روز ۱۸ آوریل ۲۰۲۰، وزارت بهداشت ایران اعلام کرد که شمار جان باختگان ویروس کرونا از مرز پنج هزار نفر گذشت. کیانوش جهانپور سخنگوی وزارت بهداشت ایران نیز با انتشار عکسی از پیغام شبکه مالی سوئیفت (SWIFT) در توییتر اعلام کرد که اسناد اعتباری خرید کیت‌های تشخیص کرونا از کره جنوبی رد شده اند.
همانگونه که سند فوق الذکر نشان می دهد، بانک ووری (Woori) کره جنوبی از تایید اعتبار نامه ی ۴.۱ میلیون دلاری بانک کشاورزی که گویا قرار بود صرف خرید کیت های تشخیص ویروس کرونا شود، خودداری کرده است.
در این اثنا شبکه ایران اینترنشنال مدعی شد که این سند مربوط به شرکت کره‌ای تولید کیت تشخیصی کرونا نبوده و مربوط به یک شرکت نرم افزاری است.
از این رو جهانپور سند دیگری منشر کرد که نشان می‌دهد شرکت کره ای MiCo BioMed از فوریه 2020 تا حداقل دوسال توزیع کیت های تشخیص کرونا در آسیا از جمله خاورمیانه را به شرکتی به نام OJW که نام آن در پیغام سوئیفت آمده، واگذار کرده است.
اسفندیار باتمانقلیچ، بنیانگذار وبسایت تحلیلی بورس و بازار و ستون نویس نشریه بلومبرگ، متن تحلیلی را در توضیح این خبر در توییتر خود منتشر کرد. ترجمه این متن به شرح زیر است:
بانک ووری و بانک صنعتی کره دو بانکی هستند که ایران سرمایه حاصل از فروش سالها نفت خود به کره جنوبی را در آنها نگهداری می کند. این پولها قرار است آزادانه در خدمت مبادلات بشردوستانه قرار گیرند.
بعلاوه بانک کشاورزی همچنان متصل به شبکه مالی سوئیفت باقی مانده است. بانک کشاورزی یکی از معدود بانک هایی است که کل کشور برای ارائه اعتبارنامه بانکی به صادرکنندگان در کشورهایی مانند کره جنوبی جهت تسهیل مبادلات غذایی، دارویی و تجهیزات پزشکی به آن وابسته است.
این در حالی است که پرداخت هزینه ها توسط بانک مرکزی ایران که پول های آن در بانک ووری کره جنوبی نگهداری می شوند، صورت خواهد گرفت. تحریم بانک مرکزی ایران با ادعای “تامین مالی تروریسم” در سپتامبر ۲۰۱۹، معافیت این بانک برای مبادلات بشردوستانه را نیز از بین برد. این اقدام باعث شد کشورهایی مانند کره جنوبی استفاده بانک مرکزی ایران از پول های خود در بانک های این کشور را ممنوع کنند.
دسامبر سال گذشته گزارش شد که کره جنوبی در پی گرفتن توضیحاتی از دولت ترامپ است تا بتوانند همچنان ارسال کالاهای بشردوستانه به ایران را ادامه دهند. اما جای تعجب چندانی نیست که روند پاسخگویی بسیار کند بوده است.
در فوریه ۲۰۲۰، دفتر کنترل دارایی های خارجی تحت نظر وزارت خزانه داری آمریکا (OFAC)، با صدور مجوز کلی شماره ۸، اصلاحیه ای صادر کرد و در مورد بانک مرکزی ایران برای تسهیل مبادلات بشردوستانه استثنا قائل شد. یکی از دلایل صدور این اصلاحیه این بود که OFAC نیاز داشت مانع سر راه کانال بشردوستانه سوئیس موسوم به (SHTA) را از سر راه بردارد. گفتنی است کانال پرداختی سوئیس از طریق بانک بی.سی.پی (BCP) فعالیت میکند که مانند بانک ووری در کره جنوبی برای سال های متمادی نقش اصلی در انجام تبادلات با ایران را بر عهده داشته است.
اما در حالی که OFAC در این مورد انعطاف به خرج داد، لفاظی های تند وزارت خارجه ایالات متحده با هدف سرکوب تبادلات صورت میگیرد. این نکته ای است که رییس سابق OFAC نیز اخیرا دیروز در جلسه سازمان امنیت نوین آمریکا (CNAS) مطرح کرد. ترس همچنان مانع ارسال غذا و دارو به ایران می شود.
سیاست فشار حداکثری مبادلات دوجانبه ایران و کره جنوبی را از بین برده است. جدول زیر تغییرات واردات/صادرات را پس از به قدرت رسیدن ترامپ نشان می دهد. به خاطر داشته باشید که کره جنوبی یکی از متحدان ایالات متحده آمریکا است.
یک هفته قبل مقامات کره خبر از پیشرفت مذاکرات با دولت ترامپ دادند و افزودند آنها مشغول کار بر KHTA هستند که مشابه کره ای کانال سوییس خواهد بود.
اما پیغام سوئیفت که توسط کیانوش جهانپور سخنگوی وزارت بهداشت ایران منتشر شد، مشخص کرد این پیشرفت ها هر چه بوده، هنوز به مرحله اجرا در نیامده است. در بحبوحه شیوع جهانی کرونا، ایران همچنان در زمینه تبادلات بشردوستانه با مشکلات کاملا مشابهی در تک تک کشورها روبروست.
این موضوع مانعی برای ورود سریع و موثر دارو تجهیزات پزشکی به ایران ایجاد کرده است. طبق دستورالعمل های OFAC مشکلی نباید وجود داشته باشد. اما دولت ترامپ سعی دارد با بازی های قانونی، این حقیقت که هیچ تلاشی برای اطمینان از رسیدن غذا و دارو به ایران نکرده را کتمان کند.
این سیاست ایجاد بدبختی انسانی است که به رهبری پومپئو و همراهان وی در دولت آمریکا و با وجود مخالفت برخی مقامات دولتی در حال اجراست.
ممکن است برخی با نگاه به پیغام سوئیفت بگویند “اما این پیغام برای OJWorld که شرکتی کره ای ساخت نرم افزار است صادر شده است”. اما این موضوع در تحلیل پیغام بانک ووری کاملا بی ربط است. بعلاوه غیرطبیعی نیست که یک شرکت کره ای مستقر در ایران خواسته باشد برای خرید کیت تشخیص کرونا اقدام کند.
با توجه به نکات فوق، سازندگان کیت تشخیص به احتمال قوی حاضر نخواهند بود آنها را به خریداران ایرانی که قبلا هم با آنها داد و ستدی نداشته اند بفروشند. راه چاره این مشکل فروش به یک شرکت کره ای است که بتواند کیت ها را به ایران ارسال کند. به این صورت ریسک کمتری متوجه شرکت سازنده کیت ها خواهد بود.
به نظر می رسد OJWorld به عنوان یک شرکت کره ای دارای امکانات مالی لازم (و دارای اعتبارنامه از بانک کشاورزی) که قبلا نیز ریسک انجام مبادلات با ایران را کرده، گزینه مناسبی باشد. آیا این بهترین راه انجام مبادله است؟ خیر. اما این نوع استفاده از کمپانی های واسطه بخاطر وجود تحریم ها در ایران بسیار متداول شده است.
در زیر نموداری از اطلاعات داد و ستد مرتبط جمع آوری شده توسط سرویس گمرک کره نمایش داده شده است. افت صادرات دارویی از نوامبر ۲۰۱۸ (یعنی زمانی که دولت ترامپ تحریم های ثانویه را به عنوان بخشی از کارزار فشار حداکثری اعمال کرد) کاملا مشخص است.
