مازیارشیبانی‌فر
بر اساس گزارش سایت آمار (ستتیستا)، طی حدود ۲ هفته گذشته یعنی از 24 فوریه تا امروز هفتم مارچ 2022 میانگین قیمت بنزین در کل کانادا از حدود 1 دلار و 55 سنت به 1 دلار و 77 سنت رسیده است. البته این قیمت نسبی است. زیرا در جایی همانند ونکوور یا کبک قیمت بنزین از لیتری ۲ دلار هم فراتر رفته است.
حال پرسش اصلی این است که چه عواملی باعث شده است قیمت بنزین در کانادا تا این اندازه افزایش یابد. نشنال پست با اشاره به اینکه بسیاری تصور می‌کنند حمله روسیه به اوکراین علت اصلی این افزایش به‌شمار می‌رود، نوشته است: تهاجم روسیه به اوکراین به‌خودی خود باعث افزایش قیمت نفت [و فرآورده‌های نفتی] نشده، بلکه تحریم‌های جامعه جهانی علیه روسیه، علت اصلی تنش در بازار نفت است.
هر چند به‌جز کانادا، بسیاری از کشورهای اروپای غربی به خاطر وابستگی شدید به نفت و گاز روسیه، اقدام به تحریم آن نکرده‌اند، اما انزوای فزآینده مالی روسیه باعث خروج داوطلبانه شرکت‌های تولیدکننده انرژی از جمله شل، بریتیش پترولیوم و اکسون موبیل از روسیه شده است که همین موضوع استخراج و فروش نفت روسیه را هر روز سخت‌تر و سخت‌تر می‌کند.
در شرایط عادی، روسیه یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت در جهان است. با حذف ناگهانی و یک شبه بخش قابل‌توجهی از نفت روسیه از بازار جهانی، پالایشگاه‌ها مجبور شده‌اند از موجودی کنونی بازار استفاده کنند که مفهوم آن افزایشِ قیمت‌هایِ حامل‌هایِ انرژی در جهان است.
دلیل اصلی دیگر، بیدارشدن بسیار سریع اقتصاد جهان پس از خواب و رکود دو ساله ناشی از شهربندان‌های دوران همه‌گیری کرونا است. در جایی همانند کانادا، بسیاری از کارمندان مشغول دورکاری، اکنون سر کارهای خود برگشته‌اند. این موضوع میزان رفت و آمد افراد با خودروهای شخصی و همگانی را افزایش می‌دهد که به مصرف بیشتر بنزین منجر می‌شود.
بازگشت رونق نسبی به صنعت گردشگری دریایی و به‌کار افتادن دوباره کشتی‌های کروز نیز بر افزایش میزان مصرف فرآورده‌های نفتی تاثیر مستقیم دارد. شروع به کار دوباره بسیاری از خطوط هوایی جهان و موتورهای جتی که نیازمند سوخت هستند، تقاضا برای نفت و فرآورده‌های نفتی در جهان را بسیار بالا برده است.
رابرت جونز خبرنگار کهنه‌کار سی‌بی‌سی در مطلبی به این موضوع اشاره دارد که قیمت نفت در آغاز همه‌گیری کرونا پایین بود، اما افزایش بسیار سریع تقاضا که فراتر از انتظارها است، باعث غافلگیری تامین‌کنندگان حامل‌های انرژی در جهان و البته افزایش بسیار زیاد قیمت نفت شده است.
وی بر این موضوع تاکید دارد که تهاجم روسیه به اوکراین باعث ایجاد ابهام در بازار جهانی نفت شده و به باور او چالش اصلی این است که ما در واقع چیزی از آینده روابط و شرایط میان روسیه و اوکراین نمی‌دانیم و نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم شرایط به چه صورت پیش خواهد رفت.
هر چند افزایش قیمت بنزین به خودی خود باعث افزایش هزینه‌های خانواده می‌شود، اما بر اساس گزارش سی‌تی‌وی نیوز، یکی از نگرانی‌های اصلی کارشناسان این است که افزایش قیمت بنزین بر بالا‌رفتن هزینه‌های موادغذایی تاثیر بگذارد و به گفته مک‌کارُن (یکی از کارشناسان این رسانه) این شرایط چالشی برای ما خواهد بود که بتوانیم به افراد نیازمند و سازمان‌ها مددرسان کمک کنیم.
تام اوربانیاک استاد علوم سیاسی دانشگاه کیپ برتون معتقد است: «این استان [نوااسکوشیا] از اهرم‌های قانونی برای قیمت‌گذاری نفت برخوردار است. این موضوع می‌تواند حاشیه‌های امن ایجادشده برای عمده و خرده‌فروشان حامل‌های انرژی [به‌منظور قیمت‌گذاری دلبخواهی] را کاهش دهد. همچنین، استان می‌تواند با کاهش موقت مالیات بر سوخت تا حدودی افزایش قیمت‌ها را مدیریت کند.»
البته باید توجه داشته باشیم افزایش قیمت بنزین و دیگر فرآورده‌های نفتی فرآیندی جهانی است. به گزارش تریداین اکانامیکس، پس از اینکه وزیر امور خارجه ایالات‌متحده اعلام کرد این کشور و متحدانش در حال بررسی ممنوع‌کردن واردات نفت از روسیه هستند، قیمت بنزین در مدت زمان کوتاهی به بالاترین حد خود رسید.
هر چند کشورهای اوپک پلاس با وجود افزایش نگرانی‌ها از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها تعهد داده‌اند تا آوریل امسال تولید خود را ۴۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهند، اما داده‌ها نشان می‌دهد ذخایر نفت خام و بنزین ایالات‌متحده کاهش قابل‌توجهی داشته و در برخی مراکز به پایین‌ترین حد از سال 2018 تا کنون رسیده است.
به گزارش یو‌اس‌ای تودی، قیمت نفت خام که تعیین‌کننده اصلی قیمت بنزین است، چهارشنبه از 110 دلار در هر بشکه فراتر رفت. این در حالی است که ایالات‌متحده و متحدانش طی هفته گذشته 60 میلیون بشکه نفت از ذخایر استراتژیک خود را آزاد کردند؛ اقدام مشابهی در نوامبر 2021 که البته تاثیر پایدار اندکی در مهار قیمت نفت داشت.
یکی از کارشناسان این رسانه معتقد است با کاهش محدودیت‌های دوران همه‌گیری کرونا و گرم‌شدن هوا سفرهای جاده‌ای افزایش می‌یابد و این موضوع باعث بالا رفتن تقاضا می‌شود. اکنون میانگین قیمت بنزین در سانفرانسیسکو رکورد زده است و امکان دارد این شرایط آغازگر روند بزرگتری در زمینه افزایش قیمت بنزین باشد که به کل ایالات‌متحده گسترش یابد.
برخی از کارشناسان معتقدند در صورت به‌نتیجه‌رسیدن گفت‌وگوهای احیای برجام در وین، ایران می‌تواند پس از چند ماه تولید نفت خام خود را روزانه حدود یک میلیون بشکه افزایش دهد و تا سال آینده تولید خود را به 3.7 میلیون بشکه در روز برساند. البته طی این مدت ایران می‌تواند ذخیره ۱۰۰ میلیون بشکه‌ای خود را وارد بازار کند تا قیمت‌ها معتدل شود.