مازیار شیبانی‌فر
- قانون‌گذاران ایالات‌متحده مشغول بررسی لایحه کمک ۴۰ میلیارد دلاری به اوکراین هستند و جو بایدن به‌طور جداگانه لایحه‌ای تاریخی را امضا کرده است که روند ارسال کمک‌های نظامی به کی‌یف را سرعت می‌بخشد.
- به باور مشاور سابق کرملین، ارسال سلاح بیش‌تر به اوکراین فقط نابودی گسترده‌تر این کشور را در پی خواهد داشت و لازم است غرب هر چه سریع‌تر راه‌های برون‌رفت از این شرایط، از طریق گفت‌وگو و دیپلماسی را جست‌وجو کند.
- اکنون فقط دو راه ناخوشایند برای غربیها در زمینه توقف سریع جنگ وجود دارد؛ حمله وسیع و برق‌آسای ناتو به نیروهای متجاوز روسیه و احتمال آغاز جنگ جهانی سوم یا درخواست غرب از پوتین برای آتش‌بس فوری و برگزاری مذاکرات جامع صلح.
- سخنگوی کرملین تغییر قانون اساسی اوکراین بر اساس اعلام «بی‌طرفی»، نپیوستن دایمی به ناتو، به‌رسمیت شناختن استقلال مناطق دونتسک و لوهانسک و حاکمیت ارضی روسیه بر کریمه را عامل آتش‌بس فوری می‌داند. رییس‌جمهور اوکراین ضمن تاکید بر نپیوستن به ناتو، تاکید کرده است: «ما می‌توانیم راجع به چگونگی ادامه زندگی این سرزمین‌ها بحث و سازش کنیم.»
- رییس دفتر بنیاد آلمانی فردریش ایبرت در کی‌یف به دویچه وله گفت: «من به‌شدت معتقدم دیر یا زود بین اوکراین و روسیه و شاید روسیه و غرب توافق حاصل می‌شود.»
- گوستاو گرسل کارشناس ارشد دفتر شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا (ECFR) در برلین می‌گوید: «می‌ترسم پوتین هنوز آن‌قدر تلفات نداده باشد که بخواهد هدف‌های جنگی‌اش را تغییر دهد.»
- تحریم‌ها و فروپاشی اقتصادی احتمالی روسیه می‌تواند عامل دیگری برای وادار کردن مسکو به تجدید‌نظر در هدف‌هایش باشد. اگر جنبش ضدجنگ با وجود تمامی سرکوب‌ها شتاب بگیرد، احتمال تمایل مسکو به خارج‌کردن نیروهایش افزایش می‌یابد.
شرح گزارش:
رویترز گزارش داد جو بایدن رییس‌جمهور ایالات‌متحده دوشنبه این هفته اظهار نگرانی کرده است از اینکه اکنون ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه برای خروج از جنگ اوکراین نتواند راهی پیدا کند.
به باور بایدن، تحلیل پوتین در ابتدای حمله به اوکراین این بود که ناتو را تضعیف می‌کند، اما در واقع او اشتباه کرده بود. زیرا این جنگ باعث شد تا ایالات‌متحده و بسیاری از کشورهای اروپایی بر سر اوکراین به اتحاد برسند.
واشنگتن پست نیز به این موضوع اشاره کرده است که قانون‌گذاران ایالات‌متحده مشغول بررسی لایحه کمک ۴۰ میلیارد دلاری به اوکراین هستند. بایدن به‌طور جداگانه لایحه‌ای تاریخی را امضا کرده است که روند ارسال کمک‌های نظامی به کی‌یف را سرعت می‌بخشد.
در همین راستا، اورسولا فون درلاین رییس کمیسیون اروپا در سفری غیرمنتظره به بوداپست رفت تا ویکتور اوربان نخست‌وزیر مجارستان را متقاعد کند از مخالفت با تحریم پیشنهادی اتحادیه اروپا بر نفت روسیه، دست بردارد. هر چند مذاکرات آنها بدون توافق پایان یافت.
از سوی دیگر، دیمیترو کولبا وزیر امور خارجه اوکراین به این موضوع اشاره کرده است که دفاع اوکراین از خاک خود می‌تواند بسیار پرهزینه باشد. به باور او، اگر کی‌یف مجبور به مذاکره با روسیه برای حل و فصل این بحران شود، لازم است این کار را «با قوی‌ترین کارت‌های ممکن» انجام دهد.
البته اینها یک سوی ماجرا است که بر ادامه یافتن جنگ تاکید دارد، اما به باور آنگوس روکسبورگ خبرنگار سابق بی‌بی‌سی مسکو و مشاور سابق کرملین در گاردین، ارسال سلاح بیش‌تر به اوکراین فقط نابودی گسترده‌تر این کشور را در پی خواهد داشت و لازم است غرب هر چه سریع‌تر راه‌های برون‌رفت از این شرایط را جست‌وجو کند و از طریق گفت‌وگو و دیپلماسی، به جنگ پایان دهد.
با وجود محکوم‌بودن روسیه در این جنگ و لزوم مبارزه اوکراینی‌ها علیه متجاوز و کمک تمامی کشورها برای حمایت از کی‌یف، مشخص نیست ادامه یافتن جنگ چند اوکراینی دیگر را آواره و چه میزان از این سرزمین را ویران کند.
روزی نیست که یکی از سیاستمداران ارشد غربی اعلام کند که اوکراین “موفق” خواهد شد و روسیه در حال “شکست” است، اما بی‌تردید این اظهارات سلحشورانه، برای اوکراین ویرانگر است!
اگر روسیه با همین سرعت به «شکست»هایش ادامه دهد، تا دو ماه دیگر تمامی جنوب اوکراین ویران خواهد شد و هزاران اوکراینی از بین می‌روند. اگر هدف روسیه از بین بردن مردم اوکراین باشد، رویکرد غرب در عمل به همین اتفاق منجر خواهد شد.
مشکل اینجا است که فقط دو راه برای توقف سریع جنگ وجود دارد که هیچ‌کدام‌شان برای بسیاری از رهبران غربی خوشایند نیست؛ یکی اینکه ناتو وارد جنگ شود و با حمله‌ای وسیع و برق‌آسا نیروهای متجاوز روسیه را فلج کند که آشکارا خطر ایجاد جنگ جهانی سوم را در پی دارد.
گزینه دیگر این است که غرب از پوتین بخواهد فوری دستور آتش‌بس دهد و برای برگزاری مذاکرات جامع صلح اقدام کند. رهبران غربی می‌گویند که تمایلی به گفت‌وگو با قصابی همانند پوتین ندارند، در حالی که آنها همین کار را با اسلوبودان میلوشویچ [دیکتاتور خون‌ریز] صربستان انجام دادند و نتیجه آن توافق دیتون و پایان‌یافتن جنگ بوسنی در سال ۱۹۹۵ بود.
اگر مذاکرات صلح برقرار شود می‌توان درباره همه‌چیز بحث کرد؛ از مرزهای اوکراین گرفته تا نگرانی‌های قدیمی امنیتی روسیه درباره ناتو و حتی مرز‌بندی‌های داخل اروپا. مسلم است که پوتین هرگز شکست را نخواهد پذیرفت؛ حقیقت این است غربیها به طرز مهلکی قصد و تصمیم پوتین را اشتباه برداشت کرده‌اند.
البته نیویورک تایمز نیمه مارچ امسال به این موضوع اشاره کرده بود که رهبران فرانسه، اسراییل و ترکیه هر کدام جداگانه در تلاشند تا آتش این جنگ را خاموش کنند و راه‌های گفت‌وگو با مسکو را باز گذاشته‌اند؛ هر چند تا اینجای کار «مرغ پوتین یک پا داشته است»!
حمله روسیه به نواحی غربی اوکراین که حدود ۱۲ مایل با مرز لهستان فاصله دارد و هشدار درباره اینکه ادامه تلاش‌ها برای ارسال تسلیحات از طریق این منطقه به نیروهای اوکراینی، کاروان‌ها را به «هدف‌های قانونی» برای حمله روس‌ها تبدیل می‌کند، بیم بازشدن پای ناتو به جنگ ناخواسته با روسیه را در پی دارد.
از سوی دیگر، احتمال عصبانی‌شدن پوتین از کندی تهاجم به اوکراین وجود دارد و اینکه بخواهد خشم خود را با به‌کارگیری سلاح‌های شیمیایی، بیولوژیکی، هسته‌ای یا سایبری آرام کند!
مارچ امسال، دیمیتری پسکوف به‌عنوان سخنگوی کرملین و یکی از معتمدان آقای پوتین گفته بود اگر اوکراین قانون اساسی‌اش را بر اساس اعلام «بی‌طرفی» و نپیوستن دایمی به ناتو تغییر دهد، استقلال مناطق دونتسک و لوهانسک و حاکمیت ارضی روسیه بر کریمه را به‌رسمیت بشناسد، آتش‌بس فوری برقرار خواهد کرد.
ولودیمیر زلنسکی رییس‌جمهور اوکراین در گفت‌وگو با ای‌بی‌سی نیوز، به‌طور شگفت‌انگیزی از این ایده استقبال کرد و ضمن تاکید بر نپیوستن به ناتو، درباره دیگر خواسته‌های روسیه تاکید کرده بود: «ما می‌توانیم راجع به چگونگی ادامه زندگی این سرزمین‌ها بحث و سازش کنیم.»
مقام‌های ارشد پنتاگون معتقدند اکنون مساله کلیدی حفظ فشار شدید بر روسیه است به امید اینکه آقای پوتین میزان خسارت‌ها را کاهش دهد و به تصرف مناطق روس‌زبان جنوب و شرق اوکراین بسنده کند.
یک مقام ارشد دفاعی ایالات‌متحده به ان‌بی‌سی نیوز گفته است نزدیک به ۱۰۰ درصد نیروهای روسیه اکنون در داخل اوکراین هستند. حال باید پرسید با افزایش هزینه برای کرملین، آیا همچنان روسیه می‌تواند در درازمدت به یک جنگ پرهزینه ادامه دهد؟
برخی از مقام‌های اوکراینی معتقدند اکنون راهی برای خروج از این بن‌بست وجود ندارد. این جنگ به‌صورت فرسایشی ادامه خواهد یافت و به اوکراین و امنیت اروپا برای چند دهه آسیب خواهد زد.
مارسل روتیگ رییس دفتر بنیاد آلمانی فردریش ایبرت در کی‌یف نظر دیگری دارد. او به دویچه وله گفت: «من به‌شدت معتقدم دیر یا زود بین اوکراین و روسیه و شاید روسیه و غرب توافق حاصل می‌شود. مذاکرات صلح می‌تواند توسط بازیگران بسیار متفاوتی از اسراییل، ترکیه یا فنلاند گرفته تا سازمان ملل یا مشاور ویژه اتحادیه اروپا انجام شود.»
وی احتمال میانجی‌گری چین را هم محتمل می‌داند. زیرا چین به اروپایی با بازارهای بی‌ثبات علاقمند نیست. آنها آخرین شریک اقتصادی بزرگ باقی‌مانده برای روسیه هستند. بنابراین پوتین به‌شدت به حمایت چین نیاز دارد.
گوستاو گرسل کارشناس ارشد دفتر شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا (ECFR) در برلین می‌گوید: «می‌ترسم پوتین هنوز آن‌قدر تلفات نداده باشد که بخواهد هدف‌های جنگی‌اش را تغییر دهد. البته اگر تلفات نیروهای روسیه افزایش یابد، احتمال بیش‌ترشدن فشارها و تمایل یافتن وی به یکی از طرح‌های مصالحه نیز بالاتر می‌رود.» تحریم‌ها و فروپاشی اقتصادی احتمالی روسیه می‌تواند عامل دیگری برای وادار کردن مسکو به تجدید‌نظر در هدف‌هایش باشد. اگر پوتین حمایت بخشی از نخبگان کشور را از دست بدهد یا جنبش ضدجنگ با وجود تمامی سرکوب‌ها، شتاب بگیرد، احتمال تمایل مسکو به خارج‌کردن نیروهایش افزایش می‌یابد.