مسئله فلسطین ـ اسرائیل در کانادا؛ نوایی برای صلح

نویسنده: حامد کاظم زاده، دکتری خاورشناسی ـ پژوهشگر ارشد بنیاد مطالعات صلح و مناقشه ـ اتاوا

• جنگ 2023 میان حماس ـ اسرائیل باعث اعتراضات پرحرارت جهانی و همبستگی مردم در شهرهای مختلف شد که بر مسئله صلح و پایان این مناقشه تاریخی تاکید می‌کردند.

•  مردم کانادا در این 80 روز همچون سایر جهانیان، حداقل 243 بار برای فلسطین و 57 بار برای اسرائیل به خيابان‌ها و ميدان‌هاي مهم شهرها آمدند و همدلي و همدردی بي‌سابقه‌اي را با قربانیان این جنگ نشان دادند که بی تاثیر بر سیاست عمومی و خارجی کانادا نبوده است.

• در این روزهایی که بسیاری از کانادایی‌ها، از افزایش یهودستیزی، اسلام هراسی، نفرت گرایی و دوقطبی شدن جامعه نگران هستند، بسیاری از کارشناسان باور دارند که در صورت مدیریت مناسب حاکمان سیاسی و حمایت نخبگان اجتماعی، کانادا می‌تواند از این مطالبه‌گری مردم برای ایفای نقشی بهتر در صلح‌سازی و تسریع روند مذاکرات در این بحران امنیتی استفاده کند.

• در کانادا بیشتر این تجمعات را حامیان فلسطین انجام دادند، ولی حامیان اسرائیل هم بر مسئله صلح میان طرفین تاکید داشتند.

• این نقطه عطف میان این دو جریان است، که فارغ از جانبداری، نوایی برای صلح به صدا در آورده‌اند. پیامد اجتماعی آن می‌تواند همگرایی ملی را افزایش دهد و طرفین هر دو جریان را نسبت به حساسیت‌های قومی، مذهبی و سیاسی یکدیگر آگاه‌تر و تاب‌آوری فرهنگی و اجتماعی را در میان اقشار جامعه افزایش دهد.

مشروح گزارش به شرح زیر است:

80 روز از عمليات نظامی حماس علیه اسرائیل در روز 7 اکتبر (به عربی: عملیة طوفان الأقصى) مي‌گذرد، روزی که اسرائیل آن را «شنبه سیاه» یا «کشتار سیمحاط تورا» نامید. از روز 9 اکتبر هم ارتش اسرائیل عملیات متقابل خود را با عنوان «شمشیرهای آهنین» آغاز کرد. جنگی که تاکنون بیش از 23 هزار کشته (فلسطینی: بیش از 21500 نفر کشته و در حدود 54000 نفر زخمی ـ اسرائیلی: بیش از 1500 نفر و در حدود 9000 نفر زخمی) از جمله بیش از 8۰۰۰ کودک قربانی و 2 میلیون 400 هزار نفر بی خانمان (فلسطینی: در حدود 1 میلیون و 900 هزار نفر ـ اسرائیلی: در حدود 500 هزار نفر) بر جای گذاشته است.

فارغ از حوادث رخ داده در این 80 روز، پیشینه درگیری نظامی، تاریخ منطقه، حقانیت یکی از طرفین، جنگ 2023 باعث اعتراضات پرحرارت جهانی و همبستگی مردم در شهرهای مختلف شد که بر مسئله صلح تاکید می کردند. مردم کانادا در این 80 روز همچون سایر نقاط دنیا، در خيابانها و ميدان‌هاي مهم شهرها، همدلي و همدردی بي‌سابقه‌اي را با قربانیان این جنگ نشان داده اند که بی تاثیر بر سیاست خارجی کانادا نبوده است. من تلاش می کنم تنها بخشی از این اقدامات مردم کانادا را بدون جانبداری ارائه کنم. بیشتر منابع این گزارش تحلیلی، مشتمل برای بانک داده های Armed Conflict Location & Event Data Project – ACLED و رسانه های فعال در حوزه جامعه مدنی کانادا می باشد.

نخستین گردهمایی مربوط به روز حمله پیکارجویان حماس به شهرهای پیرامونی نوار غره بود که عده ای از مسلمانان و عرب های شهر میسیساگا (Mississauga) در جنوب انتاریو جهت پایکوبی در میدان اگلینتون (Eglinton) در 7 اکتبر جمع شدند. این جشن باعث بحثهای گوناگونی در فضای مجازی حتی در میان سیاست مداران شد که کشته شدن غیرنظامیان نباید باعث خوشحالی عده ای کانادایی شود و این عمل به نوعی جرم نفرت‌محور محسوب می شود.

من به طور کلی تجمعات بعد از 7 اکتبر در کانادا را به چهار مرحله تقسیم کردم که بر اساس حوادث رخ داده در صحنه جنگ و مطالبات معترضین دسته بندی شده اند. اولین مرحله آن شادی، غم و ترس نامگذاری کردم که ابتدا مسلمانان کانادا و طرفداران فلسطین با شادی از عملیات پیکارجویان حماس و ترس از وضعیت آینده مردم غزه، از حق فلسطینیان برای داشتن کشور مستقل، مقاومت و پایان محاصره نوار غره حمایت کردند. در مقابل، طرفداران اسرائیل به خصوص یهودیان کانادا در گردهمایی خویش با غم از کشته شدگان اسرائیلی و ترس از یک جنگ جدید بر همدردی با قربانیان و محکوم کردن حمله حماس می پرداختند. دومین مرحله آن خشم بود که طرفداران فلسطین حملات زمینی و هوایی اسرائیل را محکوم می کردند و طرفدارن اسرائیل، نابودی حماس را صدا می زدند. سومین مرحله آن آتش‌بس فوری بود که هر دو طرف بر مبادله گروگانها، آزادی زندانیان و ارسال کمک‌های بشردوستانه متمرکز بودند. چهارمین مرحله آن به دنبال صلح نام دارد که در تمامی تظاهراتها، چه طرفداران فلسطین و چه طرفداران اسرائیل بر صلح و آتش بس دائمی و همچنین اقدامات جدی دولت کانادا در این مسیر تاکید داشتند. این در شرایطی است که وضعیت مردم غزه روز به روز بدتر شده و سازمان‌های بشردوستانه سازمان ملل هشدار دادند که غزه در آستانه تمام شدن غذا، آب، برق و منابع حیاتی است که این امر موجب ایجاد بحران انسانی جدید خواهد شد و حتی شرایط برای گروگان های اسرائیلی در حال وخیمتر شدن است.

در جدول زیر می توانید تعداد تقریبی تظاهرات حامیان اسرائیل و فلسطین به تفکیک استان در کانادا را مشاهده کنید. به طور کلی 243 گردهمایی حامیان فلسطین و 57 گردهمایی حامیان اسرائیل از تاریخ 7 اکتبر تا 26 دسامبر در شهرهای مختلف کانادا رخ داده است. تعداد این رخدادها فقط شامل تجمعات اعتراضی در فضای باز است و گردهمایی داخل سالن و یا مراسم ترحیم و شب زنده داری برای قربانیان را شامل نمی شود. همچنین در داده های زیر اگر دو طیف در مقابل یکدیگر تجمع کرده باشند، دو رخداد مجزا ثبت شده است.

بیشترین تظاهرات در استان انتاریو و شهر تورنتو رخ داده است. تظاهرات های حامیان فلسطین بیشتر به دنبال فراخوان جنبش جوانان فلسطین، ائتلاف آتش بس الان، نهادهای فلسطینی، عربی، مسلمان، و گروه های ضد جنگ، کارگری و سازمان عدالت اجتماعی در کشور برگزار شده است. حامیان اسرائیل هم با سازماندهی شورای اسرائیلی ـ کانادایی و فدراسیون CJA توانستند در سراسر کشور تجمعات هماهنگی برگزار کنند، ولی باید توجه کرد که بسیاری از تجمعات داخل سالنی در آمار فوق اشاره نشده است. یهودیان کانادا با توجه به توصیه های پلیس بسیاری از تجمعات خود را داخل کنیسه ها و مراکز یهودی برگزار کرده اند. این مسئله برای مسلمانان کانادایی هم اعمال شده و بسیاری از تجمعات در مساجد برگزار شده است. همچنین برخی از تجمعات طرفین در فضای باز به خصوص در شهرهای کوچک تر، به علت عدم پوشش رسانه ایی در آمار فوق ارائه نشده است. در جدول زیر می توانید گروه های برگزار کننده راهپیمایی ها و تجمعات حامیان فلسطین و اسرائیل را بر اساس داده های ACLED مشاهده کنید:

بزرگترین ائتلاف حامیان فلسطین مربوط به گروه «آتش بس الان» است که در تاریخ 21 اکتبر با شعار صلح عادلانه و پایدار تشکیل شد و تاکنون شامل 268 سازمان کانادایی است. در بررسی تعداد تجمعات، داده های این گروه هم بسیار مفید است ولی ACLED بر اساس روش شناسی خود، از آن استفاده نکرده است. اگر آمار این گروه را به داده ها اضافه کنیم، تقریبا تعداد تجمعات حامیان فلسطین به عدد 390 می رسد. اولین تجمع همانطور که گفته شد، 7 اکتبر در استان انتاریو تشکیل شد و این آمار تا 26 دسامبر به روز شده است. شایان ذکر است که با اعلام عدم برگزاری مراسم سالیانه زادروز حضرت مسیح (Christmas) در کلیسای محل تولد ایشان در بیت لحم (Church of the Nativity)، از 23 تا 26 دسامبر، مجموعه تجمعاتی جهت مخالفت با برگزاری جشنهای معمول کریسمس توسط حامیان فلسطین در شهرهای اتاوا، مونترال، ونکوور و تورنتو برگزار شد. این تجمعات در مراکز خرید و خیابانهای اصلی برگزار شد تا بتواند تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد.

در برخی اوقات همانطور که در جدول زیر مشاهده می کنید، افزایش تعداد تظاهراتها به خصوص حامیان فلسطین را شاهد هستیم که به وضعیت جنگ در نوار غزه وابسته است. مثلا در ایامی که حمله زمینی اسرائیل آغاز شد و یا محاصره و حمله به بیمارستان الشفا شکل گرفت، شاهد بیشترین تظاهرات های سراسری در کشور بودیم. نکته دیگری که از این آمار می توان تحلیل کرد، نوع رخدادهاست. در جدول سمت راست می توانید سه نوع رخداد را ملاحظه کنید: تظاهرات با مداخله، تظاهرات صلح آمیز و سایر.

بیشتر تجمعات حامیان فلسطین و اسرائیل در سراسر کشور به صورت کاملا صلح آمیز بوده است ولی در موارد محدودی با مداخله پلیس و درگیری جدی میان حامیان طرفین رخ داده است. هر رخدادی که در آن دستگیری توسط پلیس و درگیری فیزیکی با صدمه جانی در تجمعات همزمان حامیان فلسطین و اسرائیل اتفاق افتاده است، به صورت مجزا کدگذاری شده است. تعداد این رخدادها در حدود 25 حادثه است که به مرور زمان با مدیریت پلیس و اجبار طرفین برای عدم برگزاری راهپیمایی به صورت همزمان، تا حدود زیادی در ماه اخیر کاهش پیدا کرد. به طور نمونه، در 1 دسامبر، برخی از حامیان فلسطین در یک تجمع نمادین مسیر راه آهن در مونترال را بلاک کرده و از عبور و مرور قطارها جلوگیری کردند. این امر موجب دستگیری حداقل 9 نفر از معترضین شد. در یکی از آخرین مداخله ها، پلیس در تاریخ 10 دسامبر پلیس در شهر تورنتو در نزدیکی کنسولگری ایالات متحده یکی از تظاهرات کنندگان حامی فلسطین را به دلیل برهم زدن صلح و اذیت پلیس دستگیر کرد.

همچنین در همین روز در وینیپگ، پلیس بنیانگذار شورای اسرائیلی کانادایی وینیپگ را به دلیل برنامه ریزی جهت تجمع همزمان در مقابل تظاهرات حامیان فلسطین در خانه اش دستگیر کرد ولی با توجه به اینکه در داخل تظاهرات نبود، به عنوان یک مداخله محاسبه نشده است. یا در تاریخ 23 دسامبر، درگیری کلامی و تا حدودی فیزیکی میان گروهی از ایرانیان حامی اسرائیل با تظاهرات کنندگان حامی فلسطین به عنوان مداخله محاسبه نشده است، چون دستگیری پلیس و یا مجروحیت فیزیکی جدی گزارش نشده است. به نظر می رسد که در این اواخر، پلیس در حال مدیریت تنش و جداسازی حامیان دو طرف است و تلاش می کند که تا جای امکان، از خشونت و دستگیری استفاده نکند:

سایر رخدادها مشتمل بر تخریب اماکن وابسته به یهودیان و اسرائیل و حملات نژاد پرستانه به انگیزه اسلام هراسی و یهودستیزی به عنوان جرم نفرت‌محور می باشد. این داده ها تنها 10 واقعه مهم در این 80 روز را ثبت کرده است ولی گزارش پلیس به موارد بیشتری اشاره داشته است. به طور نمونه در 12 اکتبر نخستین واقعه از این دست در نورک شمالی ـ تورنتو (North York) رخ داد که سه مرد به یک مدرسه (Tanenbaum Community Hebrew Academy) یهودی وارد می شوند و به یهودیان توهین می کنند.

پلیس هر سه مرد را دستگیر و به جرم نفرت‌محور پرونده آنها را به دادگاه ارجاع می دهد. همچنین در یک سری وقایع امنیتی در 6، 9، 12 و 27 نوامبر مراکز و مدارس یهودی در مونترال با مواد آتشزا و تیراندازی مورد حمله قرار می گیرند. در این حوادث کسی مجروح نشد و دستگیری هم تاکنون گزارش نشده است. در 16 نوامبر مرکز جامعه جعفری شیعیان شهر وان (Vaughan) و در روز 17 نوامبر یک مدرسه یهودی در شمال نورک (Tanenbaum Community Hebrew Academy) مورد تهدید بمبگذاری قرار گرفتند. در آخرین حادثه قابل ذکر، می توان به حادثه 3 دسامبر در ویکتوریا اشاره کرد، جایی که یک خودرو قصد زیر گرفتن تظاهرات کنندگان حامی فلسطین را داشت. راننده به جرم اقدام خطرناک در رانندگی دستگیر و به دادگاه اعزام می شود. برای اطلاعات بیشتر می توانید در این زمینه به گزارش پلیس تورنتو نیز مراجعه کنید.

نکته جالب دیگری که داده ها به ما می دهد حضور گروه های صنفی، ملی و مذهبی مختلف کانادایی در تجمعات است. در جدول زیر می توانید تعداد حضور برخی گروه های اجتماعی را به تفکیک حمایت از یکی از طرفین جنگ مشاهده کنید. این گروه ها تنها زمانی به آمار اضافه شدند که حداقل یک نفر از آن گروه اجتماعی در یکی از تجمعات حضور فعال، به عنوان برگزار کننده، و یا سخنران داشته و در اخبار مربوطه به آن تجمع، به صورت مستقیم به آن گروه اشاره شده باشد:

در جدول فوق حداقل در 22 تجمع حامیان فلسطین گروه های یهودی نیز حضور فعال داشتند. از جمله این گروه ها می توان به گروه زیر اشاره کرد که گروه یهودین طرفدار صلح و مخالف جنگ محسوب می شوند:

Independent Jewish Voices Canada

Jews Say No to Genocide group

Jewish Coalition Against Genocide

Jews Against Genocide

گروه های بومی کانادا (اقوام اولیه، متیس و اینویت) نیز نقش اساسی در راهپیمایی ها و تجمعات حامیان فلسطین داشته اند. حداقل در 42 تجمع حضور فعال داشته و به صورت سنتی نیز از همپیمانان گروه های فلسطینی در جهان برشمرده می شوند. مردمی که خود درد استعمار و اشغالگری را سالها کشیده اند و برای استقلال فرهنگی زبانی و اقتصادی تا سال 1995 مبارزه کرده اند.

نکته قابل توجه برای ما شاید حضور گروه های ایرانی تبار در تجمعات حامیان اسرائیل و فلسطین باشد. حداقل در 10 تجمع، ایرانیان کانادایی بر اساس آمار، حضوری فعال داشته اند. شایان ذکر است که یکی از عمده ترین گروه های ایرانی، کنگره ایرانیان کانادا همراه با بیش از 200 سازمان مدنی در کانادا، بیانیه ای را برای درخواست آتش بس فوری، پایان محاصره غزه و رساندن کمک های بشردوستانه و نیازمندی های اولیه امضا کرده است و به گروه ائتلافی «آتش بس الان» پیوسته است.

 بر اساس این گزارشها و مصاحبه های انجام شده در رسانه ها، عموما گروه های سلطنت طلب ایرانی و اعضای مجاهدین خلق در تجمع حامیان اسرائیل حضور فعال داشته اند. به طور مثال در 23 دسامبر، گروهی از ایرانیان و یهودیان کانادایی با شعارهایی همچون «رضاشاه روحت شاد» در مقابل تجمع حامیان فلسطین حضور پیدا کردند که نشانی از حمایت این گروه از خاندان سلطنتی پهلوی محسوب می شود. در چند مورد نیز در تجمعات حامیان فلسطین، ایرانی تبارها سخنرانی و بیانه خوانی داشته اند.

به طور نمونه، راحله طارانی، عضو هیات مدیره کنگره ایرانیان کانادا در تظاهرات حمایت از فلسطین روز ۵ نوامبر در شهر کلگری پیام کنگره ایرانیان کانادا برای درخواست آتش بس در غزه را قرائت کرد. همچنین در برخی تظاهرات ها پرچم جمهوری اسلامی و پرچم شیر و خورشید (سلطنتی) دیده شده است که در این آمار به عنوان حضور گروه های ایرانی تبار استناد نشده است.

دانشجویان و مراکز دانشجویی بیش از سایر گروه های اجتماعی در شکل دادن تجمعات سهم داشته اند. حداقل 6 سازمان دانشجویی، جزیی از برگزارکنندگان راهپیمایی های سراسری و تجمعات دانشگاهی بوده اند. متاسفانه دانشجویان و هیات های علمی از آسیب پذیرترین گروه ها اجتماعی در 80 روز گذشته بوده اند و برای برخی از آنها مشکلات حقوقی از جمله تعلیق، اخراج و تهدید به انحلال گروه به دلیل ساماندهی، اظهار نظر در رسانه های اجتماعی و یا شرکت در تظاهرات ها رخ داده است:

Free Palestine group

Palestinian Solidarity Group

Students for Justice in Palestine

Muslim Students Association

Students for Justice in Palestine

Solidarity for Palestinian Human Rights McGill

این تحولات اجتماعی در کانادا از جمله تظاهرات های سراسری در مقابل دفاتر نمایندگان مجلس، وزارت خانه ها، و پارلمانهای استانی باعث شد به مرور زمان سیاست کلامی و عملی دولت کانادا نیز تغییر کند. این امر در قطعنامه های سازمان ملل بیش از پیش نمایان است. در نخستین قطعنامه در مجمع عمومی سازمان ملل متحد که در ۲۷ اکتبر به تصویب رسید اکثریت قاطع کشورها خواهان یک آتش‌بس بشردوستانه شدند. قطعنامه ماه اکتبر با ۱۲0 رای موافق در برابر ۱۴ مخالف و ۴5 ممتنع تصویب شده بود.

کانادا در این رای گیری شرکت نکرد و به عنوان ممتنع ثبت شد. در این قطعنامه که توسط کشورهای عربی پیشنهاد شده بود، از اسراییل خواسته شده که دستور تخلیه فلسطینیان از شمال غزه را لغو و اجازه ورود همه مایحتاج، از جمله سوخت به نوار غزه را صادر کند. با افزایش نگرانی ها مبنی گسترش این درگیری به کشورهای منطقه، مجمع عمومی ملل متحد بر اهمیت جلوگیری از بی ثباتی بیشتر و تشدید خشونت در منطقه تاکید کرد و از همه طرف‌های درگیر خواست که خویشتنداری کرده و از اقدامات تحریک‌آمیز و مخرب خودداری کنند.

 این قطعنامه راه‌حل عادلانه و پایدار برای حل مناقشه اسراییل و فلسطینیان را تنها از راه‌های مسالمت‌آمیز دانسته و همه اعمال خشونت‌آمیز علیه غیرنظامیان فلسطینی و اسراییلی، از جمله تمام اقدامات تروریستی و حملات بی‌مورد، و همچنین تمام اقدامات تحریک‌آمیز و مخرب از هر جناح را محکوم کرده است. با این حال، این قطعنامه به طور مشخص حماس را به دلیل حمله هفتم اکتبر محکوم نکرد و هیچ اشاره‌ای به نام و اقدامات این گروه هم نشده است. اما مجمع عمومی ملل متحد خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط همه غیرنظامیانی شد که به طور غیرقانونی در اسارت هستند.

بعد از این، تلاشی به رهبری کانادا و ایالات متحده برای اصلاح قطعنامه که شامل محکوم کردن حمله تروریستی و گروگان گیری توسط حماس بود، موفق به کسب دو سوم اکثریت مورد نیاز نشد و با ۸۸ رای موافق، ۵۵ رای مخالف و ۲۳ رای ممتنع مورد استقبال قرار نگرفت. بعد از این رویکرد، دولت ترودو به دلیل حمایت از اسرائیل و عدم تمایل برای درخواست آتش بس فوری مورد انتقاد گروه‌های مدافع آتش بس قرار گرفت.

بعد از این رای گیری و انتقادات به دولت، جاستین ترودو نخست‌وزیر کانادا در روز 14 نوامبر در تندترین انتقاد از اسراییل از زمان آغاز جنگ با حماس گفت: «کشتار زنان، کودکان و نوزادان در نوار محاصره شده غزه باید پایان یابد. من از دولت اسراییل می‌خواهم حداکثر خویشتنداری را به خرج دهد. جهان شاهد کشتار زنان، کودکان و نوزادان است و این موضوع باید متوقف شود.»

در یک اقدام جالب در 9 دسامبر، دولت کانادا میزبان یک نشست مشورتی با کمیته وزیران اجلاس فوق العاده عربی ـ اسلامی شامل وزیر امورخارجه ترکیه، عربستان سعودی و نمایندگان دولت فلسطین در اتاوا شد. جاستین ترودو در این دیدار، میگوید که کانادا در مورد مساله مناقشات فلسطین و اسرائیل، همچنان به راه حل «دو کشوری» معتقد است. به نظر دولت کانادا، خاورمیانه به یک کشور فلسطین و یک کشور اسرائیل نیاز دارد. به گفته ترودو جهان و منطقه به یک کشور فلسطین صلح آمیز، امن و مرفه در کنار یک کشور اسرائیل صلح آمیز، مرفه، دموکراتیک و امن نیاز دارند.

بعد از دیدار نخست وزیر و وزیرامور خارجه با این هیات دیپلماتیک، «ملانی جولی» وزیر امور خارجه کانادا در جریان اظهاراتی، سیاست خارجی اصلاح شده کانادا در قبال جنگ اسرائیل ـ حماس در گفتگو با برنامه «قدرت و سیاست» در 11 دسامبر تبیین کرد. وی گفت: «من فکر می کنم که هسته سیاست خارجی ما از جنگ جهانی دوم به این سو، حمایت از حق موجودیت اسرائیل و همزمان حفاظت از غیرنظامیان بوده است. اکنون همان طوری که واضح است بین این دو اولویت تنش وجود دارد.»

در ۱2 دسامبر، بعد از فشارهای جهانی، مجمع عمومی سازمان ملل متحد مجددا با رای مثبت ۱۵۳ کشور در برابر ۱۰ کشور مخالف و ۲۳ رای ممتنع، قطعنامه آتش‌بس فوری در غزه را تصویب کرد. این دومین قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد با هدف پایان دادن به جنگ در غزه بود. سازمان‌های و انجمن های کانادایی صلح طلب که هفته‌ها درخواست خود را برای آتش‌بس در شهرهای مختلف کشور تکرار می کردند از رای مثبت دولت کانادا در مجمع عمومی سازمان ملل متحد استقبال کرد‌ند، با اینکه این قطعنامه الزام‌آور نیست، رای آن جنبه نمادین دارد.

این شاید نخستین بار بود که افکار عمومی و چانه زنی های خیابانی، سیاست خارجی کانادا را در قبال هم پیمان قدیمی خود یعنی اسرائیل تغییر داد. این رای گیری پس از تصمیم روز 8 دسامبر ایالات متحده برای وتوی قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که خواستار آتش‌بس فوری بشردوستانه در غزه بود، حرکت سیاسی مهمی بود.

فارغ از تحولات اجتماعی کانادا برای پیگیری صلح در جنگ حماس ـ اسرائیل، تلاش‌هاي متعددي براي شكل‌گيري صلح پايدار در منطقه ميان طرفين درگير در سالهای اخیر صورت گرفته است. تاكنون سه دهه از قرارداد اسلو مي‌گذرد كه در نتيجه آن قرارداد، فلسطيني‌ها به خودمختاري در نوار غزه و كرانه باختري دست يافتند. اما 7 اکتبر نشان داد هنوز تا رسیدن به صلحی پایدار فاصله زیادی باقی مانده است. همچنین نکته ای که حائز اهمیت است، توجه افکار عمومی جهان به این موضوع است. در این 80 روز دست کم در 90 کشور جهان شاهد برگزاری تظاهرات‌های مستمر در حمایت از صلح بودیم. شاید بیشتر این تجمعات را حامیان فلسطین انجام دادند، ولی حامیان اسرائیل هم بر مسئله صلح میان طرفین تاکید داشتند.

این نقطه عطف میان این دو جریان است، که فارغ از جانبداری، نوایی برای صلح به صدا در آورده اند. گویی همگان از کشته شدن، جنگ، ضجه های کودکان و زنان، تخریب خانه ها، مساجد، کلیساها، و کنیسه ها خسته شده اند. بر مبنای داده های آماری، مردم کانادا، در این 80 روز جزء برگزارکنندگان بیشترین تجمعات حامی صلح در جهان بوده اند. این یک پیام روشن برای سیاستمداران کانادایی است که مردمشان چه به عنوان طرفدار اسرائیل و چه طرفدار فلسطین، حامی صلح پایدار هستند و مسئله فلسطین می تواند بر امنیت اجتماعی و سیاست خارجی تاثیر مستقیم داشته باشد.

بسیاری از مصلحان اجتماعی و اندیشمندان سیاسی در کانادا از افزایش یهودستیزی (Antisemitism)، اسلام هراسی (Islamophobia)، نژادپرستی (Racism) و نفرت‌پراکنی (Hate speech) در این 80 روز آگاه هستند و همگی نگران دوقطبی شدن نخبگان، مردم و جامعه هستند. ولی همه به یک باور رسیده اند که در صورت مدیریت مناسب حاکمان سیاسی، کانادا می تواند از این مطالبه گری مردم برای ایفای نقش بهتر در صلح سازی (Peacemaking)، تثبیت صلح (Peacebuilding) و میانجیگری (Mediation) برای تسریع روند مذاکرات در این مسئله استفاده کند. تلاش بیشتر دولت و سیاست گذاران در حل مسئله، می تواند نقش سازنده ای در کاهش نفرت‌پراکنی در کشور ایفا کند. گزارش موسسه آنگوس رید (Angus Reid Institute) به درستی مشخص می کند که اقدامات دولت در تصمیم گیری های سیاسی به کاهش این تنش اجتماعی کمک کرده و در راستای سیاست چندفرهنگی (Multiculturalism) کانادا باعث تقویت همبستگی ملی شود.

ایده ای که در ابتدا در سال ۱۹۳۸ و در کتاب جان موری گیبون با عنوان «موزائیک کانادا: بنیاد ملت شمال» مطرح شد و به محافل عمومی راه پیدا کرد. این مفهوم چندفرهنگی در دهه شصت میلادی به شکلی گسترده‌تر وارد بحث‌های ملی در زمینه هویت ملی کانادایی شد و در سال ۱۹۷۱، سیاست فدرال چندفرهنگی کانادا در دولت لیبرال پی‌یر ترودو به تصویب رسید. پیامد اجتماعی این سیاست می تواند همگرایی ملی را حتی در مسئله فلسطین افزایش دهد و طرفین هر دو جریان را نسبت به حساسیت های قومی، مذهبی و سیاسی یکدیگر آگاه تر و تاب‌آوری (Resilience) فرهنگی و اجتماعی را در میان اقشار جامعه افزایش دهد. جامعه کانادایی که به نظر می رسد بیش از هر زمان دیگری، نیازمند احترام به تکثرگرایی (Pluralism) مذهبی، فرهنگی و سیاسی است.

این مقاله بیانگر نظرات نویسنده است و لزوما مطرح کننده نظر رسمی ژورنال ایرانیان کانادا نیست.