مازیار شیبانی‌فر
سازمان بین‌المللی مهاجرت (International Organization for Migration) گزارشی از میزان مهاجرت بین‌المللی در جهان منتشر کرده است.
بر اساس این گزارش، برآوردهای جهانی نشان می‌دهد در سال 2020 حدود 281 میلیون مهاجر بین‌المللی در جهان وجود داشته که معادل 3.6 درصد از کل جمعیت جهان است. یعنی به‌طور متوسط از هر 30 نفر فقط یک نفر مهاجر است.
تعداد تخمینی مهاجران بین‌المللی در طول 5 دهه گذشته افزایش یافته است. مجموع تخمین زده شده ۲۸۱ میلیون نفری در سال ۲۰۲۰، حدود ۱۲۸ میلیون نفر بیش از سال ۱۹۹۰ و بیش از 3 برابر (300 درصد) نسبت به سال ۱۹۷۰ است!
داده‌های موجود نشان می‌دهد حواله‌های بین‌المللی انتقال نقدی یا غیرنقدی پول که توسط مهاجران به صورت مستقیم به خانواده‌ها یا نزدیکان‌شان در کشورهای مبدا آنها انجام شده از ۱۲۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۰ به ۷۰۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ رسیده است. البته این گزارش داده‌های ثبت‌شده جهانی را مورد توجه قرار داده است. انتقال پول به روش‌های رسمی یا غیررسمی ثبت‌نشده در این آمار نیامده است. با توجه به این موضوع، میزان واقعی حواله‌های جهانی بیش از اینها برآورد می‌شود.
در سال 2020 به‌ترتیب هند، چین، مکزیک، فیلیپین و مصر بیش‌ترین دریافت‌کنندگان حواله بوده‌اند. هند و چین به ترتیب با دریافت 83 و 59 میلیارد دلار، بیش‌ترین میزان حواله را دریافت کرده‌اند.
ایالات‌متحده با خروجی حدود 68 میلیارد دلار در سال 2020، بزرگ‌ترین کشور ارسال‌کننده حواله بوده است، پس از این کشور، امارات متحده عربی (43.2 میلیارد دلار)، عربستان سعودی (34.6 میلیارد دلار)، سوییس (27.96 میلیارد دلار) و آلمان (22 میلیارد دلار) بالاترین صدور حواله بانکی را داشته‌اند.
قاره‌های اروپا و آسیا هر کدام به ترتیب میزبان حدود 87 و 86 میلیون مهاجر بین‌المللی بوده‌اند که 61 درصد از جمعیت جهانی مهاجران را تشکیل می‌دهد. آمریکای شمالی با حدود 59 میلیون مهاجر بین‌المللی (21 درصد جمعیت مهاجران)، آفریقا با 9 درصد، آمریکای لاتین و دریای کاراییب با 5 درصد و اقیانوسیه با 3 درصد در رده‌های بعدی قرار دارند.
آسیا با 74 درصد رشد مهاجرپذیری بین سال‌های 2000 تا 2020 یعنی پذیرش حدود 37 میلیون مهاجر بیش‌تر، از این نظر در جایگاه نخست قرار دارد. اروپا با پذیرش 30 میلیون مهاجر بین‌المللی بیش‌تر و پس از آن آمریکای شمالی با پذیرش 18 میلیون و آفریقا با قبول 10 میلیون مهاجر بیش‌تر، در رده‌های بعدی افزایش مهاجرپذیری قرار دارند.
گرچه بخش کوچکی از جمعیت جهان را مهاجران بین‌المللی تشکیل می‌دهند، اما در برخی کشورها همانند امارات متحده عربی، بیش از 88 درصد از جمعیت کشور به مهاجران اختصاص دارد. در اروپا، جمعیت قابل‌توجهی از کشورهایی همانند اوکراین، لهستان، بریتانیا، رومانی و آلمان را مهاجران تشکیل می‌دهند.
داده‌ها نشان می‌دهد مهاجرت بین‌المللی در سراسر جهان یکنواخت نیست، بلکه عوامل اقتصادی، جغرافیایی، جمعیتی و سایر عوامل شکل‌دهنده مهاجران از کشورهای مختلف است که منجر به ایجاد الگوهای مهاجرتی یا به عبارتی “دالان(کُریدور)”های مهاجرتی می‌شود که طی سال‌های اخیر رشد یافته‌اند. این دالان‌ها نشان‌دهنده میزان قابل‌توجهی از جابه‌جایی‌های مهاجران در طول زمان است.
بیش از 40 درصد از کل مهاجران بین‌المللی سال 2020 یعنی 115 میلیون نفر در آسیا به‌دنیا آمده‌‌اند. حدود 20 درصد مهاجران بین‌المللی در 6 کشور هند، چین، بنگلادش، پاکستان، فیلیپین و افغانستان زاده شده‌اند. مکزیک دومین و فدراسیون روسیه سومین کشور مبدا مهاجران بین‌المللی هستند.
ایالات‌متحده از سال 1970 اصلی‌ترین مقصد مهاجران بین‌المللی بوده است. از آن زمان، تعداد مهاجران نسل اول بیش از 4 برابر شده و از حدود 12 میلیون نفر در سال 1970 به نزدیک 51 میلیون نفر در سال 2019 رسیده است. آلمان دومین مقصد برتر مهاجران است. تعداد مهاجران این کشور از 8.9 میلیون نفر در سال 2000 به نزدیک 16 میلیون نفر در سال 2020 رسیده است.
بزرگ‌ترین دالان‌های مهاجرتی به کشورهایی همانند ایالات‌متحده، فرانسه، روسیه، امارات متحده عربی و عربستان سعودی ختم می‌شود.
شهروندان کشورهای برخوردار از برتری در شاخص توسعه انسانی می‌توانند بدون دریافت ویزا به حدود 85 درصد از دیگر کشورهای جهان سفر کنند. این گونه کشورها نیز جذابیت بسیار زیادی برای مهاجران دارند.
در گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت به موارد دیگری از جمله پناه‌جویان نیز اشاره شده که از حدود 84 و نیم میلیون نفر در سال ٢٠١٩ به نزدیک 89 و نیم میلیون نفر در سال ٢٠٢٠ رسیده است.
در سال 2021 بیش‌ترین مهاجرانی که از کشور خود به دیگر کشورها مهاجرت کرده‌اند به این ترتیب است: از مکزیک، هند، چین و فیلیپین به ایالات‌متحده، از سوریه به ترکیه، از افغانستان به ایران، از هند و اندونزی به عربستان سعودی، از بنگلادش به هند، از لهستان و ترکیه به آلمان، از میانمار به تایلند، از ونزوئلا به کلمبیا، از الجزیره به فرانسه و از افغانستان به پاکستان.
در رده‌بندی کشورهایی که بیش‌ترین میزان مهاجرت‌کردن شهروندان به دیگر کشورها و مهاجرپذیری از دیگر کشورها را داشته‌اند، ایران جزو 20 کشور نخست جهان است.