مازیار شیبانی‌فر
حمله روسیه به بیمارستان و زایشگاهی در ماریوپل اوکراین، بار دیگر این موضوع بسیار تلخ را به جهان یادآوری کرد که کودکان و مادران به‌مفهوم واقعی کلمه، بی‌پناه‌ترین و بی‌گناه‌ترین انسان‌هایی هستند که از جنگ‌ها آسیب‌های جبران‌ناپذیری می‌بینند.
به گزارش سی‌تی‌وی نیوز، حمله هوایی روسیه به زایشگاه ماریوپل که منجر به کشته‌شدن سه نفر شد، محکومیت جدی مسکو را در پی داشت و مقام‌های اوکراینی و غربی این اقدام را جنایت جنگی خواندند.
افزون بر این اقدام، مقام‌های اوکراینی اعلام کرده‌اند در حمله هوایی چهارشنبه گذشته روسیه به بندر حیاتی ماریوپل، یک کودک در میان کشته‌شدگان بوده است. علاوه بر کشته‌شدگان، 17 نفر از جمله زنان منتظر زایمان، پزشکان و کودکان مدفون در زیر آوار زخمی شدند.
تصاویر زنان باردار پوشیده از خاک و خون در گزارش‌های خبری بسیاری از کشورهای جهان دیده شد و موج جدیدی از وحشت را به‌خاطر حمله روسیه به ارمغان آورد. جنگی که تا کنون منجر به کشته‌شدن هزاران سرباز و غیرنظامی شده و بیش از 2 میلیون اوکراینی را آواره کرده است.
مقام‌های غربی اظهار کرده‌اند که نیروهای روسی در روزهای اخیر پیشرفت کمی در زمین داشته‌اند، اما آنها بمباران ماریوپل و دیگر شهرها را تشدید کرده‌اند و صدها هزار نفر را با کمبود آب و غذا به دام انداخته‌اند.
یونیسف هشدار داد که درگیری در اوکراین که اکنون در دومین هفته قرار دارد، آسیب‌های گسترده و وحشتناکی برای کودکان به‌دنبال دارد. با تشدید جنگ در داخل و اطراف مراکز اصلی شهرهای اوکراین، ممکن است میلیون‌ها کودک در خشونت‌ها گرفتار شوند. هنگام استفاده از سلاح و مهمات انفجاری در مناطق پرجمعیت، کودکان به‌طور ویژه در معرض زخمی یا کشته‌شدن قرار می‌گیرند.
در جنگ اوکراین از 24 فوریه 2022 تا کنون 17 کودک کشته و 30 کودک زخمی شده‌اند. اینها تنها گزارش‌هایی است که سازمان ملل توانسته آنها را تایید کند. تعداد واقعی تلفات کودکان ممکن است بسیار بیش از اینها باشد.
این درگیری همچنین، باعث جابه‌جایی گسترده جمعیت شده است که می‌تواند به‌زودی، یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های پناهجویی در اروپا، از جنگ جهانی دوم تا امروز را رقم بزند. تا کنون حدود نیم میلیون کودک از اوکراین به کشورهای همسایه گریخته‌اند و تعداد آورگان همچنان رو به افزایش است.
اوکراین اکنون با کمبود تجهیزات پزشکی حیاتی مواجه شده و به اجبار تلاش‌های فوری برای مهار همه‌گیری فلج اطفال را متوقف کرده است. یونیسف کوشیده است خدمات ضروری از جمله بهداشت، آموزش، مراقبت و آب‌سالم را در اختیار جنگ‌زدگان و پناهجویان اوکراینی قرار دهد. این نهاد برای اجرای برنامه‌های خود در داخل اوکراین به 276 میلیون دلار و برای کمک به کودکان پناهجو در کشورهای همسایه این کشور به 73 میلیون دلار بودجه اضافی نیاز دارد.
یونیسف در گزارش دیگری هشدار داده است: در سال 2021 موجی از تخلف‌های شدید علیه کودکان در درگیری‌های طولانی‌مدت اعمال شده است. از افغانستان، یمن و سوریه گرفته تا شمال اتیوپی، به‌علت ادامه‌یافتن درگیری‌های مسلحانه، خشونت‌های بین‌جوامع و ناامنی، هزاران کودک با جان‌شان بهای این ویرانگری‌ها را پرداخته‌اند.
فقط در درگیری‌های اخیر در ایالت کیاه در شرق میانمار دست‌کم چهار کودک در میان 35 قربانی این درگیری‌ها بوده‌اند. در حالی که اطلاعات مربوط به سال 2021 هنوز در دسترس نیست، فقط در سال 2020 بیش از 26 هزار تخلف شدید علیه حقوق اساسی کودکان، توسط سازمان ملل تایید شده است. بر اساس همین آمار فقط در سه ماه دوم سال 2020 موارد تایید شده ربودن کودکان 50 درصد و خشونت جنسی 10 درصد نسبت به سه ماه نخست این سال، در سراسر جهان افزایش یافته است.
بیشترین تعداد ربوده‌شدن کودکان در سومالی انجام شده است و پس از آن جمهوری دموکراتیک کنگو و کشورهای حوزه دریاچه چاد (چاد، نیجریه، کامرون و نیجر) از بالاترین آمار ربایش کودکان برخوردارند.
سازمان ملل متحد طی 16 سال گذشته بیش از 266 هزار مورد نقص عضو شدید کودکان در بیش از 30 درگیری در سراسر آفریقا، آسیا، خاورمیانه و آمریکای لاتین را تایید کرده است. البته اینها فقط مواردی را شامل می‌شود که از طریق سازوکارهای نظارت و گزارش به رهبری سازمان ملل متحد تایید شده، در حالی که ارقام واقعی بسیار بالاتر از این مقدار است.
برای نمونه، افغانستان بالاترین تعداد تلفات تاییدشده کودکان از سال 2005 تا کنون با بیش از 28 هزار و 500 کودک جان‌باخته را به خود اختصاص داده است که 27 درصد از کل تلفات تاییدشده کودکان در سراسر جهان را تشکیل می‌دهد. بر اساس داده‌ها، منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا دارای بیشترین تعداد حمله‌های تاییدشده به مدرسه‌ها و بیمارستان‌ها از سال 2005 تا حال است. تنها در شش ماه نخست سال 2021، حدود 22 مورد حمله از این دست، تایید شده است.
یونیسف اکتبر 2021 اعلام کرد از زمان تشدید درگیری‌ها در مارچ 2015 تا امروز، بیش از 10 هزار کودک در یمن کشته یا معلول شده‌اند. یعنی هر روز چهار کودک در این کشور جان‌باخته یا به شدت آسیب دیده‌اند!
به دور از سرفصل‌ها، سازمان ملل موارد نقض حقوق کودکان در کشورهایی همانند بورکینافاسو، کامرون، کلمبیا، لیبی، موزامبیک و فیلیپین را تایید کرده است.
در سال 2020، سلاح‌های انفجاری و مواد منفجره باقی‌مانده از جنگ‌های گذشته، حدود 50 درصد از کل تلفات کودکان را به خود اختصاص داده است. یعنی در این سال بیش از 3900 کودک کشته یا معلول شده‌اند.
در بسیاری از موارد، کودکان قربانی نقض شدید چندین مورد از حقوق انسانی خود می‌شوند. برای نمونه، در سال 2020 حدود 37 درصد از آدم‌ربایی‌های مورد تایید سازمان ملل، در نهایت منجر به استخدام و استفاده از کودکان در جنگ شده است. این موارد در سومالی، جمهوری دموکراتیک کنگو و جمهوری آفریقای مرکزی از 50 درصد کودکان ربوده‌شده نیز فراتر رفته است.
بر اساس اعلام سازمان ملل متحد و یونیسف، حقوق اصلی و اساسی کودکان بر مبنای ۶ تخلف اصلی پایمال می‌شود؛ کشتن یا معلول‌كردن كودكان، استخدام و استفاده از کودکان توسط نیروهای مسلح و گروه‌های شبهه نظامی، خشونت جنسی علیه کودکان، حمله به مدرسه‌ها یا بیمارستان‌ها، ربودن کودکان و محروم‌کردن کودکان از دسترسی به کمک‌های بشردوستانه.