مازیار شیبانی‌فر
جنگ نفت‌کش‌ها اصطلاحی است که در دوره جنگ ایران و عراق به‌وجود آمد و طی آن، این دو کشور با همراهی ائتلافی که از حکومت صدام حسین حمایت می‌کرد، جنگ نظامی را به سمت مبارزه علیه هدف‌های اقتصادی هدایت کردند.
با توجه به اتفاق‌های اخیری که در مورد کشتیهای باری و نفت‌کش‌های ایرانی، اسراییلی و برخی از کشورهای عربی افتاده است، به نظر می‌رسد جنگ دوم نفت‌کش‌ها در حال وقوع است.
به گزارش رسانه استراوس سنتر، در سال 1981، عراق حمله به کشتیهای نفتکش، باری و تجاری ایرانی را برای کاهش توانمندی این کشور در جنگ آغاز کرد. ابتدا به کشتیهای حامل تجهیزات نظامی وارداتی و بعد به کشتیهای تجاری صادرات ایران حمله شد.
ایران این اقدام را با حمله به کشتیهای متعلق به شرکای تجاری عراق و کشورهای پشتیبان صدام در جنگ، تلافی می‌کرد.
در سال 1984 عراق تلاش خود را افزایش داد و مرحله دوم جنگ نفت‌کش‌ها را رقم زد. ورود هواپیماهای جنگی سوپراتاندارد فرانسه مجهز به موشک‌های اگزوست باعث برتری نظامی عراقی‌ها شده بود. از آنجا که ایران طی سال‌های 1984 تا 1986 موشک‌های کروز ضد کشتی موثری نداشت، از موشک‌های زمین به زمین برای مقابله به مثل استفاده می‌کرد.
در سال 1987 کویت ایالات متحده را برای محافظت از ترافیک تانکرهای نفتی به منطقه کشاند. ایالات متحده ناوهای جنگی از جمله ناو هواپیمابر وینسنس را وارد خلیج فارس کرد.
ناو هواپیمابر وینسنس در هنگامه این نبرد، به هواپیمای مسافربری شماره ۶۵۵ شرکت هواپیمایی ایران ایر در ۳ ژوئیه ۱۹۸۸ شلیک کرد که موجب جان باختن ۲۹۰ سرنشین این هواپیما شد که ۲۴۸ نفر آنها ایرانی بودند. این اتفاق مدتی بعد به پذیرش آتش‌بس از سوی ایران و عراق و پایان یافتن 8 سال جنگ دو کشور منجر شد.
چندی پیش، یک نفتکش در سواحل سوریه مورد حمله مشکوک یک هواپیمای بدون سرنشین قرار گرفت. الجزیره با پرداختن به این موضوع نوشت خبرگزاری رسمی سوریه (سانا) به نقل از وزارت نفت این کشور اعلام کرده است آتش‌سوزی در کشتی، پس از “آنچه تصور می‌شد حمله هواپیمای بدون سرنشین از مسیر آب‌های لبنان است” به‌وجود آمد.
هویت شناور مشخص نبود، اما تلویزیون العالم ایران اعلام کرد این شناور یکی از 3 نفتکش ایرانی است که به‌تازگی با تجهیزات وارد ترمینال نفتی سوریه شده است، در حالی که خبرگزاری نیمه رسمی تسنیم ایرانی بودن آن را تکذیب کرد. دیده‌بان حقوق بشر سوریه، ناظر جنگ مستقر در انگلستان نیز گزارش داد که این نفتکش از ایران حرکت کرده است.
انگشت اتهام به سوی اسراییل بود. به نظر می‌رسید این حمله، به تلافی حمله موشکی بود که ساعاتی قبل از آن، از سوی سوریه به سایت هسته‌ای مخفی در جنوب اسراییل صورت گرفته بود.
در همین زمینه نیویورک تایمز در گزارشی با عنوان “جنگ سایه اسراییل با ایران در دریا” به این موضوع اشاره دارد که اسراییل و ایران سال‌ها، به طور عمده از طریق زمینی و هوایی در سراسر خاورمیانه جنگ پنهان داشته‌اند. اکنون حمله به کشتی‌ها در دریاهای مدیترانه و سرخ تبدیل به بخشی از این نبرد شده است.
این گزارش یادآور شده است که اسراییل برای محدودکردن نفوذ ایران در خاورمیانه، کارزار دریایی مخفیانه‌ای را آغاز کرده است و حمله به کشتی ایرانی “شهرکرد” را به عنوان نمونه بیان می‌کند. این کشتی، حدود 50 مایلی سواحل اسراییل هدف موشک قرار گرفت. شرکت دولتی حمل و نقل ایران این حمله را “اقدامی تروریستی” نامید.
اسراییل از سال 2019 به کشتیهای حامل نفت و سلاح‌های ایرانی از طریق شرق مدیترانه و دریاهای سرخ حمله می‌کند و جبهه دریایی جدیدی را در یک “جنگ سایه” منطقه‌ای باز کرده است که پیش از این از طریق زمین و هوا آغاز شده بود.
به نظر می‌رسد ایران نیز بی‌سر و صدا با حمله‌های مخفیانه، به این اقدام‌ها پاسخ داده است. یک مقام اسراییلی گفت که یکی از آخرین موردهای حمله موشکی به یک کشتی کانتینربر متعلق به اسراییل با نام “لوری” مربوط می‌شود که در دریای عرب مورد اصابت موشک ایرانی قرار گرفت.
“علی واعظ” مدیر برنامه ایران در گروه بین‌المللی بحران، به عنوان یک سازمان تحقیقاتی مستقر در بروکسل در این زمینه گفته است: “این یک جنگ سرد تمام عیار است که با یک اشتباه ممکن است داغ شود.”
به گفته یک مقام آمریکایی و یک مقام ارشد سابق اسراییل، از سال 2019 کماندوهای اسراییلی دست‌کم به 10 کشتی حامل بار ایرانی حمله کرده‌اند. به گفته یک مقام وزارت نفت ایران، یک مشاور این وزارت‌خانه و یک تاجر نفت تعداد واقعی کشتیهای مورد هدف قرار گرفته را تا 20 کشتی تخمین می‌زنند.