سارا وخشوری
ایران پس از سال‌ها قرار گرفتن زیر سایه تحریم‌ها و ایجاد محدودیت‌هایی در زمینه صادرات نفت، سرانجام در سال 2015 با 5 عضو دایمی شورای امنیت سازمان ملل متحد به علاوه آلمان، به توافق رسید. این توافق‌نامه برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نام داشت.
دونالد ترامپ رییس‌جمهور پیشین ایالات متحده، می 2018 از این توافق‌نامه خارج شد. با وجود این‌که ایران خود را با مفاد آن هم‌آهنگ کرده بود. پس از آن، ایالات متحده با اعمال تحریم‌های اقتصادی، راه‌برد “فشار حداکثری” را در پیش گرفت.
بر اساس این سیاست، قرار بود صادرات نفت ایران به صفر برسد. در این زمان صادرات میعانات گازی نیز که محصول جانبی گاز طبیعی محسوب می‌شود از میدان پارس جنوبی ایران با مشکل مواجه شد. صادرات نفت ایران در این زمان به کم‌تر از یک میلیون بشکه در روز رسید.
هرچند که تولید نفت خام توسط ایران به شدت کاهش یافت، اما تولید گاز طبیعی تغییر چندانی نکرد و صادرات آن به کشورهای همسایه و استفاده از آن در داخل کشور هم‌چنان ادامه یافت. البته اگر سیاست اقتصادی “فشار حداکثری” ادامه می‌یافت، صادرات گاز هم به فهرست تحریم‌ها افزوده می‌شد.
در حال حاضر حکومت ایران در پی به‌کارگیری راه‌بردهایی است که بتواند در طولانی‌مدت با این تحریم‌ها مقابله کند.
در این بین، اگر تحریم‌های ایران لغو شود، این کشور برای بازگشت به میزان تولید نفت پیش از تحریم‌ها، از نظر فنی با مانع‌های کمی روبه‌رو است، اما بازیابی بازار برای ایران چندان کار آسانی نخواهد بود.
زیرا از مارچ امسال تولید نفت خام توسط آمریکا افزایش خواهد یافت و به همین دلیل تقاضای جهانی نفت کاهش می‌یابد. افزون بر این‌که بر اثر همه‌گیری کرونا تقاضای نفت در جهان کاهش چشم‌گیری داشته است. از سوی دیگر، تلاش کشورهای مختلف جهان برای بهره‌گیری از سایر انرژی‌ها، فروش نفت را با دشواری‌های بیش‌تری مواجه می‌کند.
حال ایران برای کسب درآمد از صادرات انرژی باید راهبردهای دیگری در زمینه تولید در پیش بگیرد.