نویسنده: مازیار شیبانی‌فر
بسیاری از کسب و کارها در تمامی کشورهای جهان با خطر ورشکستگی یا کاهش جدی سرمایه مواجه شده‌اند. واکنش بازار به مشکلات مالی که به خاطر همه‌گیری کووید-19 به وجود آمده، رکود و کاهش شدید درآمدها و در برخی موارد خارج شدن از گردونه فعالیت بوده است. این موضوع در خصوص کسب و کارهای ایرانیان کانادا نیز صدق می‌کند.
در حال حاضر کسب و کارهای ایرانی-کانادایی در چند گروه شغلی حضور چشمگیری دارند؛ از جمله خدمات مربوط به تغذیه، خدمات مهاجرت، صنعت ساختمان و خدمات بهداشتی و آرایشی. ایرانیان فعال در این مشاغل کسب و کارهای کوچک یا به عبارتی خرد دارند. در شرایط به وجود آمده از همه‌گیری ویروس کووید-19 بیشترین آسیب را کسب و کارهای خرد دیده اند. به این خاطر که کسب و کارهای بزرگ با تعدیل نیرو و بستن تعدادی از شعبه‌های خود یا کاستن برخی از خدمات تلاش کردند تا جای ممکن شرایط را مدیریت کنند. در صورتی که کسب و کارهای کوچک ابتدا تعطیل شدند و حالا در بازگشایی دوباره با مشکل نبود رونق یا رکود کامل مواجه هستند.
بهرام که در بخش رستوران‌داری فعال است، درباره مشکلات به وجود آمده برای کسب و کارهای ایرانی به ژورنال ایرانیان کانادا گفت: «در کانادا ایرانی‌هایی که در بخش فروش موادغذایی بسته‌بندی شده (همانند مارکت‌ها یا سوپرمارکت‌ها) فعالیت می‌کنند با مشکلات چندانی مواجه نشدند. برخی از آنها حتی از این شرایط سود بردند. به این خاطر که مردم به هر حال مجبورند نیازهای روزانه خود را با خرید موادغذایی یا بهداشتی رفع کنند. در این بین برخی از مردم که دچار ترس از کمبود شده بودند، با خرید بیش از نیاز و انبار کردن آن در خانه، این بخش را تاحدودی رونق دادند، اما این شرایط برای رستوران‌دارها همانند کابوس است. به این خاطر که مدتی رستوران‌ها تعطیل بود که البته اجاره ملک یا هزینه‌هایی که هر ماه از جیب رستوران‌دارها می‌رود، همچنان سر جای خود باقی است. حالا هم که رستوران‌ها باز شده، همچنان فروش در حد پایین یا متوسط است. زیرا بسیاری از مردم به خاطر ترس از گرفتن کرونا، خرید خود از رستوران‌ها را به شکل قابل‌توجهی کاهش داده‌اند.»
محمد حسین که بیش از 10 سال است در بخش صنعت ساختمان فعالیت می‌کند، به ژورنال ایرانیان کانادا گفت: «در سال 2016 قیمت ساختمان و زمین در شهرهای بزرگ کانادا با جهش مواجه شد. این جهش قیمت وضعیت بازار را آشفته کرد و پس از فروکش کردن این آشفتگی، نوعی رکود بر این بازار حاکم شد. همه‌گیری کووید-19 وضعیت تولید ساختمان در کانادا را با توقف جدی روبه‌رو کرد که این موضوع رکود پیش آمده از سال 2016 را شدت بخشیده است. موضوع رکود فقط مربوط به خرید و فروش نیست، در دیگر بخش‌ها همانند بازسازی بنا، بازرسی ساختمان، نماسازی و دیگر بخش‌های مربوط به این صنعت هم مشکلات جدی به وجود آمده است. در این بین فقط آن گروه از مالکان ساختمان (منزل و مغازه) سود بردند که موفق شدند کرایه‌ها را افزایش دهند، ولی گروه بزرگی از افراد فعال در زمینه خرید و فروش یا ساخت و ساز و دیگر خدمات ساختمان، با مشکل از دست دادن شغل یا کاهش جدی درآمد مواجه شدند.»
شادی که در بخش خدمات مهاجرتی فعالیت می‌کند، در خصوص مشکلات ناشی از همه‌گیری ویروس کووید-19 برای فعالان ایرانی در این بخش به ژورنال ایرانیان کانادا گفت: «موضوع مهاجرت و خدماتی که در این بخش ارایه می‌شود، همیشه با فراز و نشیب مواجه بوده و هست. نوسان قیمت دلار، موانع ایجاد شده از سوی دولت‌ها، روابط سیاسی و دیپلماتیک، وجود شرکت‌ها و افراد کلاهبردار در عرصه مهاجرت و بسیاری از مسایل دیگر باعث شده که خدمات مهاجرتی در ایران با اما و اگرهای زیادی مواجه باشد، اما پیدا شدن سر و کله این ویروس جدید یک شوک جدی به این بخش بود. به این خاطر که از یک سو بسیاری از کشورهای مهاجرپذیر ناگهان خدمات بررسی پرونده‌ها را متوقف کردند و از سوی دیگر برخی از کشورها مرزهای‌شان را بستند و حتی آنهایی که ویزا دست‌شان بود و خود را برای روز پرواز آماده می‌کردند، ناگهان دچار مشکل شدند. در این بین مردم شرکت‌های مهاجرتی را می‌شناسند و از آنها می‌خواهند تا مشکل‌شان را برطرف کند. در حالی که برنامه‌ریزی یا حتی پیش‌بینی چنین شرایطی برای هیچ شرکت مهاجرتی امکان‌پذیر نیست و آنچه از این کشمکش‌ها و شرایط باقی می‌ماند، ایجاد بی‌اعتمادی مردم به شرکت‌های مهاجرتی است که در ایجاد این شرایط مقصر نیستند و کاری هم برای رفع مشکلات از دست آنها برنمی‌آید.»
بی‌اعتمادی و نوعی بدبینی که گاه در بین ایرانیان مهاجر وجود دارد، دامنگیر کسب و کارها می‌شود. به این شکل که حتی کسب و کارهایی که در زمینه فروش محصولات ایرانی بسته‌بندی شده نیز فعالیت می‌کنند با مشکل ترس مردم از خرید به خاطر گسترش ویروس کووید-19 مواجه هستند. به این خاطر که ایران یکی از کشورهایی است که همه‌گیری کرونا در آن بسیار بالا است و آگاهی مردم از این موضوع موجب می‌شود هم درباره آلوده بودن کالاهای وارداتی ایرانی دچار بدبینی باشند و هم نسبت به ایرانی‌هایی که به این کشور مسافرت کرده‌اند.
علی که به عنوان مدیر در یکی از فروشگاه‌های ارایه محصولات ایرانی فعالیت می‌کند، در این باره به ژورنال ایرانیان کانادا گفت: «طی همه این سال‌هایی که در کانادا زندگی می‌کنم و در این شغل فعالیت کرده‌ام، موقعیتی شبیه شرایط کنونی را به خاطر ندارم. ابتدا که ویروس کووید-19 وارد کانادا شده بود، در بین ایرانی‌ها شایع شده بود کالاهای ایرانی کرونا دارد. در این زمان تعدادی از فروشگاه‌ها مجبور شدند کارکنان خود را کم کنند و به جای ارایه خدمات حضوری، به صورت آنلاین خدمات بدهند، ولی به هر حال حجم خریدها بسیار کم شد. پس از بازگشایی دوباره کسب و کارها و امکان ارایه خدمات حضوری شرایط بهتر شده، اما همچنان خرید مردم به میزان قابل توجهی کاهش یافته است و آن گروه از صاحبان این گونه کسب و کارها که اجاره سنگین می‌دهند یا با دریافت وام از بانک‌ها کسب و کار خود را راه انداخته‌اند، در این شرایط با مشکل جدی مواجه هستند.»
پریسا که صاحب یک موسسه ارایه خدمات بهداشتی و آرایشی است به ژورنال ایرانیان کانادا گفت: «حقیقت این است که مسایل مربوط به این صنعت همیشه مورد توجه بسیاری از مردم به خصوص خانم‌ها بوده و هست و شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات بهداشتی و آرایشی به طور نسبی معمولا مشتری‌های خود را دارند، اما در شرایط اقتصادی پیش آمده بر اثر همه‌گیری ویروس کووید-19 مردم صرفه‌جویی می‌کنند و دست و دل‌شان نمی‌رود که پول‌شان را در این زمینه خرج کنند. این شرایط برای شرکت‌های قدیمی و آنهایی که ساختمان و وسایل‌شان مال خودشان است و قسط و وام و اجاره ندارند، تا حدودی قابل تحمل است، اما آنهایی که تازه کار خود را شروع کرده‌اند و با بدهی و اجاره ملک دست به گریبان هستند، این شرایط برای‌شان می‌تواند بسیار آسیب‌زننده باشد.»