مازیار شیبانی‌فر
خروج ایالاتمتحده از افغانستان، نه تنها خاورمیانه بلکه کل جهان را شگفت‌زده کرد و تحت تاثیر خود قرار داد. اکنون موضوعی که به‌طور جدی مطرح است این‌که خروج این‌چنینی آمریکا یک شکست تمام عیار محسوب می‌شود یا نوعی تغییر استراتژی است و این‌که دولت ایالاتمتحده تا چه اندازه می‌تواند هم‌پیمان قابل اعتمادی باشد.
جو بایدن: ما برای “ملت‌سازی” به افغانستان نرفته بودیم
“جو بایدن” به‌عنوان رییس‌جمهور ایالاتمتحده، مسئول اصلی این خروج شناخته می‌شود. وی در گفت‌وگو با رسانه رسمی دولت (وایت هاوس) در این باره گفته است: ماموریت نظامی ایالات متحده در افغانستان تا پایان آگوست(اوت) امسال ادامه می‌یابد. ما به تمامی هدف‌های‌مان در افغانستان رسیده‌ایم.
وی تاکید کرده است ماموریت ما در افغانستان دستگیری تروریست‌های به‌وجودآورنده 11 سپتامبر، اجرای عدالت در مورد “اسامه بن لادن” و جلوگیری از تبدیل شدن افغانستان به پایگاه تروریست‌ها بود که به همه این هدف‌ها رسیده‌ایم. ما برای “ملت‌سازی” به افغانستان نرفته بودیم. این حق و مسئولیت مردم افغانستان است که درباره آینده خود و نحوه اداره کشورشان تصمیم بگیرند.
بایدن یادآور شده است که ایالاتمتحده و ناتو، ضمن آموزش و تجهیز حدود 300 هزار سرباز و نیروی امنیتی افغانستانی، همه ابزارها را در اختیار شرکای افغان خود قرار داده است.
وی در پاسخ به‌کسانی که معتقدند نیروهای نظامی خارجی 6 ماه تا یک‌سال دیگر باید می‌ماندند، تاکید کرد در سال 2011 متحدان و شرکای ناتو توافق کردند که ماموریت رزمی را در سال 2014 به پایان ببریم. در سال 2014 برخی استدلال کردند که “یک سال دیگر” لازم است بمانیم و این تمدیدشدن‌ها تا امروز به‌طور انجامیده است.
به عقیده رییس‌جمهور ایالاتمتحده، منتقدان این واقعیت‌ها را نادیده می‌گیرند که طالبان اکنون در قدرتمندترین شرایط خود قرار دارد و تا کنون یک تریلیون دلار صرف آموزش و تجهیز نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان شده است، 2444 آمریکایی کشته شده‌اند، نزدیک به 21 هزار نظامی زخمی شده‌اند و به سلامت روان هزاران نظامی دیگر آسیب رسیده است.
وی تاکید کرد: ” من نسل دیگری از [نظامیان آمریکایی] را [به افغانستان] اعزام نمی‌کنم.
تلاش دو دهه‌ای آمریکا بی‌نتیجه بود
نیویورک تایمز درباره خروج ناگهانی آمریکا نوشت: تلاش دو دهه‌ای آمریکا برای ایجاد یک دولت دموکراتیک کارآمد در افغانستان، بسیار سریع‌تر از آن‌چه جهان تصور می‌کرد، شکست خورد. دولت چین از خروج شتابزده و برنامه‌ریزی نشده آمریکایی‌ها انتقاد کرده که این اقدام آنها، شرایط به قدرت‌رسیدن طالبان را افزایش داده است.
به عقیده کارشناسان، خروج ایالاتمتحده از افغانستان این امکان را به دولت این کشور می‌دهد تا توجه خود را بر روی پکن متمرکز کند. بایدن در این زمینه تصریح کرده است که جنگ در افغانستان مدت‌ها بود که توجه کشور را از پرداختن به اولویت‌های مهم‌تر ژئوپلیتیک منحرف کرده است.
بیست سال پیش، زمانی که در پی حمله‌های 11 سپتامبر، آمریکا به‌سرعت طالبان را سرنگون کرد، چین از این اقدام به‌عنوان لشکرکشی نگران‌کننده در نزدیکی مرزهای خود یاد کرد، اما این اقدام در اصل نوعی مسکن [برای درمان حضور طالبان در منطقه] بود.
ایجاد فرصت برای کشورهای منطقه
رسانه یو اس نیوز درباره موقعیت کنونی دولت ایالاتمتحده نوشت: در شرایط کنونی، چین، ایران و روسیه فرصت مغتنم به‌دست آمده از “شکست نظامی” و “ضربه سنگین” به قدرت منطقه‌ای آمریکا، برای پیشبرد منافع خود را از دست نمی‌دهند.
“ابراهیم رئیسی” رییس‌جمهور بسیار محافظه‌کار جدید ایران گفته است شکست نظامی و خروج آمریکا از افغانستان باید فرصتی برای احیای زندگی، امنیت و صلح پایدار در آن کشور باشد.
به گزارش تلویزیون دولتی ایران وی ماموریت 20 ساله آمریکا را “شکست نظامی” و فرصتی جدید برای برقراری صلح در افغانستان توصیف کرده است.
“ماریا زاخارووا” سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه با انتشار مجموعه‌ای از بیانیه‌های ایالاتمتحده در کانال تلگرامی خود نوشته است: “این‌ها شواهد تاریخی است از آزمون و خطاهای ژئوپلیتیک آمریکا که هیچ گاه مسئولیت [نتایج] آنها را برعهده نمی‌گیرد.”
حمله برق‌آسای طالبان در پی شکست سیاست‌های ایالاتمتحده و متحدانش
سی‌ان‌ان در این باره نوشت: حمله برق‌آسا و خیره‌کننده طالبان نشان‌دهنده شکست سیاست‌های ایالاتمتحده و متحدانش طی بیش از 20 سال، بدفهمی سیاست و فرهنگ افغانستان، دلزدگی همگانی از جنگ و فساد سیاست‌مداران افغانستانی است.
بایدن به‌طور دقیق همان کاری را کرد که بیش‌تر آمریکایی‌های خسته از سال‌های طولانی [ماندن در] باتلاق [جنگ‌های] خارجی می‌خواستند. رییس‌جمهور آمریکا برای جلوگیری از پیشروی طالبان، باید هزاران نیروی نظامی دیگر در افغانستان مستقر می‌کرد. قدرت گرفتن طالبان، تصمیم وی به خروج را اجتناب‌ناپذیر کرد.
با این وجود، از نظر بین‌المللی خروج آشفته آمریکا از افغانستان باعث ایجاد تردید در مورد عیار استواری واشنگتن به عنوان یک متحد خواهد شد.
شایستگی آمریکا به‌عنوان شریک قابل‌اعتماد خدشه‌دار شده است
مرکز ویلسون نوشته است: مدیریت ضعیف خروج نظامیان (و در حال حاضر دیپلماتیک) ایالاتمتحده و شکست نیروهای افغانستانی توسط طالبان، اعتبار آمریکا را از نظر شایستگی و قابل اطمینان‌بودن به عنوان یک شریک خدشه‌دار کرده است.
این تحولات در مورد مشارکت سیاسی ایالاتمتحده و چین و تاثیر آن بر هند به‌عنوان هم‌پیمان مهم است. ایالاتمتحده و چین منافع مشترکی دارند در زمینه این‌که اطمینان یابند افغانستانِ تحت حاکمیت طالبان به پایگاهی برای فعالیت اسلام‌گرایان افراطی تبدیل نمی‌شود. زیرا هر دو از نفوذ پاکستان بر طالبان آگاهند. اگر هند از سرازیرنشدن شبه نظامیان جهادی به سمت این کشور اطمینان پیدا کند، به ادامه همکاری با این دو کشور علاقمند می‌شود.
برخی، سقوط دولت “غنی” را یکی دیگر از نشانه‌های کاهش قدرت و نفوذ آمریکا می‌دانند. پاکستان این امر را تاییدی بر قابل اطمینان‌نبودن آمریکا به عنوان متحد خود قلمداد می‌کند و چین و روسیه به احتمال زیاد از تحقیر همگانی رقیب اصلی خود خوشحال خواهند شد.
خروج آمریکایی‌ها از افغانستان گرچه موجه است، اما تاثیر عمیقی بر خاورمیانه و همسایگان افغانستان می‌گذارد و رهبران کشورهای منطقه، خواه ناخواه قدرت و اراده آمریکا را زیر سوال می‌برند.
نظرات مطرح شده در این مصاحبه نظر شخصی نویسنده مقاله است و لزوما بیانگر نظر ژورنال ایرانیان کانادا نمی باشد.