافتن راهکارهای دایمی و سریع برای کاهش بی‌خانمانی، بهبود ساز و کارهای اداری(بروکراسی) ساخت مسکن، ارایه حمایت‌های عملی و مالی برای مصرف‌کنندگان واقعی مسکن در جامعه، برنامه‌ریزی ملی به‌منظور افزایش میزان زمین‌های در دسترس برای ساختمان‌سازی به تفکیک استانی و حمایت از انبوه‌سازان جزو راه‌حل‌های بهبود شرایط مسکن در کانادا است.
به‌دست گرفتن رهبری رشد متوازن و هم‌آهنگ برنامه‌های توسعه‌ای مسکن در دولت‌های استانی توسط دولت فدرال، افزایش بودجه طرح‌های تحقیقاتی بر اساس شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی با هدف به‌کارگیری دانش نوین تولید مسکن، افزایش توجه در زمینه به‌کارگیری مواد اولیه بازیافتی یا برآمده و سازگار با طبیعت و کاهش مدت زمان ساخت خانه با استفاده از مصالح ساختمانی پیش‌ساخته، از دیگر راهکارهایی است که می‌تواند به حل مشکل مسکن در کانادا کمک کند.