مازیارشیبانی‌فر
ظهور آمازون، اوبر و ار‌بی‌اند‌بی بهترین نمونه از داد و ستد دیجیتال است. فعالان بازار دیجیتال در فضایی مجازی به برقراری ارتباط و خرید و فروش کالا و خدمات می‌پردازد.
حجم بازار اقتصاد دیجیتال در ۲۷ کشور و منطقه مورد بررسی در سال ۲۰۲۱ به بیش از ۳۲ و نیم تریلیون دلار رسیده است. ایالات‌متحده، چین، آلمان، ژاپن، بریتانیا، فرانسه، کره‌جنوبی، هند، کانادا و ایتالیا در صدر کشورهای برخوردار از پر رونق‌ترین اقتصاد دیجیتال قرار دارند.
اقتصاد دیجیتال کانادا طی یک دهه گذشته از سرعت رشد ۴۰ درصد نسبت به اقتصاد کلان برخوردار بوده و نزدیک به ۴ برابر بیش‌تر شغل ایجاد کرده است. دولت کانادا بیش از ۲۰ میلیون دلار در زمینه فناوری پاک، اقتصاد دیجیتال، علوم بهداشتی و کشاورزی با ارزش افزوده سرمایه‌گذاری کرده است.
اکنون بازار دیجیتال که مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی است تنها بخشی از گرایش‌های دیجیتالی جدید و نوپدید را در برمی‌گیرد. ماهیت فضای مجازی عبور از مرزها، افزایش اشتغال‌زایی و گسترش کسب‌وکارها را تغییر می‌دهد و بازتعریف می‌کند. این رویکردها بسیار فراتر از پیشرفت‌های تکنولوژیکی است.
ایالات‌متحده، هنگ‌کنگ، سوئد، دانمارک، سنگاپور، سوییس، هلند، تایوان، نروژ، امارات متحده عربی، فنلاند، کره‌جنوبی، کانادا، بریتانیا، چین در رده‌بندی رقابت‌پذیری دیجیتال از بالاترین رتبه‌ها برخوردارند.
اینستاگرام پرکاربردترین شبکه اجتماعی برای تجارت دیجیتال در ایران است. این شبکه اجتماعی از ۴۴ میلیون کاربر ایرانی و ۴۱۵ هزار فروشگاه دیجیتالی برخوردار است. در سال ۱۴۰۰ اینستاگرام میزبان ۱۲۰ میلیون پست از سوی کاربران ایرانی بود که هر روز ۳۱۰ تا ۴۷۰ هزار سفارش را به نام خود ثبت کردند.
شرح مقاله:
اقتصاد دیجیتال به فعالیت‌هایی گفته می‌شود که داد و ستدهای تجاری و روابط حرفه‌ای مالی توسط فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات (ICT) به‌وجود می‌آید. این نوع اقتصاد مبتنی بر مجموعه‌ای از فناوری‌های دیجیتال است.
ظهور آمازون، اوبر و ار‌بی‌اند‌بی بهترین نمونه از داد و ستد دیجیتال است. فعالان بازار دیجیتال در فضایی مجازی به برقراری ارتباط و خرید و فروش کالا و خدمات می‌پردازد.
شهرهای مجازی، هوش مصنوعی، نوآوری روباتیک و داده‌های کوانتومی بخشی از اقتصاد دیجیتال را تشکیل می‌دهد. تجارت بر اساس فناوری دیجیتالی می‌تواند هر نوع کسب‌وکاری را دچار اختلال کند. بنابراین رقابت‌پذیری کشورها در این زمینه می‌توانند تعیین‌کننده میزان رونق اقتصادی کشورها در دهه‌های آینده باشد.
بر اساس اعلام وایت پیپر، اندازه بازار اقتصاد دیجیتال در ۲۷ کشور و منطقه مورد بررسی در سال ۲۰۲۱ به بیش از ۳۲ و نیم تریلیون دلار رسید. ایالات‌متحده، چین، آلمان، ژاپن، بریتانیا، فرانسه، کره‌جنوبی، هند، کانادا و ایتالیا در صدر کشورهای برخوردار از پر رونق‌ترین اقتصاد دیجیتال قرار دارند.
یکم- ایالات‌متحده
اقتصاد دیجیتال ایالات‌متحده با ارزش ۱۳.۶ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۱ در جهان پیشتاز بود. گرچه اقتصاد دیجیتال ۸ درصد از تولید ناخالص داخلی ایالات‌متحده را تشکیل می دهد، اما ۸۶ درصد از رشد بهره‌وری نیروی کار را به خود اختصاص داده است.
دوم- چین
چین با ارزش ۵.۴ تریلیون دلار اقتصاد دیجیتال، توانست در دوران همه‌گیری از آن به‌عنوان نیروی تثبیت‌کننده و موتور محرکه رشد اقتصادی استفاده کند. اقتصاد دیجیتال چین حدود ۴۰ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ۲۰۲۰ را به خود اختصاص داده است.
سوم- آلمان
حدود ۲۱ درصد از سهم درآمدی تجارت الکترونیک و رسانه آلمان به اقتصاد دیجیتال با ارزش ۲.۵۴ تریلیون دلاری مربوط می‌شود. آلمانی‌ها نسبت به سایر نقاط جهان پول بیش‌تری برای اینترنت می‌دهند، اما توانایی های دیجیتالی‌شان به‌سرعت در حال بهبود است.
چهارم- ژاپن
اقتصاد دیجیتال ژاپن به ارزش ۲.۴۸ تریلیون دلار شامل یک سیستم آموزشی در سطح جهانی، رهبری تولید صنعتی و خودرو، زیرساخت با کیفیت بالا و فرهنگ حرفه‌ای اخلاق‌گرا و روش‌های تکرارپذیر در زمینه تولید کالاها و خدمات با کیفیت بالا است.
پنجم- انگلستان
بریتانیا با اقتصاد دیجیتال ۱.۷۹ تریلیون دلاری، از اقتصاد اجتماعی و بازار محور بسیار توسعه‌یافته برخوردار است.
ششم- فرانسه
فرانسه با اقتصاد دیجیتال به ارزش ۱.۱۹ تریلیون دلار طرحی از تحقیق تا راه‌اندازی در دست دارد که از سرمایه‌گذاری ۱۳ میلیارد دلاری بهره‌مند است. بیش از ۱ میلیارد دلار از بودجه عمومی این کشور در چند سال آینده به شرکت‌های خصوصی اختصاص خواهد یافت.
هفتم- کره‌جنوبی
کره‌جنوبی که از اقتصاد دیجیتال ۸۴۷.۸ میلیارد دلاری برخوردار است، از پیشگامان ارایه و استفاده از فناوری نسل پنجم با تکیه بر فناوری سامسونگ است. این کشور ۵۴۱ میلیون دلار برای تشویق همگرایی صنعتی نسل پنجم و هوش مصنوعی اختصاص داده است.
هشتم- هند
اقتصاد دیجیتال هند نزدیک به ۵۱۵ میلیارد دلار ارزش دارد. این کشور از ۸۲۵ کاربر اینترنت در سال ۲۰۲۱ برخوردار بوده است. از این رو، یکی از بزرگ‌ترین و سریع‌ترین بازارهای مصرف‌کننده دیجیتال در جهان را دارد. چنان که در حال پیشی گرفتن از بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته است.
نهم- کانادا
اقتصاد دیجیتال کانادا با ارزش ۴۳۶ و نیم میلیارد دلاری ، طی یک دهه گذشته از سرعت رشد ۴۰ درصد نسبت به اقتصاد کلان برخوردار بوده و نزدیک به ۴ برابر بیش‌تر شغل ایجاد کرده است. دولت کانادا بیش از ۲۰ میلیون دلار در زمینه فناوری پاک، اقتصاد دیجیتال، علوم بهداشتی و کشاورزی با ارزش افزوده سرمایه‌گذاری کرده است.
دهم- ایتالیا
اقتصاد دیجیتال ۳۷۷ و نیم میلیارد دلار ارزش دارد. ای‌ان‌ای‌اِی تِک یک نهاد جدید، برای مدیریت صندوق ۵۰۰ میلیون یورویی برای سرمایه‌گذاری‌های جهانی در فناوری‌های نوآورانه با منافع استراتژیک ملی است.
در عرصه اقتصاد دیجیتال، کسب‌وکارها می‌توانند با ارسال کالاهای سفارشی از کارخانه به خانه‌های مردم، جای رفتن به خرده‌فروشی‌ها را بگیرند و در عمل از قیمت ارزان‌تر و هزینه خرید کم‌تری نیز برخوردار باشند.
اکنون بازار دیجیتال که مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی است تنها بخشی از گرایش‌های دیجیتالی جدید و نوپدید را در برمی‌گیرد. ماهیت فضای مجازی عبور از مرزها، افزایش اشتغال‌زایی و گسترش کسب‌وکارها را تغییر می‌دهد و بازتعریف می‌کند. این رویکردها بسیار فراتر از پیشرفت‌های تکنولوژیکی است.
بازار و اقتصاد دیجیتال، میزان رقابت‌پذیری کشورها در این زمینه را به چالش می‌کشد. منظور از رقابت‌پذیری دیجیتال، تجزیه و تحلیل توانایی یک کشور برای پذیرش فناوری‌های نوین و پیاده‌سازی این فناوری‌ها در شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی است.
بر اساس گزارش استتستا، ایالات‌متحده، هنگ‌کنگ، سوئد، دانمارک، سنگاپور، سوییس، هلند، تایوان، نروژ، امارات متحده عربی، فنلاند، کره‌جنوبی، کانادا، بریتانیا، چین در رده‌بندی رقابت‌پذیری دیجیتال از بالاترین رتبه‌ها برخوردارند.
در این رده‌بندی اسراییل در رتبه ۱۷، مالزی ۲۷، ژاپن ۲۸، قطر ۲۹، قزاقستان ۳۲، عربستان ۳۶، تایلند ۳۸، قبرس ۴۳، یونان ۴۴، هند ۴۶ و ترکیه ۴۸ قرار دارند. نام ایران در میان ۶۳ کشور این جدول قرار ندارد.
البته طی سال‌ها گذشته، موسسه‌های خصوصی تلاش بسیاری از خود نشان داده‌اند تا از قافله اقتصاد و بازار دیجیتال عقب نمانند. موسسه تکراسا در این زمینه دست به تحقیقی جامع زده است.
بر اساس اعلام این موسسه، اکنون ضریب نفوذ شبکه‌های اجتماعی در بین ایرانیان ۷۱ درصد، ضریب نفوذ اینترنت تلفن همراه ۱۰۹ درصد و ضریب نفوذ گوشی هوشمند ۶۹ درصد است.
در میان شرکت‌های ایرانی فعال در زمینه کسب‌و کارهای دیجیتال از سایت ۱۰۰ درصد، شبکه‌های اجتماعی ۷۸ درصد، پیام‌رسان‌ها ۳۴ درصد و اپلیکیشن موبایل ۲۴ درصد استفاده می‌کنند.
در ایران شبکه‌های اجتماعی واتس‌اَپ ۵۷ میلیون، اینستاگرام ۴۴ میلیون، تلگرام ۴۳ میلیون، روبیکا ۱۰ میلیون، گپ ۴ میلیون و توییتر ۳ میلیون مخاطب دارند و کسب‌وکارها از اینستاگرام، تلگرام، کمدا، روبیکا، گپ، ایرانکت، شیریک، مگنت، تضمین‌چی، با سلام، پاساژ، رادار برای تجارت الکترونیک بهره می‌برند.
اینستاگرام پرکاربردترین شبکه اجتماعی برای تجارت دیجیتال در ایران است. این شبکه اجتماعی از ۴۴ میلیون کاربر ایرانی و ۴۱۵ هزار فروشگاه دیجیتالی برخوردار است.
در سال ۱۴۰۰ اینستاگرام میزبان ۱۲۰ میلیون پست از سوی کاربران ایرانی بود که هر روز ۳۱۰ تا ۴۷۰ هزار سفارش را به نام خود ثبت کردند. تکراسا تخمین می‌زند حجم بازار خرید و فروش کالا در اینستاگرام بین ۱۸ تا ۳۲ هزار میلیارد تومان باشد که اشتغال‌زایی مستقیم حدود ۱ میلیون نفر را در پی دارد. اکنون حدود ۴۰ درصد از فروشگاه‌های اینترنتی ایران در استان تهران قرار دارد. قم، اصفهان، یزد، فارس، کرمان، خوزستان، بوشهر و گلستان از دیگر استان‌های برخوردار از رونق تجارت دیجیتال هستند.
