هفته گذشته بود که دونالد ترامپ رییس جمهور ایالات متحده آمریکا با لحنی مغرورانه و پیروزمندانه از پشت میز کارش به طور رسمی اعلام کرد که توافق صلح میان اسرائیل و امارات متحده عربی با میانجی‌گری آمریکا صورت گرفته است و به زودی روابط میان او کشور عادی خواهد شد. آنچه در وهله نخست مورد توجه کارشناسان قرار گرفت و این اعلام ناگهانی صلح میان این دو کشور را مورد توجه قرار داد، تلاش ترامپ برای به دست آوردن رای آمریکایی‌هایی است که اعتماد خود را به ترامپ از دست داده‌اند.
این خبر از آن جهت شوک برانگیز بود که طی چند سال گذشته امارات یکی از کشورهایی بود که با وجود برقراری ارتباط‌های پنهان و آشکار با غرب، همواره در سیاست خارجی خود بر مشی مخالفت موجود در میان کشورهای عربی با اسرائیل تاکید داشت. همچنین امارات همواره ادعا میکرد که تلاش دارد به نوعی میان فلسطینیان و اسرائیلی‌ها صلح و ثبات به وجود بیاورد.
امارات با اعلام رسمی انجام این صلح در عمل نشان داد که در سیاست خارجی خود تغییراتی به وجود آورده است. این کشور در توافق جدید خود یکی از شرط‌های اصلی برای برقراری صلح با اسرائیل را در گرو توقف تلاش اسرائیل برای الحاق بخش هایی از سرزمین‌های اشغالی کرانه باختری رود اردن قرار داده است.
شیخ محمد بن زائد ولیعهد امارات، پس از اعلام رسمی صلح میان اسرائیل و امارات از سوی ترامپ، توئیت کرد: “در تماس تلفنی امروز من با رییس جمهور آمریکا و نخست وزیر اسرائیل توافق شد كه اسرائیل الحاق سرزمین های فلسطین را متوقف كند. امارات و اسرائیل همچنین توافق کردند نقشه راه اندازی همکاری‌های مشترک که منجر به روابط دو جانبه خواهد شد را تنظیم کنند.”
البته این توافق از سوی سران حزب راستگرای اسرائیل مورد انتقاد قرار گرفت. زیرا آنها بر این باور بودند که با انجام این صلح از تبدیل شدن “معامله قرن” به فرصت قرن جلوگیری می‌شود. هر چند بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل اعلام کرد که معامله قرن به طور کامل متوقف نشده و فقط به تعویق افتاده است.
هر چند که امارات اصرار دارد که انگیزه اصلی وی از دستیابی به این توافق ایجاد ثبات در منطقه به خصوص میان اسرائیل و فلسطینی‌ها است و این کشور کوشیده است تا معامله قرن را متوقف کند، اما گزارش‌های رسانه‌های اسرائیلی نشان می‌دهد که مهمترین انگیزه دولتمردان امارات برای دستیابی به این توافق خرید جنگنده‌های پیشرفته اف-۳۵ از آمریکا است. جنگنده‌ای که در حال حاضر در منطقه خاورمیانه فقط در اختیار اسرائیل قرار دارد.
از سال گذشته میلادی تلاش زیادی از سوی ترکیه، عربستان و امارات برای خرید جنگنده اف-35 به عنوان پیشرفته‌ترین جنگنده جهان صورت گرفته است. حتی در مقطعی قرار بود ترکیه بخشی از تجهیزات این جنگنده را تولید کند، اما خرید سامانه دفاعی اس-400 روسیه توسط ترکیه باعث شد که آمریکا این کشور را به طور کامل از پروژه خرید این جنگنده کنار بگذارد.
وقتی محمد بن سلمان ولیعهد عربستان همراه با محمد بن زاید ولیعهد امارات درخواست خرید اف-35 را ارایه کردند، این موضوع با مخالفت شدید اسرائیل مواجه شد و کنگره آمریکا نیز فروش این جنگنده به کشورهای عربی را ممنوع اعلام کرد. دلیل مخالفت اسرائیل احساس خطر از سوی کشورهای عربی نسبت به خود بود.
نخست‌وزیر اسرائیل به خبر رسانه‌های کشورش در خصوص اهمیت خرید اف-35 برای امارات و توجه به آن به عنوان شرط اصلی توافق با اسرائیل واکنش نشان داد و این موضوع را رد کرد، اما روزنامه اسرائیلی یدیعوت آخرونوت 18 آگوست 2020 با استناد به گفته‌های برخی مقامات آمریکایی و اماراتی و بدون نام بردن از آنها نوشت که موضوع تعیین‌کننده برای امارات در اعلام عادی‌سازی رابطه با اسرائیل، غیر از وادار کردن بنیامین نتانیاهو به توقف الحاق ۳۰ درصد از اراضی فلسطینی کرانه باختری رود اردن به خاک اسرائیل، دریافت جنگنده‌های فوق پیشرفته اف-۳۵ اس و تسلیحات پیشرفته دیگر آمریکایی بود.
خبر جدید میدل ایست نیوز نیز مشخص کرد که حق با رسانه‌های اسرائیلی است و امارات بدون دریافت تضمین در خصوص خرید اف-35 حاضر به برقراری روابط با اسرائیل نیست. بر اساس گزارش سایت خبری اکسیوس آمریکا امارات نشست سه‌جانبه خود با آمریکا و اسرائیل را که قرار بود هفته گذشته با حضور خبرنگاران رسانه‌های مختلف جهان برگزار شود را به طور ناگهانی لغو کرد. مهم‌تر اینکه امارات هیچ تاریخ جایگزینی را نیز اعلام نکرده است.
به گزارش این رسانه آمریکایی، نشست مورد نظر بر اساس پیشنهاد و هماهنگی کیلی کرافت سفیر آمریکا در سازمان ملل صورت گرفته بود. وی از همتایان اسرائیلی و اماراتی خود خواسته بود تا با برپایی یک نشست مشترک و صدور بیانیه با حضور خبرنگاران، این توافق را به طور رسمی اعلام کنند. قرار بود این نشست با حضور نمایندگان رسمی آمریکا، اسرائیل و امارات در نیویورک برگزار شود.
هرچند که امارات توضیحی درباره لغو ناگهانی این نشست ارایه نکرده است، اما از شواهد ماجرا کاملا مشخص است که این کشور از واکنش اسرائیل و احزاب این کشور در خصوص تلاش برای جلوگیری از فروش اف-35 آمریکا به امارات بسیار ناخشنود است و به همین دلیل ایجاد ساز و کار لازم برای تحقق این توافق را به حالت تعلیق درآورده است. صحبت‌های اخیر نتانیاهو با رسانه‌های اسرائیلی مبنی بر اینکه هیچ توافق ضمنی یا علنی در خصوص فروش اف-35 به امارات به عنوان یکی از بندهای امضای معاهده صلح دو کشور وجود نداشته، بیش از پیش دولتمردان امارات را در اجرای عملی این توافق دچار تردید کرده است.
نویسنده: مازیار شیبانی‌فر
Photo Credit: Matty Stern/U.S.Embassy Tel Aviv