مازیار شیبانی‌فر
- آن‌چه اکنون مورد توجه متخصصان قرار دارد بهبود عملکرد نظام سلامت و ارزش‌آفرینی و بهره‌وری مناسب‌تر نسبت به هزینه‌ای است که دولت‌های فدرال و استانی برای ارایه مراقبت‌های بهداشتی با کیفیت صرف می‌کنند.
- صندوق کشورهای هم‌سود (مشترک المنافع) در سال ۲۰۱۱ سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی ۱۱ کشور ثروتمند را در ۵ بخش مقایسه کرد. در این رده‌بندی کانادا در جایگاه دهم و ایالات‌متحده در رده یازدهم نشست.
- برخی متخصصان بر این باورند که کانادا از هیچ استراتژی مشخصی در زمینه بهره‌گیری از فناوری سلامت برخوردار نیست. یک سیستم جامع اطلاعات سلامت ایده‌آل، دسترسی سریع و آسان به گزارش‌های استاندارد برای گروه‌بندی بیماران بر اساس بیماری، کد پستی، جمعیت‌شناسی یا قوم‌شناسی به متخصصان می‌دهد.
- در سال ۲۰۲۱ کره‌جنوبی از برترین سیستم مراقبت‌های بهداشتی در جهان برخوردار بود. در این گزارش تایوان، دانمارک، اتریش، ژاپن، استرالیا، فرانسه، اسپانیا، بلژیک و بریتانیا در میان ۱۰ کشور برتر این فهرست قرار دارند. کانادا در جایگاه بیست‌وسوم است.
- برخی متخصصان معتقدند کانادا از یک «مدل تک پرداختی» در سیستم بهداشت و درمان استفاده می‌کند که مربوط به ۵۰ سال قبل است. سیستم «چند پرداختی» به بیمه‌گران اجازه رقابت برای دریافت بهترین خدمات را می‌دهد.
- تحقیق میدانی ژورنال ایرانیان کانادا نشان می‌دهد مهاجران ایرانی در زمینه ارزیابی کیفیت دریافت خدمات پزشکی در دو طیف «بسیار راضی» و «بسیار ناراضی» قرار دارند. در ایران، سیستم بهداشتی دو سطحی است. یعنی در دو بخش جداگانه دولتی و خصوصی ارایه می‌شود.
- در کانادا هنگام تبلیغات انتخابات اخیر پارلمان، حزب محافظه‌کار رویکرد به مدل دو سطحی و چندپرداختی را تبلیغ می‌کرد، در حالی که لیبرال‌ها از سیستم کنونی سلامت حمایت می‌کردند و استفاده از مدل محافظه‌کاران را مخالف برابری اجتماعی می‌دانستند.
شرح گزارش:
مرگ یک بیمار اهل نیوبرانزویک در سالن انتظار یک بیمارستان محلی، بار دیگر از واقعه‌ای ناخوشایند در سیستم درمانی کانادا خبر داد؛ انتظار طولانی برای ملاقات با یک پزشک. موضوعی که پیش از دوران همه‌گیری تبدیل به یکی از گره‌های جدی در نظام سلامت کشور شده بود و اکنون کارشناسان بیش از هر زمان دیگری به‌دنبال راهکارهایی موثر و کم هزینه برای حل این مشکل هستند.
آن‌چه اکنون مورد توجه متخصصان قرار دارد بهبود عملکرد نظام سلامت و ارزش‌آفرینی و بهره‌وری مناسب‌تر نسبت به هزینه‌ای است که دولت‌های فدرال و استانی برای ارایه مراقبت‌های بهداشتی با کیفیت صرف می‌کنند.
صندوق کشورهای هم‌سود (مشترک المنافع) در سال ۲۰۱۱ سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی کشورهای استرالیا، کانادا، فرانسه، آلمان، هلند، نیوزیلند، نروژ، سوئد، سوییس، بریتانیا و ایالات‌متحده را در ۵ بخش کلی دسترسی به مراقبت پزشکی، فرآیند مراقبت، کارایی بخش اداری، برابری و شاخص‌های سلامت مقایسه کرد. در این رده‌بندی کانادا در جایگاه دهم و ایالات‌متحده در رده یازدهم نشست.
کانادا در زمینه عدالت و مراقبت‌های بهداشتی دهم، در دسترسی به مراقبت نهم، در کارایی بخش اداری هفتم و در فرآیند مراقبت چهارم شد. شاخص دسترسی به مراقبت، با توجه به زمان انتظار برای ویزیت‌شدن و مقرون‌به‌صرفه‌بودن خدمات مراقبتی تعریف می‌شود.
در این رده‌بندی هلند مقام نخست را دارد. به این خاطر که دسترسی به مراقبت اولیه در این کشور سریع و آسان و با یک تلفن انجام می‌شود. در حالی که پاسخ استاندارد به نیاز اولیه یک بیمار در ساعت ۲ بامداد در برخی از استان‌های کانادا برابر است با مراجعه خود بیمار به اورژانس بیمارستان.
در هلند پزشکان عمومی برای تمدید پروانه طبابت لازم است بین ۵ بعدازظهر تا ۸ صبح دست‌کم ۵۰ ساعت خدمات در سال ارایه کنند، اما چنین شرایطی در کانادا وجود ندارد. همین موضوع باعث شده است ۳۴.۷ درصد کانادایی‌های بیمار بتوانند همان‌روز یا فردای آن از پزشک یا پرستار وقت بگیرند، در حالی که ۶۱.۵ درصد هلندی‌ها از چنین امکانی برخوردارند.
برخی کارشناسان معتقدند سرمایه‌گذاری در ارایه خدمات اجتماعی می‌تواند فشار بر سیستم درمان را کاهش دهد. برای نمونه یک بیمار دیالیزی هر سال حدود ۱۰۰ هزار دلار برای بخش درمان هزینه دارد. در حالی که رسیدن یک بیمار به این نقطه ۱۰ سال زمان می‌برد و اگر خدمات اجتماعی به‌موقع ارایه شود، پیشگیری موثری صورت می‌گیرد.
کاستی در دسترسی به مراقبت‌های پزشکی می‌تواند با مرگ بیماران ارتباط مستقیم داشته باشد. اکنون نومهاجران دسترسی کمتری به مراقبت‌های اولیه برای مدیریت بیماری‌های مزمن دارند و جان‌شان در معرض خطر بیش‌تری قرار می‌گیرد.
برخی متخصصان بر این باورند که کانادا از هیچ استراتژی مشخصی در زمینه بهره‌گیری از فناوری سلامت برخوردار نیست. یک سیستم جامع اطلاعات سلامت ایده‌آل، دسترسی سریع و آسان به گزارش‌های استاندارد برای گروه‌بندی بیماران بر اساس بیماری، کد پستی، جمعیت‌شناسی یا قوم‌شناسی به متخصصان می‌دهد.
اکنون کانادا بیش از ۱۰.۸ درصد از تولید ناخالص داخلی را صرف سیستم مراقبت‌های بهداشتی می‌کند. پرسش اصلی این است که آیا باید در این زمینه پول بیش‌تری بپردازد؟ به باور برخی پزشکان نیازی به صرف هزینه بیش‌تر نیست. کشورهای نروژ، بریتانیا، هلند، استرالیا و نیوزیلند کمتر از کانادا برای نظام سلامت جامعه هزینه می‌کنند، اما از شرایط بهتری برخوردارند؛ به‌نظر می‌رسد موضوع مهم نحوه صرف بودجه است.
بر اساس اعلام نشریه علمی سی‌ای‌او ورلد هلث کِر، در سال ۲۰۲۱ کره‌جنوبی از برترین سیستم مراقبت‌های بهداشتی در جهان برخوردار بود. در این گزارش که ۸۹ کشور مورد بررسی قرار گرفته‌اند، دو کشور آسیایی تایوان (دوم) و ژاپن (پنجم) نیز جزو صدرنشینان این فهرست هستند.
دانمارک (سوم)، اتریش (چهارم)، استرالیا (ششم)، فرانسه (هفتم)، اسپانیا (هشتم)، بلژیک (نهم) و بریتانیا (دهم) در میان ۱۰ کشور برتر این فهرست قرار دارند. کانادا در جایگاه بیست‌وسوم است.
آلمان ۱۷، هند ۱۹، امارات‌متحده عربی 20، ایالات‌متحده ۳۰، قطر ۳۳، عربستان‌سعودی ۵۵، ترکیه ۶۵ و ایران رتبه ۷۸ را در اختیار دارند. ایرلند، اوکراین، قزاقستان، مراکش، مصر، بنگلادش، آذربایجان، عراق، پاکستان و ونزوئلا رتبه‌های آخر این رده‌بندی را به خود اختصاص داده‌اند.
برخی متخصصان معتقدند کانادا از یک «مدل تک پرداختی» در سیستم بهداشت و درمان استفاده می‌کند که مربوط به ۵۰ سال قبل است. بر اساس این مدل، تمامی پزشکان و بیمارستان‌ها نزدیک به همه درآمدشان را از دولت استانی یا منطقه‌ای دریافت می‌کنند.
این گروه از کارشناسان باور دارند بهتر است نظام سلامت کانادا به الگوبرداری از سیستم بهداشت و درمان هلند بپردازد. در مدل هلندی «رقابت مدیریت‌شده» بر اساس اصول بیمه همگانی و امکان بهره‌مندی از خدمات آزاد تعریف می‌شود.
این سیستم که «چند پرداختی» است به بیمه‌گران اجازه رقابت برای دریافت بهترین خدمات را می‌دهد. این طرح، ترکیبی از هزینه و کیفیت در اختیار متقاضیان بخش سلامت قرار می‌دهد. کشورهایی همانند سوییس، آلمان و اسراییل از سیستم‌های تامین مالی چندپرداختی استفاده می‌کنند.
یکی از راه‌های تبدیل سیستم کانادا به مدل چندپرداختی که کمتر بحث‌برانگیز باشد، تحت پوشش قرار گرفتن همه مردم در سیستم درمانی استانی است، مگر اینکه شخصی داوطلبانه نخواهد از این خدمات استفاده کند. به این ترتیب، افراد برای بهره‌گیری از خدمات درمانی می‌توانند به سراغ راه‌های دیگری نیز بروند؛ سیستم چند پرداختی می‌تواند با مشارکت بخش خصوصی فعال شود.
تحقیق میدانی ژورنال ایرانیان کانادا نشان می‌دهد مهاجران ایرانی در زمینه ارزیابی کیفیت دریافت خدمات پزشکی در دو طیف «بسیار راضی» و «بسیار ناراضی» قرار دارند. در ایران، سیستم بهداشتی دو سطحی است. یعنی در دو بخش جداگانه دولتی و خصوصی ارایه می‌شود.
خدمات بخش دولتی مقرون‌به‌صرفه، محدود، کم کیفیت و با زمان انتظار طولانی است، در حالی که بخش خصوصی خدماتش را گران‌قیمت، گسترده، با کیفیت و زمان انتظار کوتاه ارایه می‌کند. نکته مهم، بحث تجاری‌سازی بخش سلامت است که در کشوری همانند ایران سرمایه‌گذاری بسیار گسترده‌ای در زمینه بهداشت و درمان صورت گرفته است و هر کس پول بیش‌تری بدهد، خدمات بهتری دریافت می‌کند.
در کانادا هنگام تبلیغات انتخابات اخیر پارلمان، حزب محافظه‌کار رویکرد به مدل دو سطحی و چندپرداختی را تبلیغ می‌کرد، در حالی که لیبرال‌ها از سیستم کنونی سلامت حمایت می‌کردند و استفاده از مدل محافظه‌کاران را مخالف برابری اجتماعی می‌دانستند.