مازیار شیبانی‌فر
- سازمان عفو بین‌الملل در جدیدترین گزارش خود اعلام کرد نیروهای اوکراینی با ایجاد پایگاه‌ها و تجهیزات نظامی در مناطق مسکونی پرجمعیت – از جمله مدرسه‌ها و بیمارستان‌ها – غیرنظامیان را در معرض آسیب قرار داده‌‌اند. اوکراین از طریق همین پایگاه‌ها حمله‌های روسیه را دفع کرده است.
- البته همه حمله‌های روسیه که توسط عفو بین‌الملل مستند شده است، از این الگو پیروی نمی‌کند. این سازمان در برخی مناطق به این نتیجه رسیده که روسیه مرتکب جنایت جنگی شده است؛ از جمله در برخی از مناطق شهر خارکیف.
- ارتش اوکراین به طور معمول پایگاه‌هایی را در مدرسه‌های شهرها و روستاهای دونباس و در منطقه میکولایف ایجاد کرده است. از زمان آغاز درگیری، مدرسه‌ها تعطیل شدند، اما در بیش‌تر موارد ساختمان‌ها در نزدیکی محله‌های غیرنظامی پرجمعیت قرار داشتند. محققان عفو بین‌الملل در ۲۲ مدرسه از ۲۹ مدرسه مورد بازدید، شواهدی از فعالیت‌های نظامی پیدا کردند.
- ولودیمیر زلنسکی رییس‌جمهور اوکراین گزارش عفو بین‌الملل را به‌شدت محکوم و این گروه را به همدستی با حمله روسیه به اوکراین متهم کرد. وی با مردود دانستن گزارش عفو بین‌الملل مدعی شد این سازمان حقوق بشری «بازیچه دست روسیه» شده است.
- مقام‌های اوکراینی مدعی شده‌اند که موضع دفاعی آنها در برابر روسیه، تمامی تاکتیک‌های مورد استفاده را توجیه می‌کند و این گزارش به‌طور ناعادلانه اوکراین را در جنایت جنگی دخالت می‌دهد. یکی از مشاوران ارشد رییس‌جمهور اوکراین حتی گروه کارشناسان سازمان عفو بین‌الملل را متهم کرد که مبلغان روسی هستند و به انتشار اطلاعات نادرست دامن می زنند.
- اولکسی رزنیکوف وزیر دفاع اوکراین گفت: «هر گونه تلاش برای ایجاد تردید در حق اوکراینی‌ها برای مقاومت در برابر نسل‌کشی، محافظت از خانواده‌ها و خانه‌های‌شان… یک انحراف است.» میخاییلو پودولیاک مشاور رییس‌جمهور اوکراین نیز توییت کرد: «تنها تهدید برای اوکراین، ارتش روسیه است که جلادان و متجاوزان آن برای نسل‌کشی به اوکراین می‌آیند.»
- ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در یک پست تلگرامی نوشت: «ما همواره به این موضوع اشاره کرده‌ایم و اقدام‌های نیروهای مسلح اوکراین را تاکتیک استفاده از غیرنظامیان به‌عنوان “سپر انسانی” می‌نامیم.»
شرح گزارش:
سازمان عفو بین‌الملل در جدیدترین گزارش خود اعلام کرد نیروهای اوکراینی با ایجاد پایگاه‌ها و تجهیزات نظامی در مناطق مسکونی پرجمعیت – از جمله مدرسه‌ها و بیمارستان‌ها – غیرنظامیان را در معرض آسیب قرار داده‌‌اند. اوکراین از طریق همین پایگاه‌ها حمله‌های روسیه را دفع کرده است.
در گزارش سازمان عفو بین‌الملل تاکید شده است: چنین تاکتیک‌هایی قوانین بشردوستانه بین‌المللی را نقض می‌کند و غیرنظامیان را به خطر می‌اندازد. زیرا بخش‌های غیرنظامی را به هدف‌های نظامی تبدیل می‌کند.
البته همه حمله‌های روسیه که توسط عفو بین‌الملل مستند شده است، از این الگو پیروی نمی‌کند. این سازمان در برخی مناطق به این نتیجه رسیده که روسیه مرتکب جنایت جنگی شده است؛ از جمله در برخی از مناطق شهر خارکیف. در این بخش‌ها سازمان شواهدی از حضور نیروهای اوکراینی در مناطق غیرنظامی به‌دست آورده که توسط ارتش روسیه به‌طور غیرقانونی هدف قرار گرفته است.
تحقیقات سازمان عفو بین‌الملل بین آوریل و جولای امسال در مناطق خارکیف، دونباس و میکولایف انجام شده است. در طول تحقیقات، کارشناسان شواهدی از حمله‌های نیروهای اوکراینی از داخل مناطق مسکونی پرجمعیت و مستقر در ساختمان‌های غیرنظامی در 19 شهر و روستا به‌دست آورده‌اند. بیش‌تر مناطق مسکونی که سربازان در آن مستقر بودند کیلومترها از خط مقدم فاصله دارد.
محققان عفو بین‌الملل شاهد استفاده نیروهای اوکراینی از بیمارستان‌ها به‌عنوان پایگاه‌های نظامی در ۵ نقطه بوده‌اند. حمله هوایی 28 آوریل روسیه، ۲ کارمند یک آزمایشگاه پزشکی در حومه خارکیف را مجروح کرد؛ پس از آنکه نیروهای اوکراینی در این مجتمع مستقر شدند. استفاده از بیمارستان‌ها برای مقاصد نظامی نقض آشکار قوانین بشردوستانه بین‌المللی است.
ارتش اوکراین به طور معمول پایگاه‌هایی را در مدرسه‌های شهرها و روستاهای دونباس و در منطقه میکولایف ایجاد کرده است. از زمان آغاز درگیری، مدرسه‌ها تعطیل شدند، اما در بیش‌تر موارد ساختمان‌ها در نزدیکی محله‌های غیرنظامی پرجمعیت قرار داشتند. محققان عفو بین‌الملل در ۲۲ مدرسه از ۲۹ مدرسه مورد بازدید، شواهدی از فعالیت‌های نظامی پیدا کردند.
دولت اوکراین باید فوری اطمینان حاصل کند که نیروهای خود را دور از مناطق پرجمعیت مستقر می‌کند، یا باید غیرنظامیان را از مناطق مورد استفاده ارتش خارج کند. نظامیان هرگز نباید از بیمارستان‌ها برای درگیر شدن در جنگ استفاده کنند و تنها زمانی باید از مدرسه‌ها یا خانه‌های غیرنظامی به‌عنوان آخرین راه حل استفاده کنند که هیچ جایگزین مناسب دیگری وجود نداشته باشد.
به نوشته رویترز، ولودیمیر زلنسکی رییس‌جمهور اوکراین گزارش عفو بین‌الملل را به‌شدت محکوم و این گروه را به همدستی با حمله روسیه به اوکراین متهم کرد.
وی که در پیام ویدیویی خود آشکارا آشفته بود، تاکید کرد: «هرکسی روسیه را تطهیر کند و زمینه انتشار اطلاعات نادرست را فراهم بیاورد تا برخی از حمله‌های تروریست‌ها را به‌ظاهر موجه یا قابل درک جلوه دهد، در اقدام‌های تروریست‌ها همدست است. اگر در چنین گزارش‌هایی دستکاری وجود داشته باشد، در مسئولیت قتل مردم [با تروریست‌ها] شریک هستید.»
دمیترو کولبا وزیر امور خارجه اوکراین نیز با بیان اینکه از این گزارش “خشمگین” شده است، از سازمان عفو بین‌الملل خواست “از القای واقعیت‌های نادرست دست بردارد.”
به نوشته پولتیکو، رییس‌جمهور اوکراین با مردود دانستن گزارش عفو بین‌الملل مدعی شد این سازمان حقوق بشری «بازیچه دست روسیه» شده است. وی سازمان عفو بین‌الملل را به تلاش برای اعطای بخشودگی به دولت تروریستی روسیه و تغییر جهت محکوم‌کردن قربانی به‌جای متجاوز متهم کرد.
دیگر مقام‌های ارشد دولتی در کی‌یف نیز این گزارش را “جعلی” و “تبلیغاتی” خواندند. میخایلو پودولیاک مشاور دفتر ولودیمیر زلنسکی استدلال کرد مسکو در تلاش است تا نیروهای مسلح اوکراین را در نگاه کشورهای غربی بدنام کند و با استفاده از «کل شبکه نفوذ» خود، ارسال سلاح‌های غربی به کی‌یف را دچار اختلال کند.
به گزارش وب‌سایت ان‌پی‌آر، هانا مالیار معاون وزیر دفاع اوکراین درباره یافته‌های عفو بین‌الملل گفت: اوکراین به‌طور منظم غیرنظامیان را از مناطق درگیری تخلیه می‌کند، اما هزاران نفر نمی‌توانند یا نمی‌خواهند از برخی شهرهای امتداد جبهه فرار کنند.
مقام‌های اوکراینی مدعی شده‌اند که موضع دفاعی آنها در برابر روسیه، تمامی تاکتیک‌های مورد استفاده را توجیه می‌کند و این گزارش به‌طور ناعادلانه اوکراین را در جنایت جنگی دخالت می‌دهد. یکی از مشاوران ارشد رییس‌جمهور اوکراین حتی گروه کارشناسان سازمان عفو بین‌الملل را متهم کرد که مبلغان روسی هستند و به انتشار اطلاعات نادرست دامن می زنند.
دمیترو کولبا وزیر امور خارجه اوکراین تاکید کرد ناظران خارجی باید تنها روسیه را برای هرگونه تهدید علیه غیرنظامیان مقصر بدانند.
به نوشته گاردین، هانا مالیار معاون وزیر دفاع اوکراین سازمان عفو بین‌الملل را به “تحریف تصویر واقعی” و ناتوانی در درک وضعیت میدانی متهم و تاکید کرد سربازان اوکراین در شهرها و مناطق پرجمعیت مستقر شده‌اند تا از آنها در برابر حمله‌های روسیه دفاع کنند.
وی یادآور شده است هیچ گاه‌شماری از رویدادها [در گزارش] وجود ندارد. فدراسیون روسیه در اینجا مرتکب جنایت می‌شود. اوکراین از سرزمین خود محافظت می‌کند، اما مسکو تمام قوانین جنگ را نادیده می‌گیرد و برخلاف اوکراین، به سازمان‌های بین‌المللی همانند عفو بین‌الملل اجازه ورود نمی‌دهد.
اولکسی رزنیکوف وزیر دفاع اوکراین گفت: «هر گونه تلاش برای ایجاد تردید در حق اوکراینی‌ها برای مقاومت در برابر نسل‌کشی، محافظت از خانواده‌ها و خانه‌های‌شان… یک انحراف است.» میخاییلو پودولیاک مشاور رییس‌جمهور اوکراین نیز توییت کرد: «تنها تهدید برای اوکراین، ارتش روسیه است که جلادان و متجاوزان آن برای نسل‌کشی به اوکراین می‌آیند.»
خبرنگاران گاردین دست‌کم ۷ مورد در ۳ منطقه اوکراین یافتند که در آنها مدرسه‌ها و مهدکودک‌ها توسط ارتش اوکراین به‌عنوان پایگاه نظامی مورد استفاده قرار گرفته است. ۵ مدرسه و مهدکودک مورد بازدید گاردین [توسط روسیه] بمباران شده بودند.
به نوشته الجزیره انگلیسی، کی‌یف گزارش عفو بین‌الملل را «ناعادلانه» خواند و تاکید کرد: اقدام سازمان عفو بین‌الملل تلاش برای یافتن و گزارش حقیقت به جهان نیست، بلکه ایجاد توازنی نادرست بین مجرم و قربانی است؛ بین کشوری [روسیه] که صدها و هزاران غیرنظامی را کشته و چندین شهر یک کشور [اوکراین] دیگر را ویران کرده است.
ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در یک پست تلگرامی نوشت: «ما همواره به این موضوع اشاره کرده‌ایم و اقدام‌های نیروهای مسلح اوکراین را تاکتیک استفاده از غیرنظامیان به‌عنوان “سپر انسانی” می‌نامیم.»