سازمان دیده‌بان حقوق بشر در گزارش 213 صفحه‌ای خود نوشت که اسراییل مرتکب جرایم آپارتایدی شده است و با اعمال سیاست‌های تبعیض‌آمیز علیه فلسطینیان در مرزهای خود و سرزمین‌های اشغالی آنها را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهد.
بدین ترتیب، سازمان دیده‌بان حقوق بشر به جمع مفسران و گروه‌های طرفدار حقوق بشری می‌پیوندد که مساله اصلی بحران فلسطین را زمین نمی‌دانند و معتقدند بحران فلسطین مربوط به رژیمی می‌شود که به صورت نظام‌مند فلسطینی‌ها را از حقوق اولیه‌ای محروم می‌کند که به یهودیان اعطا شده است. فلسطینی‌ها حدود نیمی از جمعیت اسراییل، کرانه باختری و غزه را تشکیل می‌دهند.
اسراییل قاطعانه این اتهام را رد می‌کند و می‌گوید اقلیت عرب درون اسراییل از حقوق کامل مدنی برخوردار است. از منظر دولت اسراییل، غزه یک موجودیت متخاصم است که توسط گروه نظامی حماس اداره می‌شود و کرانه باختری قلمرو مورد مناقشه است که باید وضعیت آن در مذاکرات صلح مشخص شود. اسراییل در سال 2005 نظامیان و شهرک‌نشیان خود را از غزه خارج کرد و مدت‌ها است از شکست مذاکرات صلح می‌گذرد.
گزارش دیده‌بان حقوق بشر بر اساس تعریف دیوان کیفری بین‌المللی از آپارتاید و آزار و اذیت تنظیم شده است. دیوان کیفری بین‌المللی ماه گذشته تحقیقات درباره جنایات جنگی اسراییل را آغاز کرد. اسراییل معتقد است دیوان جانبدارانه عمل می‌کند.
گزارش دیده‌بان حقوق بشر نمونه‌هایی از سخنان رهبران اسراییل و سیاست‌های رسمی این رژیم را بیان می‌کند و در نتیجه‌گیری می‌آورد: “اسراییل قصد خود برای تسلط یهودیان اسراییل بر فلسطینی‌ها را در اسراییل، غزه و کرانه باختری نشان داده و سرکوب‌گری نظام‌مند و اعمال غیرانسانی را با این نیت همراه کرده است. جمع شدن این سه عامل به جرایم آپارتاید منتهی می‌شود.”
همچنین دیده‌بان حقوق بشر غصب زمین، صادر نکردن مجوز ساخت و ساز، تخریب خانه‌ها و چند دهه محدودیت بر آزادی جابه‌جایی و محدود کردن حقوق اولیه فلسطینی‌ها را به عنوان نمونه‌هایی از آزار و اذیت مورد اشاره قرار داده است.
در این گزارش از سیاست‌هایی صحبت شده است که هدف آنها اطمینان از اکثریت یهودیان و حفظ زمین در دستان آنها است. این سیاست‌ها فلسطینی‌ها را در محاصره اسراییلی‌ها قرار می‌دهد و فلسطینی‌ها را مجبور به ترک محل زندگی خود می‌کند.
این سیاست‌ها به شدت در سرزمین‌های اشغالی پیگیری می‌شود، اما می‌توان آنها را در اسراییل نیز مشاهده کرد. فلسطینی‌ها حدود 20 درصد از جمعیت اسراییل را تشکیل می‌دهند و در بخش‌های مسکن، دسترسی به زمین و خدمات اولیه تبعیض را تجربه می‌کنند.
عمر شاکر، نویسنده گزارش می‌گوید اسراییل از ابتدای فرآیند صلح در دهه 90 میلادی تا دوران اوباما به دنبال تسلط دایمی بوده است. با افول روند صلح، اسراییل برای الحاق یک سوم کرانه باختری برنامه‌ریزی کرده است.
این روند متوقف شده، اما اسراییل هیچگاه آن را کنار نگذاشته است. گسترش چشمگیر شهرک‌ها و زیرساخت‌هایی که آنها را به اسراییل وصل می‌کند و تصویب قانون ملت-دولت یهود نشان می‌دهد وضعیت حال حاضر موقتی نیست.
اسراییل این گزارش را رد کرده و وزرات امور خارجه این رژیم گفته دیده‌بان حقوق بشر مشهور به ضد اسراییلی بودن است. حامیان اسراییل آپارتاید بودن این رژیم را رد می‌کنند و وجود دولت خودگردان فلسطین را دلیلی برای نادرست بودن این اتهام می‌دانند.
“یوجین کونتورویچ” مدیر یکی از اندیشکده‌های محافظه‌کار اسراییلی می‌گوید فلسطینی‌ها مقصر وضع موجود هستند. زیرا آنها گزینه‌های دیگر را رد کرده‌اند.
دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید دولت خودگران وجود دارد، اما اسراییل بر بیشتر جنبه‌های زندگی فلسطینی‌ها در کرانه باختری و غزه تسلط دارد. اسراییل بر 60 درصد مرز و حریم هوایی کرانه باختری مسلط است و جابه‌جایی و سکونت در این مناطق را محدود کرده است.
500 هزار شهرک‌نشین کرانه باختری شهروندی کامل اسراییل را دارند و جمعیت 2 و نیم میلیون نفری فلسطینیان ساکن این منطقه، تحت حکومت نظامی زندگی می‌کنند. اسراییل به شهروندان خود به‌صورت رایگان واکسن تزریق کرده است، اما واکسن را در اختیار فلسطینی‌ها قرار نمی‌دهد.
پس از قدرت گرفتن حماس در غزه، اسراییل 2 میلیون فلسطینی ساکن این باریکه را محصور کرده و اقتصاد این منطقه را به نابودی کشانده است. اسراییل و مصر ورود و خروج افراد و کالا به غزه را محدود کرده‌اند. توافق‌های به‌دست آمده در دهه 90 موقتی بودند و هدف اصلی گفت‌وگوهای صلح برپایی دولت فلسطینی در کرانه باختری، غزه و قدس شرقی بود.
احزاب راست‌گرای مسلط بر سیاست اسراییل با تشکیل دولت فلسطینی مخالفند و حتی در صورت موافقت آنها دولت‌های رقیب فلسطینی در کرانه باختری و غزه در موقعیتی نیستند که بتوانند به توافقی بزرگ با طرف اسراییلی برسند.
در حال حاضر بسیاری به این نتیجه رسیده‌اند که راه حل دو دولت هیچگاه به نتیجه نخواهد رسید. این افراد معتقدند که راه حل مشکل اعطای حقوق مساوی به یهودیان و فلسطینی‌ها در قالب یک حکومت است.