مازیار شیبانی‌فر
به گزارش اعتماد آنلاین، وکیل برخی از خانواده‌های جانباختگان فاجعه هواپیمای اوکراینی پی‌اس 752 در دومین جلسه رسیدگی به پرونده این فاجعه اعلام کردند کیفرخواست 4 نفر از متهمان پرونده قتل “غیرعمد” و سایر افراد “سهل‌انگاری در انجام وظیفه” خوانده شده است، در حالی که اگر برای 4 متهم اصلی پرونده قتل “عمد” در نظر گرفته شود، سایر افراد به‌عنوان “معاونت در قتل عمد” محاکمه خواهند شد.
نخستین جلسه دادگاه رسیدگی به سانحه هواپیمای اوکراینی در دادگاه نظامی استان تهران 22 نوامبر برگزار شده بود. دومین جلسه این دادگاه 28 نوامبر 2021 در حالی برگزار شد که به گفته “سیدمحمود علیزاده طباطبایی” وکیل برخی از خانواده‌های جانباختگان این سانحه، اعتراض خانواده‌ها به کیفرخواست مطرح‌شده همچنان پابرجا است.
وی در گفت‌وگو با رسانه‌ها تاکید کرده است این اعتراض از جلسه نخست دادگاه وجود داشت و در جلسه دوم نیز خانواده‌ها از ابتدای جلسه نسبت به این موضوع اعتراض کردند و چندین ساعت در این‌باره بحث و تنش به‌وجود آمد. دادگاه تا تعیین جلسه بعدی، تنفس اعلام کرد.
علیزاده طباطبایی درباره استدلال این خانواده‌ها مبنی بر لزوم تغییر عنوان “قتل غیرعمد” به “قتل عمد” در کیفرخواست تصریح کرد: در پرونده‌های محیط‌زیستی، محیط‌بانانی که توسط شکارچیان غیرقانونی مورد تهدید قرار می‌گیرند و از نظر قانونی حق تیراندازی هم دارند – با توجه به این موضوع که باید کمر به پایین شلیک کنند – در صورت کشته‌شدن شکارچیان غیرقانونی، برای محیط‌بانان قتل عمد در نظر گرفته می‌شود و محکوم به قصاص می‌شوند. در حالی که در این پرونده، شلیک به هواپیما قتل غیرعمد محسوب شده است.
وی با تاکید دوباره بر اینکه کیفرخواست کنونی مورد قبول خانواده‌ها نیست، گفت: کیفرخواست بر اساس گزارش کارشناسی صادر شده که به ما ابلاغ نشده است. زمانی که به ما ابلاغ شود ما حق اعتراض داریم و ممکن است بررسی پرونده از سوی هیات کارشناسی بی‌طرف مورد نیاز باشد. اگر هیات کارشناسی بی‌طرفانه گزارش را تهیه کند، مشخص نیست تنها همین افراد متهم شوند. یعنی ممکن است تعداد متهمان تغییر کند.
طباطبایی به این موضوع هم اشاره کرده که از نظر قوانین، تنها مرجع صالح برای رسیدگی به این پرونده دادگاه‌های ایران است. همچنین بر اساس قانون، فرمانده نظامی یا شخصی که فرماندهی را برعهده دارد، نسبت به جرایم زیردستان مسئول است و باید پاسخگو باشد. در این پرونده، نقاط ضعف زیادی در زمینه به‌کارگیری سلاح و نحوه استقرار سامانه دیده می‌شود.
به گزارش صدای آمریکا، هم‌زمان با برگزاری دومین جلسه دادگاه متهمان سرنگونی هواپیمای مسافری اوکراین، شماری از خانواده‌های کشته‌شدگان این پرواز با حضور مقابل دادگاه نظامی تهران، در میان محاصره نیروهای انتظامی و امنیتی اقدام به راهپیمایی و تجمع اعتراضی کردند و خواستار محاکمه عاملان و آمران اصلی این جنایت شدند و شعارهایی همانند “مرگ بر سپاه” و “مرگ بر جمهوری اسلامی” سر دادند.
این خانواده‌ها علاوه بر در دست داشتن عکس‌هایی از قربانیان پرواز اوکراین، تابلو‌نوشته‌هایی در دست داشتند که روی آنها نوشته شده بود “مطالعه پرونده پیش از رسیدگی حق مسلم و قانونی ما است”. همچنین، بر اساس ویدیوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی، خانواده‌های معترض شعارهایی همانند “حقیقت-عدالت”، “مرگ بر حاجی‌زاده، سلامی، شمخانی و باقری” را تکرار می‌کردند.
انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز پی‌اس ۷۵۲، 24 نوامبر 2021 با انتشار گزارشی تحلیلی درباره سرنگونی این هواپیما توسط موشک‌های سپاه تاکید کردند که هواپیمای مسافری اوکراینی، برخلاف ادعای مقام‌های ایرانی، به دلیل “خطای انسانی” یک اپراتور یا چندین خطا در سامانه دفاع موشکی سرنگون نشده است و مسئولیت آن به چند عضو رده پایین سپاه محدود نمی‌شود. زیرا بر اساس شواهد موجود، جمهوری اسلامی باید شواهدی ارایه دهد تا اثبات کند این هواپیما را به‌عمد سرنگون نکرده است.
پرواز پی‌اس ۷۵۲ خطوط بین‌المللی اوکراین ژانویه ۲۰۲۰ (دی ۱۳۹۸) در نزدیکی تهران هدف اصابت دو موشک سپاه پاسداران قرار گرفت و همه ۱۷۶ مسافر و خدمه پرواز کشته شدند. مقام‌های جمهوری اسلامی پس از ۳ روز انکار، سرانجام به وقوع این حمله موشکی اعتراف کردند. آنها از این حمله موشکی با عنوان “حادثه”، “سهل‌انگاری”، “خطای انسانی” و “غیرعمدی” یاد می‌کنند، اما انجمن جانباختگان این هواپیما، آن را “عمدی” می‌داند و خواهان شفاف‌سازی است.
