مازیار شیبانی‌فر
- موج جدیدی از فشارهای حکومت بر جامعه برای اعمال آنچه «حجاب و عفاف» می‌نامد با ابزار «گشت ارشاد»، برخلاف آنچه حکومت ادعا می‌کند به‌جای اینکه باعث ایجاد امنیت شود، با ایجاد شکاف در بین گروه‌های مختلف جامعه، به امنیت‌زدایی و درگیری مردم و پلیس منجر شده است.
- این شرایط و خشونت‌ها نه‌تنها باعث شده است زنانی که با حجاب اجباری مخالفند هشتگ «حجاب-بی-حجاب» را ترند کنند، بلکه گروه دیگری از زنان در اینستاگرام پویشی با عنوان «من محجبه و مخالف گشت ارشادم» راه انداختند تا به این وسیله نشان دهند، حجاب اجباری خشونت‌بار در میان جامعه طرفدار ندارد.
- الهام قیطانچی دانشیار جامعه‌شناسی کالج سانتا مونیکا معتقد است: «در ایران حجاب ربطی به دین یا اخلاق ندارد؛ بلکه خواست نخبگان سیاسی است. اجباری‌کردن حجاب یعنی حکومت بر خصوصی‌ترین محدوده زندگی شما نیز فرمانروایی می‌کند.»
- منتقدان حکومت و فعالان مدنی، تلاش‌های فزآینده دولت برای اعمال قانون حجاب را بخشی از سرکوب گسترده‌تر مخالفان می‌دانند که در هنگامه افزایش نارضایتی مردم از وجود مشکلات اقتصادی در داخل و فشار رو به افزایش غرب بر ایران به‌خاطر برنامه هسته‌ای اعمال می‌شود.
- کمپین حجاب‌بی‌‌حجاب، با ماه‌ها اعتراض معلمان، بازنشستگان، کارگران و کارمندان دولت در مورد دستمزدهای پرداخت نشده، حقوق بازنشستگی پایین و قیمت‌های سرسام‌آور موادغذایی همراه شده و به مشروعیت حکومت آسیب زده است.
شرح گزارش:
موج جدیدی از فشارهای حکومت بر جامعه برای اعمال آنچه «حجاب و عفاف» می‌نامد با ابزار «گشت ارشاد» از مدتی قبل آغاز شده است و هر روز جنبه خشونت‌بارتری به خود می‌گیرد. این اقدام‌ها برخلاف آنچه حکومت ادعا می‌کند به‌جای اینکه باعث ایجاد امنیت شود، با ایجاد شکاف در بین گروه‌های مختلف جامعه، به امنیت‌زدایی و درگیری مردم و پلیس منجر شده است.
چند هفته پیش بود که روزنامه شرق گزارشی درباره یک زوج ورزشکار منتشر کرد که هنگام قدم‌زدن در پارک پردیسان تهران با حمله گشت ارشاد و شلیک به مرد خانواده مواجه شده‌اند. جدیدتر از آن حمله یک زن محجبه به دختری در اتوبوس شهری بود که کار به یک درگیری تمام عیار و دستگیری دختر به قول حکومت «بدحجاب» کشید.
تصاویر جدید دیگر وجود دارد از مادری که خود را به قسمت جلوی ماشین گشت ارشاد پلیس آویزان می‌کند تا شاید از بردن دختر بیمارش جلوگیری کند، اما با بی‌اعتنایی و بی‌رحمی راننده به کناری می‌افتد و ماشین به راه خود ادامه می‌دهد.
این شرایط و خشونت‌ها نه‌تنها باعث شده است زنانی که با حجاب اجباری مخالفند هشتگ «حجاب-بی-حجاب» را ترند کنند، بلکه گروه دیگری از زنان در اینستاگرام پویشی با عنوان «من محجبه و مخالف گشت ارشادم» راه انداختند تا به این وسیله نشان دهند، حجاب اجباری خشونت‌بار در میان جامعه طرفدار ندارد.
به نوشته المانیتور، ۱۲ جولای امسال در حالی که دولت «هفته عفاف و حجاب» را تبلیغ می‌کرد، هزاران زن ایرانی خطر دستگیری را به جان خریدند، اما در خیابان‌های تهران و دیگر شهرها روسری‌های‌شان را برداشتند. در این بین، دولت رئیسی به‌منظور رواج حجاب بودجه ۳.۸ میلیون دلاری در اختیار سازمان تبلیغات اسلامی قرار داده است.
قانون حجاب اجباری اندکی پس از پیروزی انقلاب اسلامی تصویب شد. بر اساس قانون مجازات اسلامی ایران، جرم نقض حجاب تا ۲ ماه حبس در پی دارد. البته دولت‌های مختلف رویکردهای متفاوتی در این زمینه داشته‌اند.
محمد خاتمی رییس‌جمهور اصلاح‌طلب ایران، مدافع آزادی‌های مدنی و مخالف دخالت در سبک زندگی مردم بود و از این رو به‌شکل محسوسی، تحمل بیش‌تری نسبت به انتخاب‌های شخصی زنان وجود داشت. دولت محمود احمدی‌نژاد در سال ۲۰۰۶ طی دستورالعملی مقررات مربوط به پوشش و حجاب را تشدید کرد. در دوره ابراهیم رئیسی لحن حکومت تهاجمی‌تر شده و گروه‌هایی از مردم را در برابر یکدیگر قرار داده است.
الهام قیطانچی دانشیار جامعه‌شناسی کالج سانتا مونیکا معتقد است: «در ایران حجاب ربطی به دین یا اخلاق ندارد؛ بلکه خواست نخبگان سیاسی است. اجباری‌کردن حجاب یعنی حکومت بر خصوصی‌ترین محدوده زندگی شما نیز فرمانروایی می‌کند. اگر حجاب به دین مربوط می‌شد، موضوعی بین زن و خدای خودش بود، ولی حکومت ایران خود را جانشین خدا معرفی می‌کند.»
به گفته نعمت احمدی وکیل برجسته حقوق بشر در سال ۲۰۱۷ به‌طور میانگین سالانه ۱۹۳ میلیون دلار بودجه صرف فعالیت‌های تبلیغاتی مرتبط با حجاب می‌شود.
زهرا تیزرو مدرس ارشد روان‌شناسی در دانشگاه شرق لندن باور دارد: «ما بسیار می‌شنویم که چگونه مردان بر زنان خانواده فرمان می‌رانند و گاهی رفتارهای تهاجمی‌تری همانند خشونت خانگی یا قتل ناموسی انجام می‌دهند. به‌نظرم سنت‌گرایی مذهبی ریشه عمیقی در سازوکارهای اجتماعی و فرهنگی ایران دارد.»
به نوشته نشنال پابلیک ریلیشنز، غلامحسین محسنی اژه‌ای رییس قوه قضاییه با انتقاد از ویدیوهای مربوط به برداشتن حجاب از سوی زنان، به شورای عالی قضایی اعلام کرد برداشتن حجاب بر اساس قوانین شرعی جرم است و باید با متخلفان برخورد شود. او همچنین اشاره کرده است کمپین حجاب-بی-حجاب، که وی آن را کمپینی برای گسترش بی‌شرمی می‌نامد، به‌نوعی کار عوامل خارجی ناشناس است.
به گزارش رویترز، منتقدان حکومت و فعالان مدنی، تلاش‌های فزآینده دولت برای اعمال قانون حجاب را بخشی از سرکوب گسترده‌تر مخالفان می‌دانند که در هنگامه افزایش نارضایتی مردم از وجود مشکلات اقتصادی در داخل و فشار رو به افزایش غرب بر ایران به‌خاطر برنامه هسته‌ای اعمال می‌شود.
ده‌ها فعال برجسته حقوق زنان در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند: روز ملی حجاب و عفاف تنها بهانه‌ای برای هدف قرار دادن زنان و راه‌اندازی موج جدیدی از سرکوب علیه مردم ایران، به‌ویژه زنان است. در همین رابطه یکی از کاربران زن در توییتر نوشت: «من باید حق پوشش داشته باشم و نباید به‌خاطر انتخابم زندانی شوم.»
کمپین حجاب‌بی‌‌حجاب، با ماه‌ها اعتراض معلمان، بازنشستگان، کارگران و کارمندان دولت در مورد دستمزدهای پرداخت نشده، حقوق بازنشستگی پایین و قیمت‌های سرسام‌آور موادغذایی همراه شده و به مشروعیت حکومت آسیب زده است. یک مقام سابق دولت درباره این اقدام‌های جدید دولت در زمینه افزایش فعالیت گشت ارشاد گفت: «[اعمال قانون حجاب و عفاف] همانند ریختن بنزین روی آتش است. مردم از مدت‌ها قبل به‌خاطر تورم بالا و افزایش قیمت‌ها عصبانی و ناامید هستند… اجبار هرگز جواب نداده است.»