منبع: دیدبان حقوق بشر
ترجمه خلاصه گزارش سازمان دیدبان حقوق بشر درباره تاثیر تحریم ها بر زندگی مردم ایران:
دیدبان حقوق بشر در گزارشی که روز ۲۹ اکتبر ۲۰۱۹ منتشر شد گفت تحریم های گسترده ی دولت ترامپ علیه ایران توانایی این کشور را برای تامین مالی واردات اقلام بشر دوستانه از جمله دارو محدود کرده، مشکلات جدی برای مردم ایران بوجود آورده و آنان را از حق سلامت محروم کرده است. دولت آمریکا باید سریعا اقدامات لازم را برای حصول اطمینان از وجود کانالی پایدار برای تجارت کالاهای بشردوستانه با ایران انجام دهد.
گزارش ۴۷ صفحه ای تحت عنوان “فشار حداکثری: تحریم های اقتصادی ایالات متحده به حق سلامت ایرانیان لطمه می زند” نشان می دهد که چگونه محدودیت های گسترده در معاملات مالی در کنار تهدید های تهاجمی مقامات ایالات متحده، توانایی ایرانیان را در تامین مالی برای واردات بشردوستانه، از جمله داروهای حیاتی و تجهیزات پزشکی، به شدت محدود کرده است. در حالی که دولت آمریکا واردات بشردوستانه را معاف از تحریم ها اعلام کرده است، دیدبان حقوق بشر می گوید که در عمل این معافیت ها نتوانسته اند عدم تمایل شدید شرکت ها و بانک های آمریکایی و اروپایی را مهار کند تا با صادرات یا تامین مالی کالاهای بشردوستانه ی معاف از تحریم، ریسک تحریم و اقدام قانونی علیه خود را بپذیرند. بدین صورت دسترسی ایرانیان به داروهای ضروری و حق سلامت آنان پایمال شده است. طبق قوانین بین المللی، ایالات متحده می بایست تاثیر تحریم ها بر حقوق ایرانیان را مد نظر قرار دهد و به هرگونه تخلف ناشی از این تحریم ها رسیدگی کند.
به گفته ی سارا لی ویتسون، مدیر خاورمیانه در دیدبان حقوق بشر “در حالی که مقامات دولت ترامپ ادعا می کنند که در کنار مردم ایران هستند، تحریم های شدید و کمرشکن ایالات متحده به حق سلامت آنان از جمله دسترسی به داروهای حیاتی، آسیب رسانده است. تحریم های پیچیده و کلی ایالات متحده باعث شده است تا بانک ها و شرکت ها از تجارت بشر دوستانه با ایران خودداری کنند و ایرانیانی که از بیماری های نادر یا سخت رنج می برند، نتوانند به دارو و معالجه مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند”.
در فاصله ی بین نوامبر ۲۰۱۸ و اکتبر ۲۰۱۹، دیدبان حقوق بشر با ۲۱ نفر از جمله پزشکان متخصص ایرانی، کارمندان کنونی و یا سابق شرکت های ایرانی و بین المللی وارد کننده ی دارو و وکلا و کارمندان سازمان های غیرانتفاعی با اطلاعات دست اول در مورد چالش های تامین اقلام بشردوستانه در ایران مصاحبه کرد. برخی از این مصاحبه شوندگان ساکن ایران هستند و بسیاری از آنان یا قبلا در ایران زندگی می کردند و یا ساکن خارج اما در رفت و آمد به ایران هستند. دیدبان حقوق بشر با کارشناسان در آمریکا که تجربه مستقیم یا غیرمستقیم کار در زمینه ی مسائل ایران دارند نیز مصاحبه کرد. یک محقق دیدبان حقوق بشر با چند تن از ایرانیانی که در شبکه های اجتماعی درباره ی کمبود داروی مورد نیاز خود و یا اعضای خانواده خود اظهار نظر کرده بودند نیز مکاتبه کرد. دیدبان حقوق بشر به بیانیه های رسمی مقامات دولت ایران و آمریکا استناد کرده و داده های اقتصادی و تجاری بانک مرکزی ایران، سازمان غذا و داروی ایران و یوروستات (مرکز آمار اتحادیه اروپا مستقر در لوکزامبورگ) را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است.
زمانی که دولت ترامپ در ماه مه سال ۲۰۱۸ به طور رسمی آمریکا را از توافقنامه ی هسته ای بین المللی با ایران خارج کرد، نه تنها تحریم های اقتصادی شامل صادرات نفت را مجددا اعمال کرد بلکه تحریم های جدیدی را نیز به آن اضافه کرد. وزارت خزانه داری ایالات متحده پیش بینی کرد که تحریم ها منجر به “انزوای مالی و رکود اقتصادی شدید ایران” شود. به گفته ی دیدبان حقوق بشر، تحریم های بی پایان و همه جانبه مانند آنچه دولت ترامپ بر ایران تحمیل کرده، نیاز های انسان دوستانه و بهره مندی از حق سلامت میلیون ها ایرانی را تحت تاثیر قرار داده است.
در ۲۵ اکتبر سال ۲۰۱۹، با اعلام تحریم های جدید علیه ایران، استیون منوچین وزیر خزانه داری ایالات متحده گفت: “این دولت همچنان متعهد به ادامه جریان کمک های بشردوستانه به مردم ایران است که چهل سال از سوء مدیریت یک رژیم فاسد رنج دیده است”. در عین حال مقامات آمریکایی ضمن ارسال پیام متناقض دیگری گفته اند که هدف این استراتژی تحت فشار قرار دادن مردم ایران است تا مجبور شوند دولت خود را وادار به تغییر رفتار کنند – که این در واقع شیوه ای برای نقض حقوق اقتصادی ایرانیان است. در ۱۴ فوریه سال ۲۰۱۹، مایک پومپیو وزیر امور خارجه ایالات متحده به سی.بی.اس نیوز گفت: “اوضاع برای ملت ایران بسیار وخیم تر شده است [با وجود تحریم های ایالات متحده] و ما اطمینان داریم که این موضوع باعث خواهد شد که مردم ایران قیام کنند و رفتار رژیم را تغییر دهند”.
ویتسون گفت:”اعلامیه اخیر وزارت خزانه داری و وزارت امور خارجه آمریکا درباره ی ‘ساز و کار جدید بشردوستانه’ برای تجارت با ایران، به طور ضمنی تاییدی است بر این که تحریم های گسترده ی آمریکا علیه ایران باعث محدودیت جریان کالاهای بشردوستانه به این کشور شده است. دولت آمریکا می بایست لطمات ناشی از تحریم های ظالمانه علیه مردم ایران را جدی بگیرد و یک کانال اقتصادی پایدار و منطقی برای شرکت ها، بانک ها و گروه ها ایجاد کند که به جای وضع موانع دشوار به مردم ایران کالاهای بشردوستانه عرضه کنند”.
تعیین ایران در ۲۵ اکتبر به عنوان “کشور دارای مشکل پولشویی تحت ماده ۳۱۱ قانون USA PATRIOT ایالات متحده”، زیربنای تحریم های مالی ایالات متحده علیه ایران را تشکیل داده است. این موضوع شامل ساز و کار جدید برای “افزایش شفافیت تجارت مجاز” با ایران نیز می شود. نگرانی های زیادی وجود دارد از اینکه شرکت ها قادر به رعایت الزامات دشوار ساز و کار جدید نباشند. همچنین مشخص نیست که تبعیت از این ساز و کار، باعث رفع هرگونه ممنوعیت تجارت، از جمله تجارت بشردوستانه، شرکتهایی شود که تحت قانون تروریسم مورد تحریم قرار گرفته اند. یکی از مقامات سابق ایالات متحده که در سیاست تحریم ایران نقش داشته است می گوید: “من گمان میکنم این ساز و کار کمتر به عنوان یک کانال بشردوستانه و بیشتر به عنوان یک اقدام اطلاعاتی برای وضع تحریم های بیشتر ایالات متحده، به حساب آورده خواهد شد. اگر به دنبال ایجاد یک کانال واقعی هستیم، این راهش نیست”.
به گزارش دیدبان حقوق بشر، تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران، علیرغم وجود معافیت های بشردوستانه، باعث رنج غیرضروری شهروندان ایرانی مبتلا به طیفی از بیماری ها شده است. کسانی که بیشترین صدمه را دیده اند، ایرانیان مبتلا به بیماری های نادر و نیازمند درمان تخصصی هستند که دیگر قادر به تهیه داروها یا تجهیزات لازم نیستند. این شامل لیستی از بیماران مبتلا به لوسمی (لوکمیا )، بیماری پروانه ای (اپیدرمولیز بولوزا که باعث ایجاد پوست شکننده و تاول زده می شود)، صرع و بیماران دارای جراحات مزمن چشم در اثر مواجهه با سلاح های شیمیایی در طول جنگ ایران و عراق می شود.
افرادی که بیماری پروانه ای شدید دارند نتوانسته اند بانداژهای مخصوص دریافت کنند و در معرض ابتلا به عفونتهای باکتریایی و خونی هستند. کودکان مبتلا به صرع که در برابر درمان های معمول مقاوم هستند و قادر به گرفتن داروهای وارداتی نیستند، دچار تشنج های مکرر و غیر قابل کنترل می شوند که خطر جراحت و آسیب های شدید و دائمی مغزی را افزایش می دهد.
طی یک سال گذشته، وزارت خزانه داری ایالات متحده تعداد زیادی از موسسات از جمله دولت ایران و بانک های خصوصی را به لیست سیاه تحریم ها (Specially Designated Nationals and Blocked Persons List) اضافه کرده است. شرکت ها و موسسات مالی آمریکایی و غیر آمریکایی که با موسسات لیست سیاه معامله کنند، در آمریکا مورد محاکمه قرار خواهند گرفت. الزامات جدی نظارتی و احتیاطی اعمال شده بر شرکت های بین المللی که با ایران تجارت می کنند، باعث شده است که تنها تعداد کمی از شرکت ها و بانک های دارای توانایی مالی باقی بماند که تمایل پذیرش خطر مالی و قانونی تجارت با ایران را داشته باشند.
به گفته ی دیدبان حقوق بشر، احتیاط بیش از حد یا “تبعیت بیش از اندازه” بانک ها و شرکت های داروسازی عامل مهمی برای این مساله است. برای مثال، به گزارش دیدبان حقوق بشر، یک شرکت اروپایی علیرغم معافیت بشردوستانه، از فروش باندهای ویژه بیماری پروانه ای خودداری کرد. دیدبان حقوق بشر همچنین مکاتبات دو بانک را بررسی کرد و گزارش داد که در این مکاتبات از انجام معاملات بشر دوستانه با ایران جلوگیری شده است.
استفاده ی گسترده ی دولت ترامپ از لفظ “تروریست “، تجارت بشردوستانه با ایران را بیشتر در معرض خطر قرار می دهد. به گزارش نیویورک تایمز، افزودن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، یعنی قسمتی از نیروی نظامی ایران، در لیست سازمان های تروریستی، حدود ۱۱ میلیون ایرانی را تحت تاثیر قرار می دهد. در حالی که این اقدام شامل دارو نمی شود، اما خطر بالقوه را برای شرکت ها در صورت انجام داد و ستد با افراد تعیین شده (به عنوان تروریست)، افزایش می دهد. علاوه بر این، تصمیم ۲۰ سپتامبر مبنی بر اعمال تحریم های بیشتر بر بانک مرکزی ایران، فعالیت آخرین موسسه ی مالی باقی مانده ی ایرانی را که قادر به انجام معاملات ارزی شامل واردات بشردوستانه بود را شدیدا محدود کرد و بدین صورت باعث شد که “معافیت بشردوستانه” تقریبا بی معنا شود.
ژان اگلند دبیرکل شورای پناهندگان نروژ که هزاران پناهنده افغان را در ایران پشتیبانی می کند در ماه اوت گفت: “ما اکنون یک سال کامل است که تلاش می کنیم بانکهایی پیدا کنیم که قادر به انتقال پول از اهدا کنندگان (برای عملیات بشردوستانه ی ما) باشند. اما از هر طرف به دیوار آجری می خوریم. بانک های نروژ و دیگر بانک های بین المللی از ترس تحریم های ایالات متحده، پولی را که دولت ها برای کمک به امداد رسانی حیاتی به ما داده اند را انتقال نمی دهند”.
بنا بر قوانین بین المللی، یک کشور و یا جمعی از کشورها که اعمال تحریم می کنند، می بایست تاثیر تحریم ها بر حقوق بشر کشور مورد نظر، به ویژه دسترسی آنان به کالاهای اساسی زندگی از جمله دارو و مواد غذایی را در نظر بگیرند. دیدبان حقوق بشر با تحریم هایی که تاثیر منفی نامتناسبی بر حقوق بشر کشور مورد نظر دارند و یا رنج های غیر ضروری به ویژه برای اقشار آسیب پذیر ایجاد می کنند، مخالف است.
دیدبان حقوق بشر اعلام کرد که دولت آمریکا می بایست برای ایجاد یک کانال مالی پایدار برای تجارت بشردوستانه با ایران تلاش کند و اقداماتی فوری در راستای اطمینان از تاثیر معافیت های بشردوستانه در تسهیل دسترسی ایرانیان به دارو و تجهیزات پزشکی انجام دهد.
ویستون نیز گفت: “تحمل اثرات سیاست تحریم آمریکا بر دوش مردم عادی در ایران است و قلب و ذهن آنها کسانی را که به آنها آسیب می رسانند، زیر نظر دارد”.
در حالی که تحریم ها توانایی ایران برای تامین نیازهای ساکنانش را کاهش داده است، تعهدات حقوق بشری ایران از بین نمی رود. دولت ایران می بایست اطمینان حاصل کند که شهروندان و ساکنان ایران بدون هیچ گونه تبعیضی از حق سلامت برخوردار هستند. دولت ایران همچنین باید تمام اقدامات ممکن را برای کاهش تاثیرات منفی تحریم ها بر اقشار آسیب پذیر انجام دهند. این شامل الزام دولت به جلوگیری از فساد و سوءاستفاده از منابع می شود.