پس از گذشت حدود دو سال از فاجعه ساقط‌شدن هواپیمای پی‌اس 752 اوکراین توسط موشک‌های سپاه پاسداران، ۲۱ نوامبر ۲۰۲۱ (30 آبان ۱۴۰۰) دادگاه نظامی در تهران برپا شد تا به اتهام‌های افرادی رسیدگی شود که اقدام به شلیک موشک کرده بودند.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، در دادگاه نظامی استان تهران که به ریاست “ابراهیم مهرانفر” برپا شد، وی درباره رعایت اصول دادرسی منصفانه و رسیدگی عادلانه، شفاف، صریح و قاطع درباره این پرونده در دادگاه تاکید کرد. در این دادگاه 10 متهم از رده‌های مختلف نظامی حضور داشتند.
در جریان دادگاه، برخی از اولیای‌دم جانباختگان سانحه هواپیمای اوکراینی و برخی از وکیلان آنها به ابلاغ‌نشدن نظر کارشناسی به شاکیان و وکلای پرونده اعتراض کردند و از این نظر پرونده را ناقص دانستند. قاضی این ایراد را وارد دانست و یادآور شد بخشی از پرونده برای رفع نقص به دادسرا ارجاع داده شده است.
قاضی مهرانفر درباره ادعای برخی از وکلای اولیای دم که اعلام کردند تنها کیفرخواست را خوانده‌اند و موفق به مطالعه سایر مدارک نشده‌اند، گفت: “دادگاه 2 دوره ۱۰ روزه به شاکیان و وکلای آنها وقت داد تا ایرادهای پرونده را اعلام کنند، اما در این باره کسی به شعبه دادگاه مراجعه نکرده است.”
پس از حدود 2 ساعت این دادگاه پایان یافت و ادامه دادرسی به جلسه‌های بعدی موکول شد. البته هنوز زمان مشخصی برای جلسه بعدی تعیین نشده است.
به گزارش بی‌بی‌سی فارسی، هم‌زمان با برگزاری دادگاه تعدادی از خانواده‌های قربانیان پرواز پی‌اس 752 در مقابل دادگاه تجمع کردند. این خانواده‌ها که عکس‌های قربانیان را در دست داشتند، روی پلاکاردهایی نوشته بودند “مطالعه پرونده پیش از رسیدگی حق مسلم و قانونی ماست”.
در تصاویری که در شبکه‌های اجتماعی از این تجمع منتشر شده است، برخی معترضان شعار سر دادند. در این تصاویر به شدت از “امیرعلی حاجی‌زاده” فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انتقاد شد. او چند روز پیش گفته بود “چطور می‌شود هواپیما به این پهن پیکری با چند کیلوگرم مواد منفجره، نتواند به فرودگاه برگردد؟”
در نخستین واکنش‌ها، “حامد اسماعیلیون” سخنگوی انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز پی‌اس ۷۵۲ اوکراین در توییتی با اعلام خبر برگزاری دادگاه نظامی، آن را “نمایشی شرم آور” خواند.
وی گفت که خانواده‌های قربانیان از “امیرعلی حاجی‌زاده”، “حسین سلامی” فرمانده سپاه، “علی شمخانی” دبیر عالی شورای امنیت ملی، “محمدجواد ظریف” وزیر امور خارجه پیشین و رهبر جمهوری اسلامی شکایت کرده‌اند، اما هیچ کدام آنها به عنوان متهم در دادگاه نیستند.
اسماعیلیون یادآور شد: “ما دادگاهی که در تهران برگزار می‌شود را به رسمیت نمی‌شناسیم و در تلاشیم آیا می‌شود پرونده را در دیوان بین‌المللی کیفری یا در یک دادگاه کیفری در کشوری ثالث مثل اوکراین به گردش آورد یا نه.”
دادسرای نظامی تهران اردیبهشت امسال در نامه‌ای به این خانواده‌ها اعلام کرده بود شکایت‌شان علیه گروهی از مقام‌ها و نهادها را بررسی نخواهد کرد. این انجمن در آن زمان به شفاف‌نبودن نام متهمان و نام کسانی که محاکمه نخواهند شد، اعتراض کرده بود. آنها به دسترسی‌نداشتن وکلای‌شان به پرونده نیز اعتراض داشتند.
فرمانده سیستم دفاع موشکی تور ام-یک و دو نفر از اپراتورهای این سیستم از جمله کسانی هستند که به گفته انجمن جانباختگان مجازات خواهند شد، اما این انجمن می‌گوید بر اساس تحقیقات دولت کانادا “بالاترین مقام‌های حکومت جمهوری اسلامی در این جنایت دست داشته‌اند و شایسته‌ی مجازاتند.”
به گزارش دیچوله فارسی، حامد اسماعیلیون در یکی از پست‌های توییتری خود به “محاصره” پدران و مادران قربانیان این حمله موشکی اشاره کرده و نوشته است: «ببینید چطور پدر و مادرها را در چهارراه قصر تهران محاصره کرده‌اند. اسمش دادگاه علنی‌ست. روزی محاکمه خواهید [شد]. علنی، پیش چشم مردم و خانواده‌ها.” اشاره وی به ویدیوهایی درباره تجمع خانواده قربانیان هواپیمای پی‌اس 752 است که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.
پرواز پی‌اس ۷۵۲ خطوط بین‌المللی اوکراین ژانویه ۲۰۲۰ (دی ۱۳۹۸) در نزدیکی تهران هدف اصابت دو موشک سپاه پاسداران قرار گرفت و همه ۱۷۶ مسافر و خدمه پرواز کشته شدند. مقام‌های جمهوری اسلامی پس از 3 روز انکار، سرانجام به وقوع این حمله موشکی اعتراف کردند. آنها از این حمله موشکی با عنوان “حادثه”، “سهل‌انگاری”، “خطای انسانی” و “غیرعمدی” یاد می‌کنند، اما انجمن جانباختگان این هواپیما، آن را “عمدی” می‌داند و خواهان شفاف‌سازی است.