مازیار شیبانی‌فر
- محسن شکاری که به اتهام بستن خیابان و زخمی کردن یکی از بسیجیان در جریان اعتراض‌های اخیر دستگیر شده بود، در کم‌تر از ۲ ماه و نیم محاکمه و اعدام شد. این نخستین اعدام از میان معترضانی است که این حکم را دریافت کرده‌اند. این اقدام حکومت ایران با موجی از اعتراض‌های جهانی مواجه شده است.
- گروه‌های فعال حقوقی گفته‌اند شکاری پیش از اعدام، شکنجه و مجبور به اعتراف شده است. محمود امیری مقدم مدیر گروه حقوق بشر ایران مستقر در اسلو خواهان واکنش شدید بین‌المللی شد و استدلال کرد: «در غیر این صورت با اعدام روزانه معترضان مواجه خواهیم شد.»
- در یکی از نخستین واکنش‌های بین‌المللی، وزارت امور خارجه اتریش اعدام را «نامتناسب و غیرانسانی» خواند و از دولت ایران خواست «همه اعدام‌های بعدی» مربوط به اعتراض‌ها را متوقف کند. جیمز کلورلی وزیر امور خارجه بریتانیا نیز گفت از شنیدن خبر اعدام «خشمگین» شده است.
- آنالنا باربوک وزیر امور خارجه آلمان نیز تاکید کرد: «رفتارهای غیرقانونی حکومت ایران حد و مرز ندارد. محسن شکاری به‌خاطر مخالفت با حکومت، در یک رویه اجمالی واهی محکوم و اعدام شد. تهدید به اعدام، صدای مردم برای به‌دست آوردن آزادی را خفه نخواهد کرد.»
- عفو بین‌الملل اعلام کرد: «مقام‌های ایران باید فوری همه حکم‌های اعدام را لغو، از اجرای مجازات اعدام خودداری کنند و از اتهام‌زنی به معترضانی که به‌صورت مسالمت‌آمیز تظاهرات کرده‌اند، دست بردارند.»
- بر اساس اعلام قوه قضاییه ۱۰ نفر دیگر که به‌خاطر حضور در اعتراض‌ها از سوی دادگاه‌های انقلاب به «محاربه» یا «افساد فی الارض» محکوم شده‌اند، حکم اعدام دریافت کرده‌اند، اما هنوز هویت‌شان اعلام نشده است.
- پیش از ناآرامی‌های کنونی، فولکر تورک دبیرکل سازمان حقوق بشر سازمان ملل متحد نسبت به «افزایش نگران‌کننده» اعدام‌ها در ایران هشدار داده بود. بر اساس گزارش‌ها، از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲حدود ۴۰۰ نفر در ایران اعدام شده‌اند.
- بر اساس ادعای خبرگزاری دولتی تسنیم و ویدیویی که در خبر از اعتراف شکاری منتشر کرده است، وی تحت تاثیر بازی‌های یارانه‌ای به‌ویژه بازی خشن «تیکن» بود و چاقوی خود را «دانته» صدا می‌کرد.
شرح گزارش:
محسن شکاری که به اتهام بستن خیابان و زخمی کردن یکی از بسیجیان در جریان اعتراض‌های اخیر دستگیر شده بود، در کم‌تر از ۲ ماه و نیم محاکمه و اعدام شد. این نخستین اعدام از میان معترضانی است که این حکم را دریافت کرده‌اند. این اقدام حکومت ایران با موجی از اعتراض‌های جهانی مواجه شده است.
به گزارش گاردین، رسانه‌های دولتی ایران ویدیویی از اعتراف‌های شکاری منتشر کرده‌اند که گونه راست وی زخمی و کبود است. او در این ویدیو اعتراف می‌کند یکی از بسیجیان را با چاقو زخمی کرده است و همراه یکی از دوستانش با موتور، خیابان [ستارخان] را بسته‌اند.
دادگاه تشخیص داد که وی از این سلاح «به‌قصد قتل، ایجاد وحشت و برهم زدن نظم و امنیت جامعه» استفاده کرده است. شکاری نسبت به این حکم اعتراض کرد، اما ۲۰ نوامبر حکم در دیوان عالی کشور تایید شد.
گروه‌های فعال حقوقی گفته‌اند شکاری پیش از اعدام، شکنجه و مجبور به اعتراف شده است. محمود امیری مقدم مدیر گروه حقوق بشر ایران مستقر در اسلو خواهان واکنش شدید بین‌المللی شد و استدلال کرد: «در غیر این صورت با اعدام روزانه معترضان مواجه خواهیم شد.»
وی در توییتی با بیان اینکه شکاری در دادگاه‌های نمایشی بدون طی‌شدن روند قانونی به اعدام محکوم شده است، گفت: این اعدام باید پی‌آمدهای عملی سریعی در سطح جهان [برای جمهوری اسلامی] داشته باشد.
در یکی از نخستین واکنش‌های بین‌المللی، وزارت امور خارجه اتریش اعدام را «نامتناسب و غیرانسانی» خواند و از دولت ایران خواست «همه اعدام‌های بعدی» مربوط به اعتراض‌ها را متوقف کند. جیمز کلورلی وزیر امور خارجه بریتانیا نیز گفت از شنیدن خبر اعدام «خشمگین» شده است.
آنالنا باربوک وزیر امور خارجه آلمان نیز تاکید کرد: «رفتارهای غیرقانونی حکومت ایران حد و مرز ندارد. محسن شکاری به‌خاطر مخالفت با حکومت، در یک رویه اجمالی واهی محکوم و اعدام شد. تهدید به اعدام، صدای مردم برای به‌دست آوردن آزادی را خفه نخواهد کرد.»
اکنون ۲۱ نفر به احکامی [همانند محاربه] متهم شده‌اند که مجازات آن می‌تواند اعدام باشد. مسعود ستایشی سخنگوی قوه قضاییه سه‌شنبه این هفته اعلام کرد ۵ نفر از متهمان قتل بسیجی روح‌الله عجمیان به اعدام محکوم شده‌اند.
عفو بین‌الملل اعلام کرد: «مقام‌های ایران باید فوری همه حکم‌های اعدام را لغو، از اجرای مجازات اعدام خودداری کنند و از اتهام‌زنی به معترضانی که به‌صورت مسالمت‌آمیز تظاهرات کرده‌اند، دست بردارند.»
بی‌بی‌سی انگلیسی نوشته است: سازمان حقوق بشر ایران اعلام کرد: «شکاری در طول بازجویی و طی شدن مراحل قانونی از دسترسی به وکیل محروم بوده است.»
بر اساس اعلام قوه قضاییه ۱۰ نفر دیگر که به‌خاطر حضور در اعتراض‌ها از سوی دادگاه‌های انقلاب به «محاربه» یا «افساد فی الارض» محکوم شده‌اند، حکم اعدام دریافت کرده‌اند، اما هنوز هویت‌شان اعلام نشده است.
سازمان عفو بین‌الملل وابسته به سازمان ملل متحد اعلام کرد: حکم‌های اعدام با هدف «سرکوب بیش‌تر قیام مردمی» و «القای ترس در بین مردم» صادر شده است. دادگاه‌های انقلاب «با نفوذ نیروهای امنیتی و اطلاعاتی برای صدور حکم‌های سنگین در شرایطی به‌شدت ناعادلانه برگزار می‌شود و فرآیند صدور حکم در آنها کوتاه و مخفیانه است.»
غلامحسین محسنی اژه‌ای رییس قوه قضاییه گفته به قاضی‌ها دستور داده است «از هم‌دردی بی‌مورد با عوامل اصلی اغتشاشات خودداری و برای آنها احکام سنگین صادر کنند.» بیش‌تر نمایندگان مجلس نیز خواهان «اقدام قاطع» از سوی قوه قضاییه و «قصاص» کسانی شده‌اند که دست به «جنگ» با حکومت زده‌اند.
پیش از ناآرامی‌های کنونی، فولکر تورک دبیرکل سازمان حقوق بشر سازمان ملل متحد نسبت به «افزایش نگران‌کننده» اعدام‌ها در ایران هشدار داده بود. بر اساس گزارش‌ها، از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲حدود ۴۰۰ نفر در ایران اعدام شده‌اند.
بر اساس اعلام خبرگزاری هرانا تا کنون ۴۷۵ معترض و ۶۱ نیروی امنیتی حکومت در اعتراض‌های اخیر کشته شده‌اند. البته شورای عالی امنیت ملی اعلام کرده است بیش از ۲۰۰ نفر از جمله نیروهای امنیتی کشته شده‌اند.
به نوشته سی‌تی‌وی نیوز، خبرگزاری میزان مدعی شده محسن شکاری گفته بود یکی از آشنایانش برای حمله به نیروهای امنیتی به او پیشنهاد پول داده است.
البته دولت ایران ماه‌ها است بدون ارایه مدرک ادعا می‌کند کشورهای خارجی به ناآرامی‌ها در کشور دامن می‌زنند، نه اینکه شهروندان ایرانی به‌خاطر فروپاشی اقتصادی، اقدام‌های سخت‌گیرانه پلیس امنیت اخلاقی و دیگر مشکلات موجود عصبانی و معترض هستند.
شکاری به اتهام «محاربه» اعدام شد؛ اتهامی که در سال‌های پس از انقلاب ۱۹۷۹ علیه بسیاری مطرح شد و اعدام‌های بسیاری در پی داشته است. وی در دادگاه انقلاب تهران محکوم شده است؛ دادگاهی که به‌طور معمول پشت درهای بسته پرونده متهمان را بررسی می‌کند و تا کنون در سطح بین‌المللی با انتقادهای بسیاری مواجه شده است. زیرا از دسترسی متهم به وکیل جلوگیری می‌کند.
پس از اعدام شکاری، تلویزیون دولتی ایران ویدیویی پخش کرد که به‌شدت ویرایش شده بود و بخش‌هایی از دادگاه و محاکمه شکاری به ریاست قاضی ابوالقاسم صلواتی را نشان می‌داد. صلواتی در سال‌های اخیر مسئول صدور حبس‌های طولانی‌مدت، شلاق و حتی اعدام افراد بسیاری از جمله روزنامه‌نگاران، وکلا، فعالان سیاسی و اعضای گروه‌های اقلیت قومی و مذهبی بوده است. به‌همین خاطر وی از سوی ایالات‌متحده تحریم شده است.
خبرگزاری دولتی تسنیم با قراردادن ویدیویی از اعتراف‌های محسن شکاری نوشته است: محسن شکاری که در جریان اغتشاشات سوم مهرماه در ستارخان بازداشت شده بود، صبح امروز (۱۷ آذر ۱۴۰۱) به جرم محاربه اعدام شد.
اتهام محسن شکاری بر اساس کیفرخواست ارایه شده در دادگاه «نخست، محاربه از طریق کشیدن سلاح به قصد جان مردم و ایجاد وحشت و سلب آزادی و امنیت مردم و ایجاد ناامنی در محیط و دوم، تمرد نسبت به مامور بسیج هنگام انجام وظیفه با به‌کارگیری سلاح و ایجاد ضرب و جرح عمدی» بود.
بر اساس ادعای تسنیم و ویدیویی که در خبر از اعتراف شکاری منتشر کرده است، وی تحت تاثیر بازی‌های یارانه‌ای به‌ویژه بازی خشن «تیکن» بود و چاقوی خود را «دانته» صدا می‌کرد.