مازیار شیبانی‌فر
اواخر بهمن سال 1398 بود که اشکان پس از چند سال، سرانجام تلاش‌هایش به بار نشست و با به دست آوردن اقامت دایم کانادا، ویزای ورود خود، همسر و سه فرزندش را دریافت کرد. پاسپورت‌ها را که از دفتر هواپیمایی گرفت، بسیار خوشحال بود. به خانه رفت و این اتفاق بزرگ را در کنار خانواده‌اش جشن گرفت. آن زمان، وی به این فکر می‌کرد که خانه موروثی که اکنون در آن زندگی می‌‌کنند و سایر دارایی‌هایش را چگونه بفروشد.
از آن زمان حدود 10 ماه گذشته و اشکان دیگر آن آدم چند ماه قبل نیست؛ او اکنون گرفته، غمگین و به شدت مضطرب است. وقتی او، اسفند سال قبل خانه‌‌اش را با یکی از اقوام قول‌نامه کرد تا به تصور خود، چند ماه بعد با سر و سامان دادن به سایر کارها بتواند این پول را به دلار تبدیل کند و در تورنتو یا ونکوور با استفاده از وام تازه‌واردها به کانادا، یک واحد آپارتمان برای خانواده‌اش بخرد، حالا با رسیدن قیمت دلار کانادا از حدود 10 هزار تومان به نزدیک 23 هزار تومان دچار مشکل شده است…
این روایتی تلخ، اما آشنا برای صدها و شاید هزاران ایرانی است که طی چند ماه گذشته ویزای اقامت دایم کانادا به دست‌شان رسیده، اما افزایش قیمت ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی دلار در ایران به خاطر مسدود شدن کامل داد و ستد مالی بین بانک‌های ایرانی و دیگر کشورهای جهان موجب شده است که بسیاری از ایرانی‌ها به مفهوم واقعی کلمه زندگی‌شان را ببازند.
قیمت دلار در حد فاصل ماه‌های پایانی سال 98 تا آبان 99 بیش از 2 برابر افزایش داشته است. در دهه نخست بهمن 98 قیمت دلار آمریکا 13 هزار و 400 تومان بود که اواخر مهر امسال به 31 هزار و 800 تومان نیز رسید و اکنون در نیمه نخست آبان به حدود 28 هزار و 500 تومان رسیده است. قیمت دلار کانادا نیز که تابعی از قیمت دلار آمریکا است اکنون در حدود 22 هزار و 500 تومان معامله می‌شود.
در این مدت، قیمت مسکن در شهرهای بزرگ ایران با افزایش جهشی مواجه بوده است. بر اساس آمار رسانه‌های رسمی ایران، با وجود رکود و کاهش معامله‌ها در زمینه خرید و فروش ملک، در برخی از کلان‌شهرها از جمله تهران، قیمت مسکن تا 95 درصد افزایش داشته است. برای آنهایی که چند ماه قبل خانه خود را فروخته‌اند تا پس از تبدیل آن به دلار راهی کانادا شوند، با جهش قیمت دلار و افزایش قیمت مسکن در ایران، دیگر برای‌شان نه راه پس مانده است و نه راه پیش. زیرا از یک سو تبدیل پول‌شان به دلار زیان هنگفتی برای آنها به حساب می‌آید و از سوی دیگر امکان پشیمان شدن و پس گرفتن خانه را نیز از دست داده‌اند.
محمد که پزشک است و اکنون در اواخر دهه 50 زندگی خود قرار دارد، اوایل سال 99 موفق شد اقامت دایم خود را بگیرد و برای آمدن به یکی از شهرهای بزرگ کانادا برنامهریزی کند. وی دو واحد آپارتمان بزرگ و دفتر رادیولوژی خود را که در محله‌های گران‌قیمت اصفهان قرار داشت را فروخت به این امید که بتواند در کانادا یک واحد آپارتمان و یک واحد تجاری بخرد و از این راه به زندگی خود ادامه دهد، اما تغییر ناگهانی شرایط در چند ماه گذشته وی را به شدت دچار مشکل کرده است.
محمد در این باره به ژورنال ایرانیان کانادا گفت: “من الان با چهار مشکل بزرگ مواجه هستم. نخست اینکه قیمت ملک در ایران به شدت بالا رفته و من دیگر نمی‌توانم املاکم را پس بگیرم. دیگر اینکه قیمت دلار به شدت افزایش پیدا کرده است و تبدیل ریال به دلار در عمل موجب از بین رفتن بخش قابل‌توجهی از دارایی و سرمایه‌ام می‌شود. نکته بعد اینکه، در چند ماه گذشته قیمت املاک در شهرهای بزرگ کانادا نیز افزایش یافته است و نکته بسیار مهم دیگر اینکه اگر من حاضر باشم همه این مسایل را بپذیرم و بخواهم دارایی‌ام را به دلار تبدیل کنم، برای انتقال این مقدار دلار به کانادا به خاطر تحریم گسترده بانکی دچار مشکل می‌شوم. غیر از اینکه اگر امکان جابه‌جایی این مقدار دلار هم وجود داشته باشد، مجبورم هزینه زیادی برای انتقال آن صرف کنم که در عمل هزینه‌های مهاجرت را برای من بسیار بالا می‌برد.”
نسرین که یک خانم مجرد است و به تازگی موفق به دریافت اقامت دایم کانادا شده است، با فروش آپارتمان کوچکی که حاصل 15 سال تلاش شبانه‌روزی خودش و کمک‌های پدر و مادرش بود، به ایجاد شرایط مناسب برای مهاجرت فکر می‌کرد. حالا اما، با افزایش ناگهانی قیمت دلار، بالارفتن شدید هزینه‌های زندگی در ایران و از دست دادن کار طی چند ماه گذشته، با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کند.
وی در این باره به ژورنال ایرانیان کانادا اظهار داشت: “وقتی تحریم و کرونا با هم آمدند، شرایط اقتصادی در ایران به شدت به‌هم ریخت و بسیاری از شرکت‌های خصوصی و نیمه‌خصوصی دست به تعدیل کارکنان خود زدند. شرکت نیمه‌خصوصی که من در آن کار می‌کردم نیز دچار مشکل شد و من از حدود 4 ماه قبل کار خود را از دست دادم. حدود 6 ماه پیش که ویزای من برای مهاجرت به کانادا به دستم رسید، آپارتمان خود را فروختم به این امید که قیمت دلار کمی تعدیل شود تا بتوانم با قیمت مناسب‌تری پولم را به دلار تبدیل کنم و طی چند ماه باقی‌مانده تا مهاجرت، حقوق‌های دریافتی‌ام را نیز پس‌انداز کنم، اما به خاطر اخراج از کار و افزایش قیمت دلار هر روز شرایط برای من بدتر و سخت‌تر شده است.”
نسرین که در رشته تربیت بدنی تحصیل کرده است، در ادامه یادآور شد: “با خودم برنامهریزی کرده بودم که پس از ورود به کانادا در یکی از شاخه‌های علوم ورزشی تحصیل کنم و مشغول به کار شوم و تا زمانی که بتوانم تا حدودی جا بیفتم از پدر و مادرم کمک بگیرم. قصد داشتم با پولی که از ایران می‌برم یک واحد آپارتمان پیش خرید کنم تا به این ترتیب طی چند سال آینده بتوانم پدر و مادرم را با استفاده از برنامه اسپانسرشیپی پیش خودم ببرم، اما بالا رفتن قیمت دلار و مشکل در جابه‌جایی پول به خاطر تحریم‌های شدید بانکی و همه‌گیری کرونا که موجب اعمال محدودیت‌هایی در شهرهای بزرگ کانادا شده است، همه محاسبه‌های من به‌هم ریخت و اکنون نمی‌دانم چه باید بکنم.”
سام که مهندس عمران است و در زمینه ساخت و ساز آپارتمان فعالیت دارد، درباره مشکلات خود برای مهاجرت به کانادا به ژورنال ایرانیان کانادا گفت: “چند سالی است که به خاطر تحریم‌ها، وضعیت ساخت و ساز در بیش‌تر شهرهای ایران با کاهش جدی مواجه شده است. طی حدود یک سال گذشته، رکود ناشی از تحریم و بالا رفتن قیمت ارز، در عمل موجب فلج شدن بخش ساخت و ساز در ایران شده است و بسیاری از شرکت‌های بزرگ مهندسی مجبور به خروج سرمایه‌های خود از کشور و فعالیت در کشورهای همسایه شده‌‌اند.”
وی ادامه داد: “در این شرایط، وقتی بهار امسال ویزای کانادای من و خانواده‌ام آمد خوشحال بودم از اینکه شاید بتوانم سرمایه خود را به یکی از شهرهای بزرگ کانادا منتقل کنم و در آنجا به حرفه خود در زمینه ساخت و ساز ادامه دهم، اما بالا رفتن قیمت ناگهانی دلار و بسته شدن راه‌های ارتباط مالی بانک‌های ایرانی با دیگر کشورهای جهان به خاطر تحریم‌ها، در عمل موجب حبس شدن دارایی‌هایم شده است. جدا از اینکه شنیده‌ام ساخت و ساز در کانادا نیز به خاطر همه‌گیری کرونا دچار رکود شده و همه این اتفاق‌ها برای من به مفهوم از دست دادن دارایی‌ام است.”
عکس: تسنیم نیوز