مازیار شیبانی‌فر
دامنه خشونت‌ها و درگیری‌های شدیدی که از دوشنبه هفته جاری میان اسراییلی‌ها و فلسطینی‌ها در منطقه اورشلیم(بیت‌المقدس) شرقی آغاز شده بود، اکنون با حمله‌های راکتی شبهه نظامیان فلسطینی در نوار غزه و پاسخ موشکی اسراییل به آنها، شکل گسترده‌تر و مرگبار‌تری به خود گرفته است.
کشته شدن 13 کودک فلسطینی در درگیری‌های جدید
وزارت بهداشت حماس در غزه گزارش داد که دست کم 35 فلسطینی از جمله 13 کودک در حمله‌های هوایی اخیر اسراییل کشته و بیش از 150 نفر دیگر زخمی شده‌اند. ارتش اسراییل اعلام کرد دست‌کم 16 نفر از کشته‌شدگان اعضای گروه‌های شبه نظامی بوده‌اند و اقدام‌های احتیاطی، برای به حداقل رساندن آسیب احتمالی به غیرنظامیان را انجام داده است.
به گزارش بی‌بی‌سی حماس اعلام کرد در مدت 5 دقیقه 137 موشك به سمت اشكلون و نزدیكی اشدد شلیك كرده و هشدار داد كه در صورت ادامه جنگ “واکنش‌های شگفت‌انگیزی” را آماده كرده است. در نتیجه این حملات دست‌کم 95 نفر در بیمارستان‌های اسراییل تحت درمان قرار گرفتند. بر اساس اعلام پزشکان اسراییلی، دو زن 60 و 80 ساله در حمله موشکی به شهر اشکلون در جنوب اسراییل کشته شده‌اند و یک نفر دیگر نیز به شدت زخمی شده است.
اسراییل می گوید در پاسخ به حملات موشکی قبلی، دست‌کم 150 هدف در غزه را مورد اصابت قرار داده است. بنیامین نتانیاهو هشدار داد که قدرت و تعداد حمله‌های هوایی اسراییل افزایش خواهد یافت و حماس “از جایی که انتظارش را ندارد” ضربه خواهد خورد.
چند روز گذشته بدترین خشونت‌ها از سال 2017 تا کنون در اورشلیم مشاهده شده است.
دوشنبه گذشته با درگیری‌های صبح زود در مسجدالاقصی در قلب شهر قدیمی حصار کشیده شده بیت‌المقدس، در محوطه‌ای که میان یهودیان به “معبد کوه” و برای مسلمانان به “حرم شریف” (پناهگاه مقدس) معروف است، درگیری میان اسراییلی‌ها و فلسطینی‌ها آغاز شد.
افزایش خشونت‌ها زمانی به‌وجود آمد که اسراییل “روز اورشلیم” را جشن می‌گرفت. این درگیری‌ها وضعیت بیت‌المقدس شرقی را مشابه شرایط جنگ اعراب و اسراییل در سال 1967 کرده بود.
در سال 1967 جنگ شش روزه میان اسراییل از یک سو و مصر، سوریه و اردن از سوی دیگر رخ داد و با پیروزی مطلق اسراییل به پایان رسید. اسراییل طی ۶ روز موفق شد نوار غزه و صحرای سینا را از کنترل مصر، شرق اورشلیم و کرانه باختری رود اردن را از کنترل اردن و بلندی‌های جولان را از کنترل سوریه خارج کند.
با عقب‌نشینی کشورهای عربی از منطقه، جنگ به پایان رسید و سازمان ملل متحد از همه طرف‌ها خواست تا به مرزهای شناخته شده بین‌المللی بازگردند. اسراییل هر چند آتش‌بس را پذیرفت، اما هنوز به‌طور کامل به مرزهای بین‌المللی سال 1967 بازنگشته است.
اسراییل تمامی قدس از جمله بخش شرقی را پایتخت خود می‌داند، اما فلسطینیان بیت‌المقدس شرقی را برای پایتخت کشور آینده خود می‌خواهند که قرار است در غزه و بخش اشغالی کرانه باختری رود اردن تشکیل شود.
تلاش‌های بین‌المللی برای مهار خشونت‌ها از مدتی قبل آغاز شده است. یک مقام فلسطینی به رویترز گفت مصر، قطر و سازمان ملل که در گذشته میانجی‌گری میان اسراییل و حماس را انجام داده بودند، با “اسماعیل هنیه” رهبر این گروه در تماس هستند.
خشونت در اورشلیم
بی‌بی‌سی در گزارش دیگری آورده است: طی چند روز گذشته بدترین خشونت‌ها طی سال‌های گذشته در اورشلیم اتفاق افتاده است.
بر اساس اعلام هلال احمر 305 فلسطینی در این درگیری‌ها زخمی شده‌اند و 228 نفر نیز برای مداوا به بیمارستان انتقال یافته‌اند که حال 7 نفر از آنها وخیم است. نیروهای پلیس اسراییل نیز اعلام کردند 21 افسر زخمی شده‌اند و 3 نفر نیز نیاز به درمان در بیمارستان دارند.
رویداد سالانه “روز اورشلیم” از سال 1967شکل گرفته است. یعنی از زمانی که بیت‌المقدس شرقی (محل زندگی و مکان‌های مقدس فلسطینی‌ها) به تصرف اسراییل درآمد.
در این روز صدها جوان اسراییلی با پرچم این کشور، از دروازه دمشق عبور می‌کنند و از میان محله مسلمانان راه می‌افتند و شعارهای میهنی سر می‌دهند. به‌نظر بسیاری از فلسطینی‌ها این اقدام به عمد برای تحریک احساسات آنها انجام می‌شود. راهپیمایی امسال نیز در روزهای پایانی ماه رمضان ی برگزار شد.
آخرین خشونت‌ها پس از چند روز درگیری فلسطینی‌ها و پلیس اسراییل در منطقه “شیخ جراح” در نزدیکی بیت‌المقدس شرقی رخ داده است و احتمال اخراج خانواده‌های فلسطینی از خانه‌های‌شان توسط شهرک‌نشینان یهودی، کانون ایجاد خشم فلسطینی‌ها محسوب می‌شود.
گزارش‌هایی از درگیری میان فلسطینی‌ها و اسراییلی‌ها نیز در شهر حیفا در شمال اسراییل و در نزدیکی شهر رام‌الله در کرانه باختری رود اردن گزارش شده است.
اردن کنترل کرانه باختری و بیت‌المقدس شرقی را پس از جنگ 1948 به‌دست آورد. پس از سقوط این مناطق در سال 1967توسط اسراییل، از نظر قوانین بین‌المللی کنترل این بخش همچنان برعهده اردن است.
مذاکره کنندگان چهار جانبه ایالات متحده، اتحادیه اروپا، روسیه و سازمان ملل ابراز نگرانی عمیق خود در مورد بروز و ادامه یافتن این خشونت‌ها اعلام کرده‌اند و از همه طرف‌ها خواسته‌اند، خویشتن‌داری کنند.
اخراج خانواده‌های فلسطینی از اورشلیم شرقی کانون درگیری‌ها بود
نیویورک تایمز ضمن اشاره به این درگیری‌ها، درباره ریشه تاریخی این منطقه نوشته است: محققان تاریخ می‌گویند یک جامعه کوچک یهودی از هزاران سال پیش، در شیخ جراح در اطراف مقبره شیمون هاتزادیک، کشیش اعظم یهودی باستان زندگی می‌کردند.
هنگامی که این شهر در سال 1948 بین اسراییل و اردن تقسیم شد، این افراد از منطقه مورد نظر فرار کردند. اردن و سازمان ملل در سال 1956اقدام به ساخت 28 خانه کوچک در محله “شیخ جراح” کردند و پناهنده‌های فلسطینی را در آن جای دادند. با گذشت زمان تعدادی دیگری از فلسطینی‌ها به آنها پیوستند. اکنون اسراییلی‌ها مدعی مالکیت این زمین‌ها هستند.
درگیری‌های نوظهور میان اسراییل و فلسطین
رسانه کارنگی انداومنت در تحلیلی می‌نویسد: تمام بی‌عدالتی‌ها و ناامنی‌هایی که ساکنان منطقه بین رود اردن و دریای مدیترانه را به‌شدت آزار می‌دهد، اکنون چنان در زندگی روزمره آنها ریشه دوانده است که هیچ چارچوب دیپلماتیکی نمی‌تواند آن را حل کند.
مقامات دولت ترامپ افزوده‌شدن سرزمین‌های کرانه باختری رود اردن به اسراییل را در عمل تشویق کردند، اما تایید الحاق رسمی را معلق گذاشتند.
آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه ایالات متحده یک روز قبل از روی کار آمدن دولت جو بایدن گفته بود: “تنها راه برای اطمینان یافتن از آینده اسراییل به عنوان یک کشور یهودی و دموکراتیک، به رسمیت شناختن حق فلسطینیان برای ایجاد یک کشور مستقل است…”
در حالی که به نظر می‌رسید رویکرد بایدن راهی امیدوارانه برای حل دیپلماتیک این مناقشه است، اما دو مشکل جدی وجود دارد؛ از نظر سیاست ایالات متحده چنین شرایطی غیرقانونی و غیرممکن است.
اکنون فقط بحث بر سر شرایط سیاست داخلی اسراییل و مناطق خودگردان فلسطینی نیست، بادهای منطقه‌ای هم در ایجاد شرایط موجود موثرند. در دهه 1990 افزایش رو به رشد درگیری با فلسطینی‌ها، احتمال کشیده‌شدن پای ایران به موضوع را به وجود آورده بود.
به همین دلیل دولت اسراییل با جنبش ملی فلسطین به توافق رسید، اما با امضای توافق‌نامه صلح میان اسراییل و کشورهای عربی در سال 2020 و مشارکت عربستان سعودی، دیگر کسی در اسراییل بهترین راه مدیریت چالش‌ها با ایران را در گرو صلح با فلسطینیان نمی‌داند.