مازیار شیبانی‌فر
- افزایش هزینه‌های سوخت مشکل بزرگ و جدی برای کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان به‌شمار می‌رود. افزایش هزینه‌های سوخت از عوامل پایه‌ای افزایش نرخ تورم در سراسر جهان است.
- یکی از عواملی که باعث می‌شود قیمت حامل‌های انرژی کاهش پیدا نکند، محدودبودن ظرفیت پالایشگاه‌ها در جهان است. به‌ویژه آن‌که، میزان نفتی که پالایشگاه‌ها می‌توانند فرآوری کنند از زمان همه‌گیری کاهش یافته است.
- به باور برخی کارشناسان، کاهش قیمت بنزین در سال ۲۰۲۲ به دو گروه از تولیدکنندگان نفت بستگی دارد: اوپک و متحدانش و شرکت‌های شِیِل آمریکا.
- قیمت بنزین که سال گذشته بیش از ۵۰ درصد افزایش یافته است، به ۴ عامل اصلی بستگی دارد: قیمت نفت خام، هزینه پالایشگاه، هزینه خرده‌فروشی‌ها و مالیات.
- یکی دیگر از عوامل کلیدی که می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی قیمت بنزین در جهان را کاهش دهد، پایان‌یافتن جنگ در اوکراین است.
- ترمیم زنجیره تامین، افزایش ظرفیت پالایشگاه‌ها، پایان جنگ اوکراین در کنار کاهش تدریجی تقاضا از سوی مصرف‌کنندگان و افزایش استفاده از انرژی‌های سبز یا تجدیدپذیر چاره اصلی کاهش قیمت حامل‌های انرژی است.
شرح مقاله:
افزایش هزینه‌های سوخت مشکل بزرگ و جدی برای کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان به‌شمار می‌رود. بالارفتن قیمت حامل‌های انرژی، به‌ویژه بنزین و گازوییل به این معنا است که هر چیزی با کامیون، قطار، کشتی یا هواپیما حمل می‌شود، گران خواهد شد.
افزایش هزینه‌های سوخت از عوامل پایه‌ای افزایش نرخ تورم در سراسر جهان است. زیرا گران‌شدن قیمت حامل‌های انرژی، زنجیره تامین را هدف قرار می‌دهد و هزینه نهایی تحویل کالا و ارایه خدمات را بالا می‌برد. حال پرسش این است که قیمت حامل‌های انرژی چه زمانی کاهش می‌یابد؟
به باور کارشناسان سی‌ان‌بی‌سی، افزایش قیمت بنزین و گازوییل تا حد زیادی به‌خاطر جهش قیمت نفت است. حمله روسیه به اوکراین آخرین عامل افزایش‌دهنده قیمت نفت به‌شمار می‌رود. چون قیمت‌ها پیش از آغاز جنگ نیز رو به افزایش بود.
در دوران همه‌گیری، تقاضای جهانی برای نفت‌خام چنان کاهش یافت که نفت وست تگزاس اینترمیدیت – به‌عنوان معیار نفت ایالات‌متحده – برای مدت کوتاهی در محدوده منفی معامله شد، اما به‌همان نسبت که قیمت نفت سقوط آزاد داشت، اقتصاد خفته در بستر همه‌گیری ناگهان بیدار شد و با سرعتی شگفت‌آور به شاخص‌های پیش از پاندمی بازگشت.
جو بایدن رییس‌جمهور ایالات‌متحده، نوامبر ۲۰۲۱ کوشید هم‌آهنگ با دیگر کشورها از جمله هند و ژاپن ذخایر استراتژیک نفت را وارد بازار کند تا اندکی از حرارت بازار کاسته شود. آرامشی کوتاه‌مدت بر بازار حاکم شد تا اینکه حمله روسیه به اوکراین در پایان فوریه امسال، بازار شکننده انرژی را به لرزه درآورد.
البته یکی از مسایلی که باعث می‌شود قیمت حامل‌های انرژی کاهش پیدا نکند، محدودبودن ظرفیت پالایشگاه‌ها در جهان است. به‌ویژه آن‌که، میزان نفتی که پالایشگاه‌ها می‌توانند فرآوری کنند از زمان همه‌گیری کاهش یافته است. از این رو، اکنون پالایشگاه‌ها با ظرفیت کامل کار می‌کنند، اما پاسخگوی تقاضای بازار نیستند.
برخی کارشناسان معتقدند هزینه‌های سوخت و به‌طور مشخص گازوییل می‌تواند در طول سال مالی، نزدیک به یک میلیارد دلار هزینه بیش‌تر روی دست شرکت‌ها بگذارد.
داک مک‌میلِن رییس و مدیرعامل والمارت در این باره گفته است: «هزینه‌های سوخت در طول سه‌ماه نخست امسال سریع‌تر از توان شرکت افزایش یافت و ما را با مشکل زمان‌بندی مواجه کرد. در طول این سه ماه، رشد هزینه سوخت مورد نیاز ما، ۱۶۰ میلیون دلار بیش از پیش‌بینی‌ها بود.»
شرکت آمازون نیز اعلام کرده است: «هزینه حمل کالا با کانتینر در خارج از ایالات‌متحده در مقایسه با نرخ‌های قبل از همه‌گیری، بیش از ۲ برابر و هزینه سوخت نزدیک به یک و نیم برابر رشد داشته است.»
صنعت هوایی نیز با افزایش قیمت سوخت جت مواجه شده است. اسکات کربی مدیرعامل شرکت هواپیمایی یونایتد ارلاینز گفته است اگر قیمت کنونی سوخت جت ثابت بماند، ۱۰ میلیارد دلار بیش از سال ۲۰۱۹ برای شرکت هزینه دربر خواهد داشت.
برخی کارشناسان به رویترز گفته‌اند کاهش قیمت بنزین در سال ۲۰۲۲ به دو گروه از تولیدکنندگان نفت بستگی دارد: اوپک و متحدانش و شرکت‌های شِیِل آمریکا.
موضوع این است که صنعت جهانی نفت از پاسخ‌دهی مناسب به تقاضای فزآینده در سال ۲۰۲۱ عقب ماند و همین موضوع باعث افزایش قیمت سوخت و فشارهای تورمی شد.
آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) در ماه‌های پایانی سال گذشته تخمین زده بود عرضه ۱ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه نفت بیش‌تر در جهان، می‌تواند باعث کاهش قیمت‌ها شود؛ شرایطی که هنوز محقق نشده است.
ایالات‌متحده و دیگر مصرف‌کنندگان بزرگ انرژی از اوپک پلاس خواسته‌اند تولید خود را سریع‌تر افزایش دهند، اما این گروه به‌خاطر نگرانی‌های مختلف از جمله بازگشت همه‌گیری، از این کار خودداری کرده‌اند.
شرکت شِیِل ایالات‌متحده از سال گذشته کوشیده است بیش‌ترین افزایش تولید غیراوپک را داشته باشد. بر اساس پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی، تولید نفت خام و مایعات گاز طبیعی آمریکا (NGLs) برای کل سال 2022 به حدود ۱ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد.
با وجود تمامی تلاش‌هایی که برای تامین تقاضای بازار انجام شده، قیمت حامل‌های انرژی همچنان رو به رشد است. بر اساس اعلام سی‌بی‌سی، قیمت بنزین که در سال گذشته بیش از ۵۰ درصد افزایش یافته است، به ۴ عامل اصلی بستگی دارد: قیمت نفت خام، هزینه پالایشگاه، هزینه خرده‌فروشی‌ها و مالیات.
عامل اصلی افزایش قیمت گاز و گازوییل، قیمت نفت خام است، اما در کانادا مالیات‌هایی که در سطح فدرال و استانی بر بنزین اعمال می‌شود، قیمت نهایی بنزین را بالا می‌برد. برای نمونه، مالیات کربن فدرال ۱۱ سنت به هزینه هر لیتر بنزین می‌افزاید؛ هزینه‌ای که با گران‌شدن سوخت مورد انتقاد قرار گرفته است.
از سوی دیگر، با وجود افزایش قیمت بنزین، خرده‌فروشان سود کمتری نصیب‌شان می‌شود. یعنی حاشیه سود آنها حدود ۲۰ درصد کاهش یافته است.
فعالان بازار انتظار دارند قیمت نفت در بلندمدت اندکی کاهش یابد. کارشناسان با توجه به قراردادهای آینده که قیمت نفت در نقاط مختلف جهان را تعیین می‌کند، این پیش‌بینی را مطرح کرده‌اند که هر بشکه نفت خام در می ۲۰۲۳ حدود ۸۹ دلار آمریکا خواهد بود. با در نظر گرفتن اینکه می امسال قیمت نفت به بشکه‌ای حدود ۱۱۳ دلار آمریکا رسید.
یکی دیگر از عوامل کلیدی که می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی قیمت بنزین در جهان را کاهش دهد، پایان‌یافتن جنگ در اوکراین است. برخی کارشناسان باور دارند در صورت تثبیت وضعیت موجود، نمی‌توان کاهش قیمت‌ها را تضمین کرد. به باور کارشناسان در مجموع ترمیم زنجیره تامین، افزایش ظرفیت پالایشگاه‌ها و پایان جنگ اوکراین در کنار تغییر الگوی مصرف سوخت در جهان، کاهش تدریجی تقاضا از سوی مصرف‌کنندگان و افزایش استفاده از انرژی‌های سبز اصلی‌ترین راهکارها برای برون‌رفت از مشکلات کنونی مربوط به قیمت سوخت در جهان است.