چگونه بخش فارسی صدای آمریکا تبدیل به ماشین تبلیغات دولت ترامپ شد

نویسنده: جردن مایکل اسمیت، اینترسپت، ۱۳ آگوست ۲۰۱۹

ترجمه: الهام اسلامی

نگار مرتضوی روزنامه نگار ایرانی-آمریکایی که اخبار مربوط به روابط ایران و آمریکا را پوشش می دهد، به انتقادات تند در فضای مجازی عادت دارد. با این وجود، مورد خطاب قرار گرفتن با عبارات “مجرم خیانتکار” و “جاسوس و دشمن مردم” از سوی یک کاربر توییتری به نظر وی غیرعادی رسید. متعاقبا وی توییت های بدتری نیز دریافت کرد: شخصی به فارسی نوشت که “اگر آمریکا مانند ایران قوانین قرون وسطایی داشت، این سخنگوی رژیم فاسد تا به حال اعدام شده بود”.

نکته غیرعادی این توییت ها نویسنده آنها، علی جوانمردی است. جوانمردی خبرنگار تلویزیون صدای آمریکای (VOA) فارسی متعلق به ایالات متحده است که برای ایرانیان برنامه پخش می کند. این بدان معنی است که وی برای دولت آمریکا کار می کند. مرتضوی که خود گزارشگر سابق صدای آمریکا ست و در گذشته همکار جوانمردی بوده، به اندازه ای از توییت های وی شوکه شد که به سردبیران این تلویزیون شکایت کرد. مرتضوی در نامه ای به اینترسپت به نقل از یک سردبیر گفت که به جوانمردی یادآور شده اند که حملات شخصی آنلاین مورد قبول این شبکه نیست. اما جوانمردی توییت های خود را پاک نکرد و همچنان قابل رویت هستند.

این سخنان شدیداللحن علیه نگار مرتضوی بخشی از یک روند است: ژورنالیست های VOA به آمریکایی هایی که به نظرشان حامی سیاست های خارجی دونالد ترامپ در قبال ایران نباشند، با نقض صریح استانداردهای این شبکه حمله می‌کنند.

حملات عمومی مشهود ترین نشان از تحولآتی در این شبکه است که از نوامبر ۲۰۱۶ اعمال شده است. VOA فارسی و بسیاری از کارمندانش طرفداران افراطی ترامپ شده اند و خبررسانی بی طرفانه به ایرانیان (ماموریتی که ادعایش را داشتند) را رها کرده اند. بنابراین جای تعجب نیست که گزارشگران این تلویزیون نیز مانند خود ترامپ در رسانه های اجتماعی فعالیت می کنند.

افرادی که طرفدار سیاست های تند علیه ایران هستند سالها شکایت می کردند که VOA فارسی به اندازه ی کافی علیه دولت ایران فعالیت نمیکند. در سال ۲۰۱۲، بنیاد هریتج در گزارشی VOA فارسی را متهم به “طرفداری از ایران” و “ضدیت با آمریکا” کرد صرفا به این دلیل که “تنها جنبه های منفی بمباران عراق توسط آمریکا را گزارش کرده و تلویحا بر اشتباه بودن جنگ اشاره کرده است”. نویسندگان و مفسران وال استریت ژورنال نیز شکایات مشابهی را مطرح کردند.

نکته اینجاست که این تلویزیون (که ایستگاه رادیویی برتر دهه ۱۹۴۰ بود) به خصومت علیه دولت ایران پس از انقلاب ۱۹۷۹ معروف است. علی سجادی، سردبیر باسابقه این رسانه که سال پیش بازنشسته شد، می گوید: “این ایستگاه همیشه ضد رژیم بوده است”. محمد منظرپور سردبیر اجرایی سابق به من گفت که وقتی در سال ۲۰۱۳، پس از سالها همکاری با بی.بی.سی، به VOA فارسی آمد از اینکه محل کار جدیدش پر بود از سلطنت طلبان و حامیان مجاهدین شوکه شد. مجاهدین خلق گروهی از اپوزیسیون تبعیدی ایران است که بی وقفه از سرنگونی رژیم ایران دفاع می کند.

با وجود تمام این نقص ها، VOA فارسی برخی از استانداردهای روزنامه نگاری را حفظ می کرد و نقدهایی را علیه ایالات متحده مطرح می کرد. این تلویزیون جنبه های مثبت تعامل اوباما با ایران را نشان می داد. به همین دلیل مخالفان ایران چشم دیدن این رسانه را نداشتند: این تلویزیون صرفا یک شبکه پروپاگاندایی برای نشر دیدگاه جناح راست در مورد ایران نبود. مهمانان شبکه گاه از ایرانی صحبت می کردند که می تواند نقش سازنده ای در منطقه داشته باشد و لزوما همیشه از ایران به عنوان حکومتی که باید سرنگون شود یاد نمی کردند.

و سپس ترامپ انتخاب شد.

پس از روی کار آمدن ترامپ، همانطور که سجادی می گوید، این شبکه تبدیل شد به “سخنگوی ترامپ — فقط ترامپ و هیچ چیز جز ترامپ”. منظرپور برنامه های VOA را “پروپاگاندای صرف” می داند که “هیچ عینیت یا واقعیتی در آن وجود ندارد”.

برای مثال، علیرغم محرومیت از داشتن هرگونه پشتیبانی در داخل ایران و سابقه خشونت تروریستی و بدنامی این فرقه، اخبار مربوط به مجاهدین خلق به طور گسترده و با اشتیاق در صدای آمریکا پوشش داده می شود. یکی از کارمندان VOA، که از ترس انتقام می خواهد ناشناس بماند، گفت: “VOA فارسی، برای اولین بار در چند دهه گذشته، به عنوان بازوی رسانه ای مجاهدین خلق عمل کرده و مرتبا مجالس و مراسم آنها را پوشش زنده خبری می دهد”. این شبکه همچنین مقالات متعددی از حشمت علوی (شخصیت جعلی طرفدار مجاهدین) منتشر کرده است. در ماه ژوئن اینترسپت افشا کرد که حساب کاربری منسوب به حشمت علوی محصول یک تیم پروپاگاندا چند نفره است که در مقر مجاهدین خلق در آلبانی مستقر هستند. (VOA فارسی بعدا گفت که مقالات این هویت جعلی را حذف خواهد کرد.)

صدای آمریکا برنامه هایی در مدح رضا پهلوی، پسر شاه، پخش می کند که مخالفان ایران او را رهبر توانای اپوزیسیون می دانند. مخالفان ایران مهمانان دائمی شبکه صدای آمریکا هستند و غالبا نقش قربانی را در مصاحبه های دوستانه دارند. این مهمانان شامل مقامات فعلی دولت ترامپ مانند مایک پومپیو وزیر امور خارجه، جان بولتون مشاور امنیت ملی، الیوت آبرامز نماینده ی ویژه ی ترامپ در ونزوئلا، و همچنین بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل می باشند. کارشناسانی مانند مایکل لدین و همچنین پرسنل سه اندیشکده ی نیوکان افراطی در واشنگتن شامل بنیاد دفاع از دموکراسی ها، بنیاد هریتج و موسسه هادسون در این تلویزیون حضور می یابند.

سخنگوی VOA از بحث درباره ی “مسائل مربوط به کارکنان ” خودداری کرد اما به اینترسپت گفت “از تمام ژورنالیست های VOA، خواه کارمندان دولت باشند و یا پیمانکاران، انتظار می رود از سیاست VOA در مورد شبکه های اجتماعی که در راهنمای استاندارد های این شبکه توضیح داده شده، پیروی کنند. هنگامی که نقض این سیاست به اطلاع مدیریت VOA برسد، استاندارد ها و سیاست های این شبکه به کارمندان یادآوری می شود و از کارمندان انتظار می رود که از همسویی شبکه اجتماعی خود با این سیاست اطمینان حاصل کنند”. وی افزود:”VOA با تولید گزارشات و برنامه های دقیق، بی طرف و جامع و همچنین تولید محتوا برای شبکه های اجتماعی برای مخاطبان در سراسر جهان، به ویژه برای کسانی که از دسترسی به رسانه های آزاد و مستقل محروم هستند، ماموریت خود را انجام می دهد”.

آزاده معاونی، متخصص ایرانی در کرایسیس گروپ، می گوید زوال VOA احتمال تعامل میان ایالات متحده و ایران را بیش از پیش کاهش می دهد. او به اینترسپت گفت: “بی اعتنایی به آسیب های سیاست های ترامپ علیه ایرانیان، چه از طریق اعمال تحریم یا به هر طریق دیگری، به نوعی طرفداری از ترامپ است. این شبکه می توانست به عنوان یک رسانه باعث شود ایرانی ها درباره ی آمریکا بیاموزند و سیاست هایش را بهتر متوجه شوند اما وضعیت موجود شبکه به عنوان یک ماشین پروپاگاندا صرف، کمکی به روابط نمی کند”.

افرادی که به منظور این مقاله با آنها مصاحبه شد می گویند که تبدیل شدن VOA فارسی به سرویس روابط عمومی دولت ترامپ بیشتر تحت تاثیر عوامل داخلی بوده است. کسانی که صرفا به پیشرفت شغلی خودشان فکر می کردند، ژورنالیست های ضد رژیم و کارمندان همگی در پی جلب رضایت دولت ترامپ بودند. برخی فرصت را برای ترویج دیدگاه هم اندیشان خود مناسب دیدند. وفا آذری نویسنده سابق VOA فارسی می گوید که “تنها دلیل” حمایت از سیاست های ترامپ برای بقیه افراد “این است که نمی خواهند شغل هایشان را از دست بدهند”.

در همین زمان، کمی پس از انتخاب ترامپ، متحدین وی کارزاری را برای تغییر VOA فارسي به راه انداختند. کنت تیمرمن کارشناس راست گرا در مقاله ای نوشت این رسانه “برای مدت زمان طولانی فاجعه بوده است”. او کمی بعد در مقاله دیگری، این رسانه را “صدای تهران” نامید. نویسندگان دیگری نیز در وال استریت ژورنال و واشنگتن اگزمینر به تبعیت از وی مطالب مشابهی نوشتند.

در دسامبر ۲۰۱۶، جمهوری خواهان کنگره، هیئت مدیره بی.بی.جی (آژانس مستقلی که بر صدای آمریکا نظارت می کند) را منحل کردند، و اختیار تام را به مدیر عاملی که با ملاحظات سیاسی منصوب شده بود، دادند. مشخص بود که همه چیز تغییر خواهد کرد: در ژانویه ی ۲۰۱۷، حساب توییتر VOA ادعاهای شان اسپایسر، سخنگوی آن زمان کاخ سفید، مبنی بر اینکه جمعیت مراسم تحلیف ترامپ تاکنون از پرشمارترین جمعیت ها بوده است را منتشر کرد. چند روز بعدی، دو تن از مقامات کارزار انتخاباتی ترامپ از استودیوهای VOA دیدن کردند و این پیامی واضح بود مبنی بر این که VOA تحت نفوذ چه کسی خواهد بود.

در سال ۲۰۱۷ کنت وینشتاین، مدیر جدید بی.بی.جی — که مدیریت موسسه هادسون را نیز برعهده دارد — از اندیشکده محافظه کار دیگری (اندیشکده شورای سیاستگذاری خارجه آمریکا) خواست که پروژه های مربوط به ایران در بی.بی.جی را بررسی کند. جای تعجب ندارد که این گزارش علیرغم تصدیق این نکته که این رسانه اغلب به وضعیت وخیم اقلیت های داخل ایران پرداخته، اعلام کرد که صدای آمریکا به قدر کافی منتقد رژیم ایران و توافق هسته ای که در سال ۲۰۱۵ میان باراک اوباما و ایران امضا شد، نبوده است. در این گزارش آمده است: “پوشش بیش از حد وضعیت روابط میان آمریکا و ایران بازتاب این دیدگاه اشتباه است که رژیم ایران اکنون روابط دوستانه تری با ایالات متحده دارد”.

در این تحلیل از اینکه گاهی به گونه ای رفتار شده که گویی ایالات متحده و ایران برابر هستند ابراز ناراحتی شده است: “خبررسانی بر پایه ی روابط متقابل میان دولت آمریکا و رژیم ایران به طور تلویحی موید برابری این دو کشور است. این موضع از سوی رسانه ای که پولش توسط دولت آمریکا تامین می شود تعجب آور و اشتباه است”.

احتمالا یکی از مهم ترین عواقب این گزارش این باشد که در سال ۲۰۱۸، کمیته ی تخصیص بودجه قانونی را تصویب کرد که پومپئو را مامور می کرد تا با استفاده از بی.بی.جی با نفوذ ایران مقابله کند. این قانون بی.بی.جی را موظف کرد تا با تخصیص بودجه جنگ های نیابتی دولت ایران در سوریه و یمن و خسارات ناشی از سیاست خارجی ایرانیان را برجسته کند. در فوریه ۲۰۱۹، مسیح علینژاد که برای بخش فارسی صدای آمریکا برنامه اجرا میکند، عکسی را در کنار وزیر امور خارجه آمریکا پومپئو در واشنگتن منتشر کرد تا منعکس کننده ی نگرانی دولت ترامپ نسبت به حقوق زنان در داخل ایران باشد. (بی.بی.جی که در سال ۲۰۱۸ نامش را به آژانس ایالات متحده آمریکا برای رسانه جهانی تغییر داد، به درخواست اینترسپت برای اظهار نظر در این خصوص پاسخ نداد.)

کارمندان و ژورنالیست های VOA فارسی نه تنها شروع به نمایش حمایت خود از دولت ترامپ در شبکه های اجتماعی کردند، بلکه حتی گاهی از دولت می خواستند که با ایران تندتر برخورد کند. در ۲۰ مه، موشکی که تصور میشد از بغداد شرقی (محل نظامیان شیعه مورد حمایت ایران) باشد، به نزدیکی سفارت آمریکا در بغداد اصابت کرد. ترامپ در توییتر نوشت: “ایران اشتباه بسیار بزرگی مرتکب شد!” علی جوانمردی، کارمند صدای آمریکا در جواب ترامپ نوشت: “آقای رئیس جمهور شما باید رژیم ایران را تنبیه کنید. آنها به محل سفارت آمریکا حمله کرده اند و می بایست مجازات شوند. یک اخطار ساده کافی نیست”.

به مرور زمان کارمندان VOA اقدام به هدف قرار دادن منتقدان سیاست های ترامپ کردند. در ماه مارس سامان اربابی، مجری، تولیدکننده و مدیر اجرایی برنامه پارازیت، با ارسال توییتی به نماینده کنگره آمریکا ایلهان عمر حجاب وی را با کلاه گروه نژادپرست و منفور کو کلاکس کلان مقایسه کرد. سامان اربابی و مسیح علینژاد (همکار وی در VOA) بارها نایاک را که مدافع تعامل میان امریکا و ایران است مورد هدف قرار داده اند.

ژورنالیست های مخالف ترامپ و کارشناسان حقوق بشر نیز آماج حملات مشابهی از سوی پروژه ی ایران دیس اینفو (سازمان زیر نظر مرکز ارتباطات جهانی وزارت امور خارجه آمریکا) قرار گرفتند. اما زمانی که اقدامات ایران دیس اینفو علنی شد، کنگره آمریکا بودجه دولتی این سازمان را قطع کرد. لیا گبریل نماینده ویژه و مدیر مرکز ارتباطات جهانی وزارت امور خارجه گفت: “نیت مرکز ارتباطات جهانی هرگز این نبود که کسی را استخدام کند که علیه شهروندان آمریکا توییت بزند”.

اکنون این آن چیزی است که در VOA فارسی دارد رخ می دهد. موضوع فقط توییت زنی به سبک ترامپ نیست. تغییر جهت گیری تحریریه این شبکه آن را به کانال پروپاگاندای خطرناکی تحت اختیار مخالفان تندرو ایران بدل کرده است. آن هم در زمانی که به نظر می رسد بخش هایی از دولت آمریکا قصد جدی برای شروع جنگ با ایران را دارند.