پال اشپیگل
همانند سایر کشورهای جهان، افغانستان نیز مشغول مبارزه با کرونا است، اما افغان‌ها باید همزمان با همه‌گیری‌های دیگر همانند سرخک، فلج اطفال، تب دنگی، مالاریا و وبا نیز مبارزه کنند.
پس از 5 هفته فعالیت به عنوان مشاور سازمان بهداشت جهانی در افغانستان، می‌توانم بگویم در صورت تغییر نکردن سیاست‌های تحریمی ایالات‌متحده و کشورهای غربی در برابر کابل، آمار افغان‌های کشته شده بر اثر تحریم‌ها از آمار افغان‌های کشته شده به‌دست طالبان پیشی خواهد گرفت.
ایالات‌متحده و متحدانش با آگاهی کامل، بیش از 20 سال دولت‌های بسیار فاسدی را در افغانستان بر سر کار نگه‌داشتند. این تنها سخن من نیست و گزارش بازرس ویژه ایالات‌متحده در امور بازسازی افغانستان نیز به این واقعیت اشاره کرده است.
پیش از روی کار آمدن طالبان، بخش بهداشت و درمان افغانستان به کمک‌های خارجی متکی بود که 80 درصد هزینه‌های دولت این کشور را تامین می‌کردند. خدمات پایه بهداشتی همانند بیمارستان‌های منطقه‌ای و خانه‌های بهداشت افغانستان سال‌ها است از سوی سازمان‌های مردم‌نهاد غیردولتی مورد حمایت بانک جهانی و سایر دولت‌ها تامین مالی و تجهیزاتی می‌شود.
ایالات‌متحده مهم‌ترین حامی مالی این برنامه است که با عنوان “صحت‌مندی” شناخته می‌شود. این برنامه در دولت‌های پیش از طالبان از مشکلات بسیاری همانند کمبود منابع و فساد گسترده رنج می‌برد.
پس از روی کار آمدن طالبان، دولت‌های غربی تمامی دارایی‌های افغانستان را مسدود و تمامی پرداخت‌های مالی به کابل از جمله در بخش بهداشت و آموزش را متوقف کردند. افغانستان در حال تجربه سقوط آزاد اقتصادی است و ارایه خدمات سیستم بهداشت و درمان این کشور نیز متوقف شده است.
خوشبختانه روند ارایه برخی خدمات بهداشتی پایه تحت مدیریت سازمان بهداشت جهانی و یونیسف از سر گرفته شده است و کارکنان بخش بهداشت و درمان پس از ماه‌ها حقوق دریافت کرده‌اند و برخی داروهای اصلی بار دیگر موجود است. برنامه صحت‌مندی خدمات پایه و برخی خدمات ثانویه بهداشتی را ارایه می‌دهد و بخشی از سیستم بهداشتی و درمانی افغانستان است که بیمارستان‌های استانی و منطقه‌ای در آن فعالیت می‌کنند.
اکنون هیچ‌کدام از این بیمارستان‌ها نمی‌توانند از دولت ایالات‌متحده یا طرف‌های دیگر به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم از طریق سازمان ملل یا سازمان‌های مردم‌نهاد کمک دریافت کنند. وزارت بهداشت افغانستان نیز نمی‌تواند دریافت‌کننده این کمک‌ها باشد. این اتفاق همه بخش‌های کشور را به شدت تحت‌تاثیر قرار داده است. زیرا بیش از یک سوم اقتصاد افغانستان به‌صورت مستقیم به کمک‌های خارجی وابستگی دارد.
عملکرد ردگیری کرونا در این کشور ضعیف است و کارکنان مسئول نمونه‌گیری از آوریل 2021 تا کنون حقوق دریافت نکرده‌اند. کارمندان ردگیری که من با آنها دیدار کردم هنوز بر سر کار می‌آمدند و برخی هزینه بنزین انتقال نمونه‌ها به آزمایشگاه را از جیب خود می‌پرداختند. آنها امیدوارند سرانجام حقوق خود را دریافت کنند.
تحلیل وضعیت همه‌گیری کرونا در افغانستان دشوار است. زیرا هر هفته تنها چند هزار نمونه از میان جمعیت 40 میلیون نفری این کشور جمع‌آوری می‌شود. بیشتر بیمارستان‌های مربوط به کرونا تعطیل شده‌اند و با کمبود دارو، اکسیژن و ونتیلاتور یا نبود برق رنج مواجهند. در بازدید از بیمارستان عفونی کابل متوجه شدم آنها پول کافی برای تهیه غذای بیماران یا تامین گرمایش ساختمان را ندارند. مدیران بیمارستان برای گرمایش به قطع درختان روی آورده‌اند و زمستان هنوز چهره واقعی خود را نشان نداده است.
ایالات‌متحده و سایر کشورهای حامی دولت‌های فاسد افغانستان، در زمینه حمایت از افغان‌ها مسئولیت اخلاقی دارند. تحریم‌های کنونی باید به‌گونه‌ای تغییر کند که امکان ارایه خدمات بهداشت و درمان به افغان‌ها فراهم شود. حمایت مالی از بیمارستان‌های دولتی برای نجات جان انسان‌ها به معنای حمایت از طالبان نیست.
به‌تازگی آژانس‌های سازمان ملل به برنامه صحت‌مندی پول تزریق کرده‌اند، اما تخصیص کمک‌های مالی به بیمارستان‌های دولتی و وزارت بهداشت افغانستان به علت وجود تحریم‌ها ناممکن است. ایجاد مانع در مسیر حمایت مالی خطرناک و ظالمانه است و مردم نیازمند کمک به افرادی هستند که از این سیاست آسیب می‌بیند. نیروهای متخصص وزارت بهداشت افغانستان چندین ماه حقوق نگرفته‌اند و در حال ترک شغل‌های خود هستند. بازسازی وزارت بهداشت در چنین وضعیتی به گذشت یک نسل زمان نیاز خواهد داشت.
جامعه ملل باید بر طالبان فشار بیاورد تا دولتی فراگیر تشکیل دهد که به حقوق زنان و اقلیت‌ها احترام می‌گذارد. نیل به این هدف همزمان با تغییر قوانین تحریمی و باز کردن مسیر کمک‌های بشردوستانه به افغان‌ها ممکن است.