مازیار شیبانی‌فر
عربستان سعودی با وجود وعده‌هایی که در زمینه محدودکردن استفاده از مجازات اعدام داده بود، شنبه (12 مارچ 2022) اعلام کرد 81 نفر را کشته است. این بزرگ‌ترین اعدام گروهی این کشور طی چند سال اخیر است که البته جهان غرب به نرمی و مهربانی از کنار آن عبور کرد.
به گزارش نیویورک تایمز، بر اساس اعلام گروه‌های حقوق بشر این اعدام‌ها در حالی صورت گرفته که محمدبن‌سلمان ولیعهد عربستان ادعا کرده در حال اصلاح سیستم قضایی عربستان است.
در بیانیه‌ای که توسط خبرگزاری رسمی عربستان منتشر شد، وزارت کشور اعلام کرد این افراد به‌خاطر “جنایت‌های فجیع بسیاری که منجر به کشته‌شدن تعداد زیادی از غیرنظامیان و افسران مجری قانون انجام داده بودند” اعدام شده‌اند.
در این بیانیه تاکید شده که اقدام‌های اعدام‌شدگان شامل قتل، همکاری با گروه‌های تروریستی خارجی، از جمله داعش و القاعده و هدف قراردادن ساکنان عربستان بوده است. البته این بیانیه مشخص نکرده این اعدام‌ها به چه شیوه‌ای انجام شده است. [شیوه مرسوم در عربستان قطع سر با شمشیر است.]
بر اساس گزارش‌ها، اعدام‌شدگان شامل 7 یمنی، یک سوریه‌ای و سایر افراد شهروندان عربستان بوده‌اند.
علی عدوبوسی مدیر سازمان اروپایی حقوق بشر عربستان سعودی گفت: «این اعدام‌ها مخالف عدالت است.» گروه حقوقی عدوبوسی اعلام کردند در میان افرادی که این گروه توانسته نظارت و مستندسازی کند، بر اساس معیارهای عربستان هیچ اتهامی که شایسته مجازات اعدام باشد، پیدا نکرده است؛ برخی از اتهام‌ها مربوط به شرکت در تظاهرات حقوق بشری بوده است.
این سازمان اعلام کرد به‌علت شفاف‌نبودن سیستم قضایی عربستان و تهدید و ارعاب اعضای خانواده‌های برخی از متهمان، نتوانسته است بسیاری از موارد را مستندسازی کند. گروه‌های حقوق بشر می‌گویند بسیاری از اعدام‌شدگان از اقلیت شیعیان عربستان بودند.
سال گذشته دولت عربستان اعلام کرد که مجازات اعدام را برای جرایم مرتبط با موادمخدر به حالت تعلیق درآورده که منجر به کاهش 85 درصدی اعدام‌ها در سال 2020 شده است. همچنین متعهد شد که اعدام افرادی که در کودکی مرتکب جنایت شده‌اند را متوقف کند.
این وزارت‌خانه اعلام کرده است که متهمان «بر اساس قوانین عربستان از حقوق کامل خود» در دادگاه از جمله حق داشتن وکیل برخوردار بوده‌اند، اما ارگان سازمان حقوق بشر عربستان در اروپا اعلام کرد مواردی را مستند کرده است که در آن متهمان از دسترسی به وکیل محروم و در برخی موارد شکنجه شده‌اند.
عربستان سعودی در سال‌های اخیر سعی کرده است چهره خود را تطهیر کند. زیرا به دنبال گسترش تجارت خارجی و جذب گردشگر است، اما جنگ در یمن و قتل جمال خاشقچی ستون‌نویس روزنامه واشنگتن پست در سال 2018، لکه‌هایی ننگی است که بر دامان حاکمان این کشور ماندگارند.
الجزیره انگلیسی با اشاره به بیانیه وزارت کشور عربستان آورده است: «این پادشاهی به در پیش گرفتن مواضع سختگیرانه و تزلزل‌ناپذیر علیه تروریسم و ایدئولوژی‌های افراطی که ثبات کل جهان را تهدید می‌کند، ادامه خواهد داد.»
این بیانیه در حالی صادر شده است که رفتارهای عربستان سعودی از زمان قتل جمال خاشقچی زیر ذره‌بین روزافزون گروه‌های حقوق بشری و متحدان غربی این کشور قرار گرفته است. این کشور با انتقاد شدید از قوانین محدودکننده در زمینه آزادی بیان، فعالیت سیاسی، انتخاب مذهب و اجرای مجازات اعدام افراد مرتکب جرم در دوران کودکی، مواجه است.
رسانه کانادایی سی‌بی‌سی با بیان اینکه مشخص نیست به چه دلیل این پادشاهی روز شنبه را برای اعدام انتخاب کرده، آورده است: این اعدام‌ها در شرایطی اتفاق افتاده که توجه جهان به جنگ روسیه علیه اوکراین معطوف شده است و ایالات‌متحده امید دارد با افزایش عرضه نفت [توسط عربستان و امارات] بتواند قیمت رو به افزایش بنزین را کاهش دهد. همچنین قرار است بوریس جانسون نخست‌وزیر بریتانیا این هفته به انگیزه کاهش قیمت نفت، سفری به عربستان سعودی داشته باشد.
فعالان حقوق بشر از جمله علی الاحمد از موسسه امور خلیج‌فارس مستقر در ایالات‌متحده و گروه «دموکراسی برای جهان عرب امروز» اعلام کرده‌اند، به این نتیجه رسیده‌اند که بیش از 32 نفر از اعدامی‌های شنبه، شیعه بودند. البته در بیانیه رسمی وزارت کشور عربستان به اعتقادات کشته‌شدگان اشاره نشده است.
بیشتر جمعیت شیعیان عربستان که در شرق این کشور زندگی می‌کنند، از مدت‌ها قبل به‌عنوان شهروندان درجه دو با آنها رفتار می‌شود. در گذشته، اعدام شیعیان ناآرامی‌هایی را در این منطقه برانگیخته است.
این اعدام‌ها باعث شده است در پادشاهی بحرین که حکومت آن از متحدان عربستان است، توسط اکثریت شیعه کشور اعتراض‌های پراکنده‌ای شکل بگیرد.
رسانه ژاپن امروز در مطلبی به این موضوع اشاره کرده است که ولیعهد عربستان در گفت‌وگویی با نشریه آتلانتیک، در مورد مجازات اعدام گفته بود: «درصد بالایی از اعدام‌ها در عربستان از طریق پرداخت “دیه” به خانواده‌های داغدار متوقف شده، اما یک مورد در قرآن آمده است و ما حتی اگر بخواهیم نمی‌توانیم درباره آن کاری انجام دهیم. زیرا در مورد آن آیه صریح وجود دارد.»
محمدبن‌سلمان در آن گفت‌وگو تاکید کرده بود: «بر اساس قرآن اگر فردی، انسان دیگری را بکشد، خانواده مقتول حق دارد پس از مراجعه به دادگاه، مجازات اعدام را اعمال کند؛ مگر اينکه قاتل را ببخشند یا اگر کسی جان بسیاری از مردم را تهدید کند، باید به مجازات اعدام محکوم شود. صرف‌نظر از اینکه من این قانون را دوست دارم یا ندارم، قدرت تغییر آن را ندارم.»
جدا از رسانه‌های غربی، رسانه‌های اصلی و پر مخاطب فارسی‌زبان خارج از ایران از جمله ایران‌اینترنشنال، من و تو، رادیو فردا و ایران وایر نیز، یا به خبر اعدام گروهی و بی‌سابقه در عربستان هیچ اشاره‌ای نکرده‌اند یا بسیار کم‌رنگ به آن پرداخته‌اند.