ترجمه گزارش کاوه احسانی در MERIP
۳۱ مارس ۲۰۲۰
کاوه احسانی، سردبیر “پروژه تحقیق و اطلاعات خاورمیانه” (MERIP)، این مصاحبه را در ۲۶ مارس ۲۰۲۰ با شخصی با نام نوشین که مدیر بازاریابی یک شرکت خصوصی ایرانی تولید کننده داروهای پزشکی است، انجام داده است.
در این برهه زمانی که ویروس کرونا، ایران را مستاصل کرده، سیستم بهداشت و درمان کشور و همچنین تحریم های بین المللی به رهبری ایالات متحده که به سبب آن توانایی ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی در پاسخگویی به نیازهای روز افزون بیماران از بین رفته، زیر ذره بین قرار گرفته اند. هزاران ایرانی مبتلا به ویروس کرونا در بیمارستان ها بستری شده اند. ارائه دهندگان خدمات بهداشت و درمان ایران هم از طرف دولت و هم از سوی تحریم های چند جانبه تحت فشار هستند.
یکی از اولویت های ایران بعد از انقلاب ۱۹۷۹، گسترش چشمگیر زیرساخت های بهداشت عمومی در سطح ملی (به لحاظ تعداد و دسترسی محلی)، تسهیلات و کادر پزشکی بوده است. تحریم های شدید ایالات متحده علیه ایران، به ویژه مواردی که پس از خروج رئیس جمهور ترامپ از توافق هسته ای برجام در سال ۲۰۱۸ اعمال شد، اثرات مخربی بر کل سیستم بهداشت و درمان ایران داشته است. در حالی که داروها و تجهیزات پزشکی ظاهرا معاف از تحریم ها اعلام شده اند، نوشین از روی تجربه یادآور می شود که این امر در عمل اتفاق نیفتاده است.
سوال: سیاست های دولت تحت تحریم چه اثری بر کسب و کار شما و دیگرانی مثل شما داشته است؟
جواب: ما برای تولید و توزیع محصولات خود باید با بسیاری از موسسات و همکاران دیگر سر و کار داشته باشیم. ما در هر سطحی با مشکلات عظیمی مواجه شده ایم. در ایران، وزارت بهداشت قیمت داروها را طوری تعیین می کند که برای عموم قابل ابتیاع باشند. ما به عنوان یک تولید کننده دارو باید محصولات خود را با قیمتهای ثابت به داروخانه ها و بیمارستان ها عرضه کنیم، و آنها نیز می بایست این محصولات را با سود ثابت به مردم عرضه کنند. این بدان معنی است که ما در مواجه با بار تحریم ها و یا تورم ناشی از سقوط ارزش پول قابلیت انعطاف نداریم.
البته، ما می توانیم از وزارت بهداشت درخواست تجدید نظر در نحوه قیمت گذاری کنیم اما این امر باعث ایجاد فساد و پارتی بازی میشود، که در حال حاضر در طول زنجیره ی تولید و عرضه بسیار گسترش یافته است. نظارت بر قیمت های تعیین شده به روش بروکراتیک نیز به یک مشکل اساسی تبدیل شده زیرا کمبود باعث احتکار و سودجویی برخی افراد شده است که اغلب در تبانی با مقامات و تنظیم کنندگانی که آنها نیز مانند دیگران تحت فشار هستند، فعالیت می کنند. در حالی که مردم با کمبود دارو و قیمت های گزاف مواجه هستند، ما شاهد از بین رفتن قدرت و کارایی کل سیستم هستیم.
سوال: آیا تحریم ها تاثیر این سخت گیری های اداری را تشدید کرده است؟
جواب: قطعا. ما دارو های زیادی را در داخل کشور تولید می کنیم، اما مانند بسیاری چیزهای دیگر در دنیای امروز، خودکفایی مطلق یک افسانه است. حتی در تولید داخلی دارو، بسیاری از مواد اولیه باید از خارج وارد شود که این امر دایما تحت تاثیر تحریم ها قرار می گیرد. اجازه بدهید روند این امر را توضیح بدم. برای واردات هر ماده ای، ما نیازمند دو چیز از وزارت بهداشت هستیم: ۱. مجوز واردات مخصوص آن ماده و ۲. مجوز خرید ارز دولتی. طبق قانون، ما قادر به وارد کردن موادی که در داخل تولید می شوند، نیستیم. مشکل اینجاست که ممکن است کیفیت مواد اولیه ساخت داخل پایین باشد و یا میزان آن به اندازه ای که تامین میزان تقاضا نباشد. این مسئله باعث ایجاد “کمبود” می شود.
پس از آن به دلیل وجود تحریم ها، ما با چالش های فزاینده ای برای گرفتن ارز دولتی به منظور واردات رو به رو شده ایم. استفاده از ارز غیر دولتی که چند برابر قیمت ارز دولتی است، اصلا ممکن نیست زیرا در اثر شرایط حاکم، از نظر اقتصادی بسیار دچار مضیقه هستیم. تولید هر دارویی نیازمند مواد اولیه متنوعی است که برخی از آنها باید از خارج خریداری و وارد شوند. همچنین حتی اگر ما ۸۰ درصد داروهای مورد نیاز را در داخل کشور تولید کنیم، باز باید برای وارد کردن ۲۰ درصد دیگر مدام با این مشکلات مواجه می باشیم.
اینها مشکلاتی است که از طرف ایران با آن مواجه هستیم. علاوه بر این، هیچ یک از شرکای خارجی ما از ترس واکنش آمریکا نمی خواهند با ما همکاری کند. برای آنها مهم نیست که مواد پزشکی به طور رسمی معاف از تحریم هستند. بگذارید برایتان یک مثال قابل لمس بزنم: داروی مهمی وجود دارد که ما آن را در داخل تولید می کنیم، اما نمی توانیم بسته بندی ویژه آن را وارد کنیم. این بسته بندی ها ویژه و وکیوم شده برای داروها است. ما معمولا آنها را از هند وارد می کردیم زیرا هند یکی از تامین کنندگان اصلی آن در جهان است. اما هندی ها می ترسند با ما داد و ستد داشته باشند. من به توزیع کننده گفتم قبل از اینکه تاریخ انقضا قرص های موجود تمام شود آنها را توزیع کنند. پاسخ وی از سر استیصال این بود که “چطور انتظار دارید این کار را انجام دهم؟ در گونی بریزم و توزیع کنم؟” مشکل ما تنها با تامین کنندگان نیست. بانک ها، بیمه گذاران و موسسات مالی نیز مشکلات خاص خود را برای ما بوجود می آورند. حتی اگر بتوانیم ارز دولتی تهیه کنیم، این ارز باید از طریق موسسات مالی به دست فروشندگان برسد ولی این موسسات از جریمه ایالات متحده و اینکه ممکن است خودشان نیز تحت تحریم قرار بگیرند وحشت دارند.
در نتیجه، بسیاری از شرکت های خصوصی مشابه ما کار خود را تعطیل کرده اند. این وضع تنها شامل حال شرکت های داروسازی نشده است. وضعیت صنایع غذایی نیز، که به ظاهر معاف از تحریم است، به همین منوال است. بسیاری از شرکت های غذایی چند ملیتی از ترس تحریم ها، ایران را ترک کرده اند. تعداد انگشت شماری که همچنان در ایران مانده اند، در تلاشند تا تولید داخلی خود، از جمله تولید پودر شیر بکار رفته در غذای کودک، در ایران را افزایش دهند. اما این برای آنها چالش بزرگی است و من امیدی به ماندن آنها ندارم. تحریم ها باعث استیصال بسیاری از تولید کنندگان از جمله آنهایی شده است که ظاهرا معاف از تحریم هستند. مهم تر از همه اینکه تحریم ها با افزایش بی حد و حصر قیمت ها و از دسترس خارج کردن محصولات ضروری یا عرضه آن به قیمتی ورای قدرت خرید، معاش مردم عادی را به شدت تحت تاثیر قرار داده اند.