مازیار شیبانی‌فر
پیدایش همه‌گیری کرونا در جهان باعث پیدایش شاخص جدیدی با عنوان “شاخص امنیت بهداشتی جهانی (GHS) ” شد. اکنون کانادا در این رده‌بندی در جایگاه جهارم قرار دارد.
شاخص امنیت بهداشتی جهانی توسط دانشگاه جان هاپکینز و اکونومیست در سال 2019 تدوین شده است. این شاخص که از معیار صفر تا صد جایگاه کشورها را رده‌بندی می‌کند، در گزارش امسال خود اعلام کرده متوسط امنیت بهداشتی جهانی امتیاز 40 را می‌گیرد. این عدد یعنی جهان آماده مبارزه با همه‌گیری‌های آینده نیست.
این شاخص از 34 سرفصل (فاکتور) در 6 گروه اصلی برخوردار است و توسط آن میزان توانمندی کشورها در زمینه مبارزه با تهدید سلامت همگانی یک جامعه ارزیابی می‌شود.
جلوگیری از بروز بیماری، ارزیابی و گزارش‌دهی سریع، واکنش فوری به بحران، شرایط عملکرد سیستم بهداشتی، میزان هم‌آهنگی بهداشتی با استانداردهای بین‌المللی و کاهش فضای خطرآفرین برای سلامت جامعه یا میزان آسیب‌پذیری کشور در برابر تهدیدهای بیولوژیک، اساس سرفصل‌های این شاخص را تشکیل می‌دهد.
به گزارش سی‌تی‌وی نیوز، شاخص امنیت بهداشتی جهانی در گزارش سال 2021 خود تصویری تلخ در مورد آمادگی جهان برای همه‌گیری بعدی ترسیم کرده است. کانادا از میان 195 کشور جهان، پس از ایالات‌متحده، استرالیا و فنلاند رتبه چهارم را به دست آورده است. تایلند، اسلونی، انگلستان، آلمان، کره‌جنوبی و سوئد رتبه‌های بعدی این فهرست را به‌خود اختصاص داده‌اند.
در این گزارش آمده است میانگین جهانی در زمینه سرفصل پیشگیری از پیدایش یا انتشار عوامل بیماری‌زا حدود 28 از 100 است که نشان می‌دهد، جهان از این نظر در شرایط نامناسبی قرار دارد.
کانادا در بخش امنیت زیستی در گروه پیشگیری، رتبه سوم را به خود اختصاص داده است. بر اساس این گزارش کانادا دارای قوانین و مقررات مربوط به امنیت زیستی است که به‌واسطه آن می‌تواند شرایط عوامل خطرناک بیماری‌زا را شناسایی و از گسترش آنها جلوگیری کند.
در رتبه‌بندی شاخص امنیت بهداشتی جهانی، کانادا در بخش تشخیص، امتیاز بالایی دارد. این کشور در زمینه “زنجیره تامین فرآیندهای آزمایشگاهی” و “نظارت و گزارش‌دهی بی‌درنگ” بسیار توانمند عمل می‌کند. بر همین اساس، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد کانادا مراقبت‌های پزشکی را با توجه به شناسایی افراد مبتلا به بیماری، قرنطینه آنها و مراقبت دقیق از مرزها را به‌خوبی انجام می‌دهد.
بر اساس این رتبه‌بندی، کانادا در زمینه سیستم سلامت همگانی نیز امتیاز بالایی می‌گیرد. میزان ظرفیت خدمات‌رسانی در کلینیک‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز مراقبت اجتماعی در این رده‌بندی قابل‌توجه است. اکنون به ازای هر یک صد هزار کانادایی حدود 261 پزشک و 994 پرستار و ماما وجود دارد.
بر اساس گزارشی که تدوین‌کنندگان شاخص امنیت بهداشتی جهانی منتشر کرده‌اند، چنین آمده است: به‌طور دقیق نمی‌توان تعیین کرد هر کدام از کشورهای جهان در بحران‌های بعدی مربوط به سلامت، چه گونه عمل خواهند کرد. مهار بیماری‌ها به میزان توجه رهبران سیاسی جهان به توصیه‌های متخصصان عرصه بهداشت و درمان بستگی دارد.
لازم است کشورها پیش از بروز بحران سلامتی دیگری در جهان، کاستی‌ها هنگام همه‌گیری کرونا را به‌دقت بررسی و شناسایی کنند و ابزارهای لازم برای مهار بحران‌های آینده را فراهم بیاورند. نیاز است دولت‌ها بر ایجاد ظرفیت‌های بلندمدت و پایدار برای افزایش حداکثری آمادگی مبارزه با بحران‌های بهداشتی و سلامتی تمرکز کنند.
برخورداری از طرح و برنامه و استراتژی مناسب برای مقابله با عوامل بیماری‌زا و تهدیدکننده سلامت همگانی و ایجاد ابزارهای لازم برای پیشگیری و درمان برای تمامی کشورهای جهان اهمیت زیادی دارد.
اکنون رهبران جهان تنها یک انتخاب دارند: حفظ و توسعه ظرفیت‌ها و منابع برای پر کردن شکاف‌های موجود در زمینه برخورداری لازم از آمادگی در جهت مبارزه با همه‌گیری کرونا و ایجاد سازوکارهایی که آمادگی بلندمدت کشورها را در پی داشته باشد و بسیار بیش‌تر از امروز امکان خدمات‌رسانی سلامتی و بهداشتی برای مردم کشورهای مختلف را فراهم کند.
این همه‌گیری، آخرین وضعیت اضطراری بهداشت در جهان نخواهد بود. جهان ما با بحران‌های دیگری نیز روبه‌رو خواهد شد. سفرهای جهانی، گسترش شهرنشینی، تغییرهای آب و هوا و زیست‌محیطی، رشد جمعیت، مهاجرت، پیشرفت علم در زمینه فنا‌وری‌های زیستی و ساخت سلاح‌های بیولوژیکی بیش‌ترین خطرهایی است که بروز همه‌گیری‌های بعدی را می‌تواند در پی داشته باشد.
در رده‌بندی ارایه شده در زمینه شاخص امنیت بهداشتی جهانی، ایران پس از اتیوپی، کویت و ترینیداد و توباگو در رتبه 90 قرار دارد. ونزوئلا، نیو، توالو، آفریقای مرکزی، نائورو، گینه استوایی، سوریه، کره‌شمالی، یمن و سومالی پایین‌ترین رتبه‌های این فهرست را به خود اختصاص داده‌اند.