مازیار شیبانی‌فر
همه‌گیری ویروس کرونا تاثیر عمیقی بر جهان گذاشته است؛ چنان که برخی از صاحب‌نظران جهان را از نظر تاریخی به دو بخش پیش و پس از این همه‌گیری تقسیم‌بندی می‌کنند. در این بین، اقتصاد جهانی موضوع بسیار حیاتی است که کارشناسان تلاش می‌کنند، چشم‌انداز آن در سال 2021 را مورد بررسی قرار دهند.
بر اساس گزارش پولتیکو، در حال حاضر تمامی کشورهای جهان هم‌زمان که در زمینه مهار ویروس کرونا فعالیت می‌کنند، در تلاشند تا گره اقتصاد خود را باز کنند. در این بین برخی از کشورها بهتر از دیگران عمل کرده‌اند.
آلمان در مجموع از نظر اقتصادی شرایط چندان مناسبی ندارد. اقتصاد این کشور با همان سرعت همسایگانش در حال کاهش نرخ رشد است، اما به دلیل آزمایش‌های گسترده و مراقبت‌های بهداشتی بسیار تحسین‌برانگیز، میزان فوتی‌های اندکی داشته است.
ایسلند همانند برخی دیگر از کشورهای اروپایی، به طور گسترده مشغول انجام آزمایش کرونا است و از نظر تعداد فوتی‌های ناشی از کرونا، با بلژیک شرایط مشابهی دارد. نیوزیلند و سوئد رویکردهای متفاوتی برای مهار همه‌گیری در پیش گرفته‌اند و به نتایج خوبی در بخش سلامت دست یافته‌اند، اما گرفتار رکود اقتصادی هستند.
ایالات متحده، انگلستان و ژاپن [به جهت میزان کاهش رشد اقتصادی در زمینه] تولید ناخالص داخلی از شرایط مشابهی برخوردارند، اما نرخ بیکاری آنها تفاوت زیادی دارد. هند با وجود سیستم شکننده درمان، از ایجاد بزرگ‌ترین قرنطینه جهان خودداری کرد، اما به همان نسبت اقتصاد خود را از ورشکستگی نجات داد.
در همین حال، تایوان به بحران سلامتی ایجاد شده در اثر همه‌گیری به درستی واکنش نشان داده است، اما نمی‌توان از این واقعیت فرار کرد که 70 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور در بخش صادرات، آسیب دیده است.
به گزارش وب‌سایت وی فروم، ادامه روند همه‌گیری در سال جاری موجب شد تا پیش‌بینی کارشناسان درباره رشد منفی اقتصاد جهانی درست از آب دربیاید. بر همین اساس، اکنون اقتصاد بسیاری از کشورهای جهان دچار رکود شده است و نشانه‌های بهبودی فراتر از تصور اقتصاددانان، دور از دسترس است.
در ماه ژوئن 2020، چشم‌انداز اقتصادی جهانی صندوق بین‌المللی پول رشد منفی 4.9 درصدی را پیش‌بینی می‌کرد، اما رشد منفی اقتصاد جهانی در ایپریل، منفی 1.9 درصد بیشتر از پیش‌بینی‌ها بود.
در همین زمینه بانک جهانی گزارش داده است که بررسی‌های کارشناسان بر اساس تغییر نرخ ارز در بازارهای جهانی، نشان از گسترده‌ترین رکود در دهه‌های گذشته دارد. با وجود تلاش‌های چشم‌گیر دولت‌ها برای مقابله با رکود اقتصادی با استفاده از سیاست‌های مالی و پولی، کاهش 5.2 درصدی تولید ناخالص داخلی جهانی در سال 2020 پیش‌بینی می‌شود.
در بلندمدت انتظار می‌رود که رکود گسترده ناشی از همه‌گیری، با کاهش سرمایه‌گذاری، فرسایش سرمایه انسانی در زمینه کار و تحصیل و کاهش مشارکت در زمینه تجارت و تولید، زخم‌های ماندگاری در اقتصاد جهانی بر جا بگذارد.
پیش‌بینی می‌شود در جریان همه‌گیری، اقتصادهای بزرگ جهان حدود 7 درصد کوچک‌تر شوند. این موضوع بر بازارهای نوظهور و اقتصادهای در حال توسعه نیز اثرگذار است و پیش‌بینی می‌شود اقتصاد این گروه کشورها به خاطر مبارزه با همه‌گیری حدود 2 و نیم درصد منقبض شود.
در طول همه‌گیری، مناطق مختلف جهان در معرض رشد اقتصادی متفاوتی قرار خواهد گرفت. اقتصاد کشورهای شرق آسیا و اقیانوس آرام حدود نیم درصد منقبض خواهند شد. هم‌چنین اقتصاد کشورهای جنوب آسیا 2.7 درصد، کشورهای جنوب صحرای آفریقا 2.8 درصد، خاورمیانه و شمال آفریقا 4.2 درصد، اروپا و آسیای میانه 4.7 درصد و آمریکای لاتین 7.2 درصد منقبض می‌شوند. انتظار می‌رود که این رکود، تا سال‌ها روند پیشرفت به سمت اهداف توسعه‌ای را برعکس و ده‌ها میلیون نفر را دچار فقر شدید کند.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد ممکن است مهار همه‌گیری تا نیمه نخست 2021 موجب شود شاخص‌های اقتصادی ابتدا در کشورهای پیشرفته و در ادامه در کشورهای در حال توسعه به سمت رشد و بهبودی حرکت کند. بر اساس این پیش‌بینی ممکن است رشد اقتصاد جهانی به طور متوسط به حدود 4.2 درصد برسد.
به گزارش اکانامیک تایمز به نقل از سازمان تجارت جهانی، از زمان آغاز همه‌گیری کرونا، به خاطر اقدام‌های محدودکننده‌ای که در زمینه تجارت صورت گرفته است، از میانه می تا اواسط اکتبر 2020 تجارت جهانی بین کشورهای عضو گروه جی20 کاهش چشم‌گیری پیدا کرده است.
از جمله صادرات كالا در ایالات متحده در سه ماه دوم سال 2020 نسبت به سال قبل، حدود 21 درصد كاهش یافته است. اعضای کشورهای گروه جی20 شامل هند، آرژانتین، استرالیا، برزیل، کانادا، چین، فرانسه، آلمان، ژاپن، روسیه، انگلیس و ایالات متحده است.
اکانامیک تایمز در گزارش دیگری آورده است، گزارش انقباض اقتصادی ناشی از همه‌گیری، موجب از دست رفتن درآمدها در بخش اقتصاد صنایع خلاق خواهد شد. بر اساس گزارش سازمان تجارت جهانی در حال حاضر 58 درصد از نیروی کار در بخش صنایع خلاق را زنان تشکیل می‌دهند. آسیب به اقتصاد این صنعت، در کوتاه‌مدت نابرابری جنسیتی را تعمیق می‌بخشد. صنایع خلاق به مجموعه شغل‌هایی گفته می‌شود که در بخش‌های فرهنگ، هنر، ارتباطات، کامپیوتر و فناوری اطلاعات وجود دارد.
حدود 90 درصد از کارکنان صنایع خلاق از تاثیر طولانی‌مدت فاصله‌گذاری اجتماعی بر اقتصاد این بخش واهمه دارند. حدود 60 درصد از فعالان این صنایع معتقدند که حدود 9 ماه تا یک سال طول می‌کشد تا علایم اولیه بهبود در اقتصاد صنایع خلاق مشاهده شود.
اکنون اقتصاد صنایع خلاق در حال انقباض است. در این میان افرادی که می‌توانند خود را با فناوری‌های نوین و دیجیتال سازگار کنند، هم‌چنان می‌توانند به حیات حرفه‌ای خود ادامه دهند.
اکنون بیشتر فعالان این بخش می‌کوشند با ترکیبی از شیوه‌های زنده (ارتباط مستقیم و رودررو) و دیجیتال (مبتنی بر اینترنت) با مخاطبان خود در ارتباط باشند، اما هم‌چنان برخی از بخش‌های صنایع خلاق که به تعامل حضوری مخاطب وابستگی دارد، در درازمدت برای درآمدزایی نیازمند ارتباط چهره به چهره است.
به گزارش بی‌بی‌سی، بر اساس آخرین آمار رسمی اقتصاد چین هم‌چنان به بهبودی خود از بیماری همه‌گیر کرونا ادامه می‌دهد. دومین اقتصاد بزرگ جهان حد فاصل ماه‌های جولای تا سپتامبر 2020 در مقایسه با سه ماه مشابه سال گذشته، حدود 4.9 درصد رشد را تجربه کرده است. هر چند این رقم کم‌تر از 5.2 درصدی است که اقتصاددانان انتظار داشتند.
رشد اقتصادی نزدیک به 5 درصدی چین، از رکود اقتصادی این کشور در ابتدای سال 2020 و هنگام دست و پنجه نرم کردن با همه‌گیری، فاصله زیادی دارد. در سه ماه نخست امسال اقتصاد چین، با توقف تولید در سراسر کشور، حدود 6.8 درصد کاهش یافت.
اوایل سال جاری، بانک مرکزی چین پس از نظارت جدی بر فعالیت‌های تجاری، از اشتغال‌زایی حمایت کرد و به تازگی از کاهش بیشتر رشد اقتصادی پیش‌گیری کرده است. یوشیکیو شیمامین اقتصاددان ارشد در موسسه تحقیقات زندگی دای ایچی در توکیو گفته است: “اقتصاد چین هم‌چنان در مسیر بهبودی ناشی از بازگشت به صادرات است. با این حال نمی‌توان گفت که از آسیب‌های همه‌گیری کرونا به طور کامل رهایی یافته است.”
چین با ایجاد محدودیت شدید در سفرهای بین‌المللی، میلیون‌ها چینی را به سفر در داخل کشور سوق داده است. بر اساس داده‌های وزارت فرهنگ و جهانگردی این کشور، طی تعطیلات هشت روزه اخیر در این کشور، 637 میلیون سفر در چین انجام شده که موجب درآمدزایی نزدیک به 70 میلیارد دلاری چینی‌ها شده است.