مازیار شیبانی‌فر
تراشه‌های نیمه‌رسانا یا ریزتراشهها که یکی از بخش‌های اصلی دستگاه‌های الکترونیکی به‌شمار می‌روند، با کمبود جهانی مواجه شده و این موضوع خودروسازان را دچار مشکل کرده است. این کمبود در زمینه تولید خودروهای برقی جدی‌تر است.
به گزارش استار، کسانی که برای خرید یک خودروی جدید در کشورهای مختلف جهان اقدام می‌کنند، به دلیل کمبود تراشه‌های نیمه‌رسانا، با جدول زمان‌بندی‌شده نامشخصی برای آماده‌شدن خریدشان مواجه می‌شوند. تراشه‌ها یکی از کلیدی‌ترین بخش‌های خودروهای جدید است.
تحلیل‌گران صنعت خودروسازی پیش‌بینی می‌کنند تغییر مدت زمان انتظار مشتریان برای دریافت خودروی موردنظرشان طی چند هفته – به جای چند ماه – ممکن است تا نیمه امسال یا حتی اوایل سال 2023 طول بکشد.
تراشه‌های نیمه‌رسانا در کالاهای الکترونیکی بسیاری از جمله کامپیوتر، تلفن همراه، ساعت‌های دیجیتال، دوربین و تلویزیون مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسته به نوع خودرو بین 30 تا 200 نوع ریزپردازنده مورد استفاده قرار می‌گیرد که برخی از آنها در زمینه ایمنی خودرو نقش دارند.
به باور کارشناسان کمبود تراشه افزون بر اینکه زمان تحویل خودرو به مشتریان را طولانی می‌کند، می‌تواند منجر به بسته‌شدن بسیاری از واحدهای تولیدی وابسته به صنعت خودروسازی در سراسر جهان و کاهش سرسام‌آور حدود 220 میلیارد دلاری درآمد این شرکت‌ها به‌ویژه در اروپا و آمریکای شمالی شود.
شهربندان‌های مختلف که از حدود مارچ 2020 در جهان آغاز شد، ریشه اصلی کمبود ریزتراشهها در جهان است.
در همین زمینه رسانه بیمه ارین نوشت: با گذشت حدود 2 سال از آغاز همه‌گیری، بسیاری از بخش‌های زنجیره تامین جهانی ترمیم شده، اما صنعت تولید تراشه‌ها همچنان دست‌به گریبان کمبود است.
یک تراشه نیمه‌رسانا که به آن ریزتراشه نیز گفته می‌شود، به عنوان “مغز” دستگاه‌های الکترونیکی عمل می‌کند. این قطعه‌های سیلیکونی کلیدهای کوچکی برای کنترل جریان الکترون‌ها هستند. خودروهای امروزی بیش از هر زمان دیگری از تراشه‌ها استفاده می‌کنند.
همه‌گیری کرونا باعث شد، شرکت‌های خودروسازی بر اساس یک تحلیل نادرست درباره کاهش تقاضا، برخی از سفارش‌های خود از تولیدکنندگان ریزتراشهها را لغو کنند. البته تقاضای بازار کم شد، اما خیلی زود دوباره افزایش پیدا کرد، در حالی که دست تولیدکنندگان خودرو از ریزتراشهها خالی بود!
ساخت تراشه‌های نیمه‌رسانا فرآیندی بسیار پیچیده، پرهزینه و زمان‌بَر است. به همین علت، تعداد تولیدکنندگان این کالای الکترونیکی اندک‌اند. بر اساس گفته انجمن صنعت نیمه‌رساناها، ساخت یک تراشه معمولی حدود 12 هفته و یک تراشه پیشرفته حدود 20 هفته طول می‌کشد.
بر همین اساس هیچ‌کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند کمبود تراشه تا چه زمانی طول می‌کشد، اما به‌نظر می‌رسد کارشناسان دامنه کمبودها را تا نیمه دوم 2022 ادامه‌دار می‌بینند.
به گزارش بلومبرگ، برخی از کارشناسان معتقدند خودروسازانی همانند فولکس واگن و جنرال موتورز باید خود را برای کمبود جهانی نیمه‌رساناها فراتر از سال آینده آماده کنند. به این ترتیب که با تغییر طراحی بخش الکترونیکی خودروها از تراشه‌های کمتری استفاده کنند.
مدل‌های کنونی به‌طور معمول دارای یک سیستم غیرمتمرکز با نیمه رساناهای مجزا هستند. به‌همین خاطر اکنون خودروها به طور متوسط دارای 1400 قطعه با فناوری پیشرفته‌اند. در حالی که طراحی یک سیستم الکترونیکی متمرکز تعداد استفاده از ریزتراشهها را می‌تواند به 30 قطعه برساند.
به گزارش سی‌ان‌بی‌سی، “مت مورفی” مدیر عامل شرکت مارول تکنولوژی – یکی از تولیدکنندگان اصلی نیمه‌رساناها در جهان – گفته است: “دوره دردناک” کمبود تراشه‌های نیمه‌رسانا ممکن است فراتر از سال 2022 ادامه یابد. اکنون تقاضا در تمامی بازارهای تراشه‌ها افزایش یافته است. من طی 27 سالی که در این صنعت فعالیت می‌کنم هرگز مشابه چنین اتفاقی را ندیده بودم.
“لیزا سو” مدیرعامل ای‌ام‌دی گفته است: “ما همیشه چرخه‌های فراز و نشیب را پشت‌سر گذاشته‌ایم؛ زمان‌هایی که تقاضا از عرضه فراتر رفته است یا برعکس، اما این بار شرایط متفاوت است.” در حالی که وی انتظار دارد نیمه نخست سال 2022 “شاید شرایط سخت” باشد، نیمه دوم سال با افزایش ظرفیت تولید، از دشواری شرایط موجود کاسته می‌شود.
اینتل یکی از شرکت‌هایی است که به دنبال افزایش 2 برابری تولید است و مارچ 2021 اعلام کرد 20 میلیارد دلار در دو کارخانه جدید تولید تراشه در آریزونا سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
تی‌اس‌ام‌سی که بزرگ‌ترین تولیدکننده نیمه‌رساناها است و با شرکت‌هایی همانند مارول همکاری می‌کند، در حال ساخت یک کارخانه 12 میلیارد دلاری در آریزونا است. این شرکت آوریل 2021 اعلام کرد در 3 سال آینده 100 میلیارد دلار برای افزایش ظرفیت کارخانه سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
جنرال موتورز نیز اعلام کرده است فروش خودرو در ایالات‌متحده در سه ماه سوم 2021 نسبت به همین زمان در سال قبل از آن، بیش از 30 درصد کاهش یافته است. زیرا کمبود تراشه باعث توقف تولید و کاهش موجودی نمایندگی‌ها شده است. این خودروساز در ماه‌های پایانی 2021 به‌علت کمبود تراشه‌های نیمه‌رسانا مجبور شد تولید در بسیاری از کارخانه‌های خود در آمریکای شمالی را به‌طور موقت متوقف کند.
“ایلان ماسک” مدیرعامل تسلا کمبود تراشه‌ها را یک مشکل “کوتاه مدت” خواند و گفت: “تعداد زیادی از کارخانه‌های تولیدکننده ریزتراشه در حال فعالیت هستند و فکر می‌کنم در سال 2022 ظرفیت‌های خوبی ایجاد شود.