مازیار شیبانی‌فر
رامین سید امامی که با عنوان هنری King Raam معروف است، اول نوامبر 2020 در قالب یک توییت نوشت: “تا حالا اسم کنگره ایرانیان کانادا را شنیده‌اید؟ کنگره ایرانیان کانادا سازمانی است مثلا غیرانتفاعی، غیرمذهبی و غیرحزبی… بعد از کشته‌شدن پدرم (یک ایرانی-کانادایی) در زندان اوین به دست ج ا، نه تنها به ما هیچ کمکی نکردند، حتی جلوی خانواده ما هم ایستادند.
وی سپس به تبلیغ فعالیت افرادی پرداخت که تلاش دارند، به عنوان هیئت مدیره جدید وارد کنگره شوند و تاکید کرد: “حالا یک کارزاری راه افتاده به نام «کارزار بازسازی و تغییر کنگره» که ۹ تا کاندیدای عالی داره و جلوی هییت مدیره کنونی ایستاده. ازتون دو تا کار میخواهم. اول عضو این سازمان شوید، بعد هم از طریق زیر با این کارزار همراه شوید و در نهایت این سازمان را از دست همسویان ج ا در بیارید.”
پویان طبسی‌نژاد نایب رییس هیئت مدیره کنگره ایرانیان کانادا در توییتی به زبان انگلیسی برای وی نوشت: “ابتدا برای پدرتان به شما تسلیت می‌گویم. کنگره ایرانیان کانادا چندین بیانیه درباره پدرتان [کاووس سید امامی] و شرایط مادرتان [مریم ممبینی] منتشر کرده است. همچنین تلاش کردیم از راه وب‌سایت‌تان با شما تماس بگیرم، اما هرگز پاسخی دریافت نکردیم.”
محسن خانیکی مدیر روابط عمومی کنگره ایرانیان کانادا همان‌روز در سلسله توییتی در پاسخ به رامین سید امامی نوشت:
“رامین عزیز، امیدوارم خوب و سلامت باشی… در توییتی اشاره کرده‌ای به کنگره ایرانیان کانادا و اینکه این نهاد در جریانات تلخی که برای شما و خانواده محترمتان رخ داد نه تنها کاری نکرد بلکه در مقابل شما ایستاد. در همان ابتدا از طریق وبسایت شما تلاش کردیم تا تماس حاصل کنیم و هر کمکی از دستمون بر میاید رو دریغ نکنیم.”
وی در ادامه آورده است: “متاسفانه تا چند ماه بعد از شما تماسی دریافت نکردیم تا زمان کنسرتتون در تورنتو که از ما خواستید این برنامه را منتشر کنیم که با افتخار انجامش دادیم. همچنین در این برنامه شرکت هم کردیم. همچنین در همه جلساتمان با سیاست‌مداران کانادایی، خواستار پیگیری دولت کانادا برای بازگشت هر چه سریع‌تر خانم ممبینی به کانادا بودیم. این روزها متاسفانه اخبار نادرستی راجع به این نهاد و داوطلبینش در حال انتشار است. لینک بیانیه‌های سازمان را هم اینجا برایت میگذارم. قطعا خوش حال میشم اگر سوالی بود در خدمت باشم.”
اقدام‌های کنگره ایرانیان کانادا
همان‌طور که در وبسایت کنگره ایرانیان کانادا نیز به روشنی درج شده، این کنگره یک نهاد مردمی و غیرانتفاعی است که از نظر قانونی هیچ ابزاری در اختیار ندارد تا در زمینه مسایل سیاسی یا حقوقی که در ایران اتفاق می‌افتد، واکنش عملی از خود نشان دهد. از نظر حقوقی، تنها کاری که این کنگره برای حمایت از ایرانیان در داخل یا خارج از کانادا می‌تواند انجام دهد، اطلاع‌رسانی، صدور بیانیه و پیگیری با مقامات کانادا و نمایندگان پارلمان است.
بر اساس همین وظیفه و اقدام‌هایی که کنگره ایرانیان کانادا می‌تواند انجام دهد، این کنگره فوریه ۲۰۱۸ ضمن تسلیت به خانواده سید امامی از دولت ایران میخواهد که درباره علت فوت پروفسور سید امامی تحقیقات کامل و شفافی را انجام دهند. این سازمان همچنین از مقامات کانادایی میخواهد که این درخواست را با ایران پیگیری کنند.
درخواست انجام تحقیقات کامل، مشابه درخواستی بود که در همان زمان از سوی خانواده سید امامی در رسانه‌ها مطرح شد. در واقع کنگره ایرانیان بر خواسته خانواده سید امامی تاکید و این خواسته را از مقام‌های کانادایی پیگیری کرد. در ادامه این بیانیه همچنین آمده است: “ما در تلاش برای تماس با خانواده سید امامی هستیم.”
بر اساس گفته مدیران کنگره ایرانیان کانادا آنها از طریق وبسایت رامین سید امامی تلاش می‌کنند با وی تماس بگیرند، اما تا ماه‌ها بعد پاسخی دریافت نمی‌کنند و نخستین تماس آقای سید امامی با این سازمان، درباره برگزاری کنسرتی بوده است که وی برای حمایت از خانواده خود ترتیب داده بود.
طبق اعلام مسئول روابط عمومی کنگره ایرانیان، رامین سید امامی از این سازمان میخواهد که درباره این کنسرت اطلاع‌رسانی کنند. ادعای مدیر روابط عمومی کنگره ایرانیان کانادا درباره این موضوع صحیح است. همان‌طور که در عکس زیر می‌بینید این سازمان با استفاده از شبکه‌های ارتباطی که در اختیار دارد، درباره کنسرت آقای سید امامی اطلاع رسانی کرده است. همچنین بر اساس گفته مدیر روابط عمومی کنگره، اعضای هیئت مدیره برای نشان دادن حمایت خود در این کنسرت شرکت کرده‌اند.
یکی از مقام های ارشد وزارت امور خارجه کانادا نیز به بیانیه کنگره ایرانیان که به‌نظر می‌رسد به صورت نامه برای این وزارت‌خانه ارسال شده بود، پاسخ می‌دهند. در این جوابیه آمده است: “به شما اطمینان می‌دهم که مسئولان کانادایی با خانواده آقای سید امامی در تماس هستند تا در این زمان سخت به آنها کمک کنند.”
26 ژوئن(جون) 2018 نیز آی‌سی‌سی اقدام به صدور بیانیه دیگری به زبان انگلیسی کرد با عنوان “کنگره ایرانیان کانادا نگران مریم ممبینی است او باید بتواند فوری به کانادا برگردد” که در آن چنین آمده است: “کنگره ایرانیان کانادا بسیار نگران اخبار اخیر درباره وضعیت سلامت خانم مریم ممبینی در ایران است. کنگره ایرانیان کانادا از دولت و دادگستری ایران میخواهد که از سلامتی و امنیت خانم مریم ممبینی اطمینان حاصل کنند و اجازه دهند وی نزد خانواده‌اش در کانادا بازگردد… متاسفانه، نبود روابط سیاسی میان کانادا و ایران، امکان حمایت کانادا از شهروندانش در ایران را محدود کرده است. با این وجود، ما از دولت کانادا می‌خواهیم که از طریق کانال‌های دیپلماتیک موجود، از جمله با کمک ایتالیا به عنوان حافظ منافع کانادا در ایران، از بازگشت خانم ممبینی در سلامت کامل به آغوش خانواده حمایت کند.”
نبود روابط سیاسی مانع بزرگ پیگیری سرنوشت شهروندان کانادا
7 سپتامبر 2012 زمانی که کانادا سفارت خود را در تهران تعطیل کرد و روابط سیاسی خود با ایران را به حالت تعلیق درآورد، در اصل شرایط هرگونه چانه‌زنی سیاسی با تهران از سوی اتاوا منتفی شد و دست دولت فدرال کانادا از تامین منافع شهروندان کانادایی کوتاه ماند. این مسئله بارها توسط وزرای امور خارجه پیشین کانادا آقای دیان و خانم فریلند نیز تایید شده است که نبود روابط بین دو کشور و عدم حضور دیپلمات های کانادا در ایران توانایی کانادا برای مذاکره در پرونده های کنسولی را شدیدا کاهش داده است.
از آن زمان، چند سالی ایتالیا به عنوان حافظ منافع کانادا در ایران تعیین شد و از مدتی قبل، این وظیفه برعهده سوئیس قرار گرفت. حال پرسش اینجا است که در شرایط موجود دولت کانادا برای تامین منافع و استیفای حقوق شهروندان خود چه کارهایی می‌تواند انجام دهد؟
یکی از گزینه‌هایی که دولت کانادا در اختیار دارد، مبادله زندانیان است که البته این گزینه به دو دلیل به طور کل منتفی است؛ نخست اینکه دولت کانادا زندانی ایرانی ندارد که بخواهد به واسطه آن با دولت ایران وارد مذاکره شود و اصولا کانادا وارد چنین مبادله‌های سیاسی نمی‌شود و سیاست خود را در راستای روابط دوستانه و گفت‌وگو پایه‌ریزی می‌کند.
در وهله بعد، نظام سیاسی کانادا به طور کامل با مبادله زندانیان مخالف است. چون باور دارد که این کار می‌تواند جان شهروندان کانادایی را در تمامی نقاط دنیا به خطر بیندازد. نمونه بارز این اتفاق را در دعوای حقوقی میان کانادا و چین می‌توانیم ببینیم. زمانی که کانادا دستور به توقیف منگ وانژو از مدیران اصلی شرکت هووای داد، مدتی بعد به تلافی این اقدام اتاوا، دو تن از شهروندان کانادا در چین دستگیر و زندانی شدند.
برخی افراد، رسانه‌ها و گروه‌های سیاسی از دولت کانادا درخواست کردند به منظور آزادسازی این دو شهروند کانادایی، منگ وانژو آزاد شود، اما دولت این درخواست‌ها را نپذیرفت و با تکیه و اعتماد بر سیستم قضایی خود، از هر گونه اقدام برای مبادله زندانیان خودداری کرد. همه این اتفاق‌ها در شرایطی افتاده است که کانادا با چین روابط سیاسی و تجاری قابل‌توجهی دارد.
ناکارآمدی کشورهای میانجی
گزینه دیگری که برای دفاع از حقوقی مدنی و قضایی شهروندان کانادایی دستگیر شده در کشوری دیگر – به ویژه زمانی که با کشور مورد نظر روابط سیاسی ندارد – در اختیار دولت قرار دارد، کمک گرفتن از کشورهایی است که می‌توانند به عنوان میانجی (همانند عمان و قطر در مورد ایران) ایفای نقش کنند.
در این مورد خاص، یعنی وقتی یک شهروند دو تابعیتی کانادایی-ایرانی در ایران دستگیر می‌شود، در بسیاری از موارد حتی کمک گرفتن از میانجی نیز نتیجه نمی‌دهد. زیرا دولت ایران اعتقاد دارد فرد مورد نظر ایرانی است و بر همین اساس دستگیر، محاکمه و زندانی شده است و توصیه دیگران را دخالت در امور داخلی کشور خود می‌داند.
در برخی موارد که شخص مورد نظر دوتابعیتی هم نیست، همانند مورد کایلی مور گیلبرت استرالیایی که طبق ادعای مقام‌های ایران به اتهام جاسوسی دستگیر و زندانی شده است، باز هم این امکان وجود دارد که دولت ایران اقدام میانجی را نپذیرد و هم‌چنان بر زندانی کردن فرد مورد نظر اصرار داشته باشد.
بازخوانی بی‌حاصل یک پرونده و ادعایی بی‌مدرک
بی‌تردید مرگ عزیزان یا زندانی شدن آنها موضوعی نیست که از یاد برود یا کهنه شود، این نوع زخم‌ها تا ابد باز است و افراد آسیب‌دیده را به شدت آزار می‌دهد، اما اینکه ناگهان رامین سید امامی پس از حدود دو سال اقدام به بازخوانی پرونده‌ای کرده و در عمل بلندگوی تبلیغاتی افرادی شده است که قصد تخریب چهره فعالان داوطلب در کنگره ایرانیان کانادا را دارند، موضوعی عجیب و ناخوشایند است.
نگاهی دوباره به توییتی که رامین سید امامی منتشر کرده است، در وهله نخست این پیام را می‌دهد که وی قصد دارد از راه جلب توجه و ایجاد حس دلسوزی در مخاطبان، دست به تبلیغ فعالیت افرادی بزند که از مدت‌ها قبل بدون هیچ سند و مدرکی قصد تخریب چهره و فعالیت هیئت مدیره کنونی کنگره ایرانیان کانادا را داشته‌اند.
نکته پرسش برانگیز دیگر اینکه رامین سید امامی به این موضوع اشاره می‌کند که کنگره ایرانیان کانادا جلوی خانواده وی ایستاده است. به عبارت دیگر، اعضای هیئت مدیره کنگره جلوی اقدام‌های قانونی یا اعتراض وی را گرفته‌اند. این ادعا یا به عبارت بهتر تهمت، در حالی مطرح می‌شود که وی هیچ سند و مدرکی ارایه نمی‌کند و به هیچ وجه مشخص نیست که وی چه هدفی از این اقدام در سر دارد.
