مازیار شیبانی‌فر
حزب لیبرال کانادا که اکنون دولت فدرال را در دست دارد، با حزب نیودموکرات به توافقی سیاسی رسیده است. توافقنامه‌ای که از 22 مارچ 2022 تا ژوئن 2025 یعنی انتخابات بعدی پارلمان اعتبار دارد. نکته این است که این همگرایی تا چه اندازه به «ائتلاف» نزدیک است و از نظر سیاسی چه پی‌آمدهایی خواهد داشت.
بر اساس متنی که در وب‌سایت رسمی نخست‌وزیر کانادا منتشر شده، توافقنامه «تامین و اعتماد» که میان لیبرال‌ها و نیودموکرات‌های انجام شده است، می‌تواند بر نحوه قانون‌گذاری در کانادا تاثیر بگذارد.
در این پیمان سیاسی، احزاب توافق کرده‌اند در موقعیت‌هایی که هر دو حزب «نتیجه میان‌مدت» یکسانی مد نظر دارند با یکدیگر همکاری و از برگزاری انتخابات زودهنگام جلوگیری کنند؛ هر زمان که خواستند نیز می‌توانند این توافق را لغو کنند. سرفصل‌های سیاست‌های کلیدی مورد توافق دو حزب عبارت است از سیاست‌های مبارزه با تغییرات آب و هوایی، تامین هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی، گسترش طرح آشتی با مردم بومی، اقدام برای رشد اقتصادی و تلاش برای مقرون‌به‌صرفه‌تر کردن زندگی.
یکی از مسایل مورد توافق راه‌اندازی طرح جدید مراقبت از دندان برای کانادایی‌های کم درآمد است که در سال 2022 کودکان زیر 12 سال را در برمی‌گیرد، در سال 2023 به افراد زیر 18 سال، سالمندان و افراد ناتوان گسترش می‌یابد و در سال 2025 برای همه مردم اجرا می‌شود. البته برای خانواده‌هایی با درآمد کمتر از 90 هزار دلار در سال و مجردهای با درآمد سالانه کمتر از 70 هزار دلار.
راه‌اندازی سریع‌تر صندوق شتاب‌دهنده ساخت مسکن، اجرای منشور حقوق خرید مسکن و مقابله با سرمایه‌ای‌شدن بازار مسکن تا پایان امسال، طرح‌ریزی برای برنامه‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی ساختمان‌های مسکونی، تضمین برخورداری کارگران از 10 روز مرخصی استعلاجی با حقوق، سرمایه‌گذاری گسترده‌تر برای مسکن بومیان و افزایش آسودگی مردم هنگام رای دادن بخشی از دیگر مسایل مورد توافق دو حزب است.
در این متن به این موضوع نیز اشاره شده است که این اقدام «ائتلاف» نیست. زیرا اعضای حزب نیودموکرات وارد دولت نمی‌شوند؛ بلکه همچنان در موقعیت اپوزیسیون باقی می‌مانند و منافع خود خارج از توافق مورد نظر را دنبال می‌کنند.
البته حزب محافظه‌کار کانادا که هنوز رهبر جدید خود را انتخاب نکرده، به این توافق روی خوش نداده است. سی‌تی‌وی ضمن اشاره به این موضوع نوشته است محافظه‌کاران معتقدند ترودو با این توافق تمایل به “انسدادگرایی” دارد. کندیس برگن رهبر موقت این حزب، توافق مورد نظر را “ائتلاف” خوانده است که برای کانادایی‌ها گران تمام خواهد شد و بر این موضوع تاکید کرد که مردم میلیاردها دلار خرج نکرده‌اند که به یک دولت لیبرال-نیودموکرات رای بدهند.
سینگ در پاسخ به این ادعاها گفته است: «می‌خواهم اطمینان بدهم که این اقدام ائتلاف نیست. صادقانه بگویم که چنین چیزی پیشنهاد نشده است و اگر هم می‌شد من آن را نمی‌پذیرفتم.»
یکی از استادان علوم سیاسی ویندزور معتقد است این توافق تغییر معناداری در کانادا ایجاد نمی‌کند. دولت کنونی همیشه برای گرفتن رای اعتماد می‌توانست روی حمایت نیودموکرات‌ها حساب کند. انتخابات اخیر هم به خواست ترودو برگزار شد نه ترس از نگرفتن رای اعتماد.
این توافق سیاسی از نظر رسانه‌های خارج از کانادا نیز مهم بوده است. رویترز در مطلبی اشاره می‌کند که کندیس برگن رهبر محافظه‌کاران گفته است کانادایی‌ها توسط ترودو «فریب» خورده‌اند و افزوده است این اقدام منجر به «تخریب» بخش نفت و گاز کشور خواهد شد. ایو فرانسوا بلانشه رهبر حزب بلوک کبکوا نیز این توافق را “اکثریت کاذب” خوانده است که به رای سال گذشته مردم خیانت کرد.
البته دستیابی به توافق میان دو حزب موضوع جدیدی در کانادا نیست. وب‌سایت استراتژی کورپ به توافق سال 2017 میان نیودموکرات‌ها و سبزها در بریتیش کلمبیا اشاره می‌کند که به نیودموکرات‌ها امکان داد دولت را تشکیل دهند. هر چند آنها یک‌سال پیش از اتمام توافق از آن خارج شدند و انتخابات زودهنگام برگزار کردند که نتیجه آن برای سبزها فاجعه‌بار بود.
لیبرال‌ها با این توافق طی سه سال آینده اطمینان بیشتری برای ماندن در قدرت دارند. شاید آنها برای تایید همه لایحه‌های دولت حمایت نیودموکرات‌ها را پشت‌سرشان نداشته باشند، اما در بزنگاه‌ها می‌توانند روی کمک آنها حساب کنند.
نکته دیگر اینکه لیبرال‌ها از نظر سیاسی از طبقه متوسط فاصله گرفته‌اند و به سمت قشرهای آسیب‌پذیر جامعه تمایل پیدا کرده‌اند. این اقدام در دوران همه‌گیری کرونا به خوبی نمایان بود. با توجه به اینکه نیودموکرات‌ها نیز در زمینه تامین نیازهای قشر آسیب‌پذیر گام برمی‌دارند، این توافق می‌تواند دستیابی لیبرال‌ها به هدف‌های سیاسی‌شان را بیش از پیش تامین کند.
افزون بر اینکه، این توافق به جاستین ترودو فرصت می‌دهد تا درباره آینده سیاسی خود و حزبش راحت‌تر تصمیم بگیرد؛ اینکه در آینده قصد دارد همچنان در مقام رهبری لیبرال‌ها بماند یا قدرت را به رقیبان بالقوه خود از جمله کریستیا فریلند، فرانسوا فیلیپ شامپاین، ملانی جولی یا آنیتا آناند واگذارد. این تصمیم‌گیری در زمینه چهارمین کمپین نخست‌وزیری ترودو سرنوشت‌ساز است.
در این بین، توافق نیودموکرات‌ها با دولت به جَگمیت سینگ کمک می‌کند موقعیتش به عنوان سیاست‌مدار واقعی متعلق به جنبش مترقی کانادا را تثبیت کند و در انتخابات آینده، کرسی‌های بیشتری برای حزبش به‌دست بیاورد. همچنین، به این شیوه مشی سیاسی نیودموکرات‌ها را جلوی دیدگان مردم قرار می‌دهد. هر چند وی باید توجه داشته باشد که لیبرال‌ها می‌توانند موفقیت‌های‌شان را به پای خودشان بنویسند و مسئولیت شکست‌ها را با نیودموکرات‌ها تقسیم کنند.
این توافق برای محافظه‌کاران نیز سودمند است. زیرا پیش از این در بهترین حالت رهبر این حزب حدود یک سال و نیم فرصت داشت تا حزب را برای انتخابات آماده کند، در حالی که با تثبیت قدرت دولت کنونی تا سال 2025 رهبر محافظه‌کاران فرصت کافی خواهد داشت که هم خودش را به مردم و حامیان حزب بهتر بشناساند، هم در زمینه تعیین راهبردهای مناسب برنامه‌ریزی داشته باشد و هم اینکه نامزدهای مناسبی برای انتخابات آینده معرفی کند.