مازیار شیبانی‌فر
- شاخص قیمت غلات (گندم، جو، ذرت و برنج) سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO) اکتبر امسال نسبت به سپتامبر ۳ درصد افزایش یافت. در حالی که همین شاخص نسبت به زمان مشابه در سال گذشته (۲۰۲۱) بیش از ۱۱ درصد رشد داشته است.
- به‌طور مشخص قیمت جهانی گندم ۳٫۲ درصد و قیمت جهانی ذرت ۴٫۳ درصد حد فاصل سپتامبر تا اکتبر امسال گران‌تر شده است.
- شاخص قیمت روغن نباتی در اکتبر امسال ۱٫۶ درصد نسبت به ماه گذشته و نزدیک به ۲۰ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته است. شاخص قیمت لبنیات فائو ۱٫۷ درصد نسبت به سپتامبر کمتر شده است.
- شاخص قیمت گوشت فائو در اکتبر ۱٫۴ درصد و شاخص قیمت شکر فائو نیز اندکی کاهش یافته است. چشم‌انداز مثبت در مورد افزایش عرضه جهانی شکر در فصل مالی ۲۳-۲۰۲۲ باعث کاهش قیمت این ماده‌غذایی پر مصرف شده است.
- امسال پس از ونزوئلا (با ثبت رکورد سرسام‌آور ۱۱۰ برابری تورم)، سودان (۳۴۰ درصد)، لبنان (۲۰۱ درصد)، سوریه (۱۳۹ درصد)، سورینام (بیش از ۶۳ درصد)، زیمبابوه (نزدیک به ۶۱ درصد)، آرژانتین (بیش از ۵۱ درصد)، ترکیه (بیش از ۳۶ درصد)، ایران (بیش از ۳۵ درصد) و اتیوپی (۳۳ درصد) از بالاترین تورم نسبت به دیگر کشورهای جهان برخوردار بوده‌اند.
- تورم موادغذایی حدفاصل سپتامبر 2021 تا سپتامبر ۲۰۲۲ در کانادا از ۳٫۹ درصد به ۹٫۲ درصد رسیده، در حالی که در همین زمان تورم موادغذایی در ایران از ۶۲٫۵ به ۸۱٫۲ درصد افزایش یافته است.
- امسال رواندا (۲- درصد)، چاد (۰٫۵- درصد)، مالدیو (۰٫۲- درصد)، گابن (۰٫۶ درصد)، ژاپن (۰٫۶ درصد)، بحرین (۰٫۷ درصد)، فیجی (۰٫۸ درصد)، وانواتو (۰٫۹ درصد)، بولیوی (۰٫۹ درصد) و عربستان سعودی (۱٫۱ درصد) از کم‌ترین میزان تورم در جهان برخوردار بوده‌اند.
- بر اساس ردیابی بانک جهانی، تا کنون ۱۸ کشور که بیش‌تر آنها در زمینه صادرات موادغذایی در جهان فعال هستند، جلوی صادرات ۲۷ نوع کالا و ماده‌غذایی از کشورشان را گرفته‌اند. این در حالی است که فقط ۷ کشور محدودیت‌هایی در زمینه صادرات موادغذایی اعمال کرده‌اند.
شرح گزارش:
شاخص قیمت غلات (گندم، جو، ذرت و برنج) سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO) اکتبر امسال نسبت به سپتامبر ۳ درصد افزایش یافت. در حالی که همین شاخص نسبت به زمان مشابه در سال گذشته (۲۰۲۱) بیش از ۱۱ درصد رشد داشته است.
به‌طور مشخص قیمت جهانی گندم ۳٫۲ درصد و قیمت جهانی ذرت ۴٫۳ درصد حد فاصل سپتامبر تا اکتبر امسال گران‌تر شده است.
بر اساس اعلام وب‌سایت رسمی فائو، شاخص قیمت روغن نباتی اکتبر امسال ۲٫۴ واحد معادل ۱٫۶ درصد نسبت به ماه گذشته و نزدیک به ۲۰ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته است. این کاهش همچنان ادامه دارد و علت اصلی آن کاهش قیمت جهانی روغن‌های نخل، سویا و کلزا است. البته قیمت روغن آفتابگردان کمی افزایش داشته است.
شاخص قیمت لبنیات فائو در اکتبر به‌طور متوسط ۲٫۵ واحد یعنی ۱٫۷ درصد نسبت به سپتامبر کمتر شده است. این چهارمین ماه پیاپی است که قیمت جهانی لبنیات کاهش می‌یابد. اکتبر امسال، قیمت جهانی تمامی فرآورده‌های شیری زیر مجموعه این شاخص، کمتر شده است.
شاخص قیمت گوشت فائو نیز در اکتبر ۱٫۴ درصد کاهش یافت. این کاهش شامل تمامی انواع گوشت می‌شود. البته قیمت گوشت نسبت به سال گذشته در همین زمان، همچنان ۵٫۸ درصد گران‌تر است.
شاخص قیمت شکر فائو نیز اندکی کاهش یافته است. چشم‌انداز مثبت در مورد افزایش عرضه جهانی شکر در فصل مالی ۲۳-۲۰۲۲ به‌ویژه از سوی هند، باعث کاهش قیمت این ماده‌غذایی پر مصرف در جهان طی یک ماه گذشته شده است.
ایجاد تورم موضوعی جهانی و فراگیر است؛ از نظر اقتصادی، تورم معیاری است که در بر اساس آن قیمت کالا و خدمات در یک کشور به نسبت قدرت خرید مردم سنجیده می‌شود. از این رو، تورم با عرضه و تقاضا در بازار ارتباط مستقیم دارد. تورم بیش از حد زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت‌ها سریع‌تر از دستمزدها افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه پول ارزش خود را از دست می‌دهد.
تورم را در سه نوع شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI)، شاخص قیمت عمده‌فروشی (WPI) و شاخص قیمت تولیدکننده (PPI) دسته‌بندی می‌کنند. ریشه‌های ایجاد تورم نیز در سه گونه ناشی از فشار تقاضا، ناشی از افزایش هزینه‌های تولید و ناشی از افزایش هزینه‌های زندگی تقسیم‌بندی می‌شود که هر سه مورد بر اثر برهم خوردن تعادل چاپ پول، عرضه کالاها و میزان تقاضا در یک کشور به‌وجود می‌آید.
بر اساس اعلام وب‌سایت ورلد پاپیولیشن ریویو (که ژانویه امسال ارایه و سپتامبر به‌روز شده است) فقط در سال ۲۰۲۲ ونزوئلا با ثبت رکورد ۱۱ برابری تورم، از بالاترین میزان تورم در جهان برخوردار بوده است.
امسال سودان (۳۴۰ درصد)، لبنان (۲۰۱ درصد)، سوریه (۱۳۹ درصد)، سورینام (بیش از ۶۳ درصد)، زیمبابوه (نزدیک به ۶۱ درصد)، آرژانتین (بیش از ۵۱ درصد)، ترکیه (بیش از ۳۶ درصد)، ایران (بیش از ۳۵ درصد) و اتیوپی (۳۳ درصد) از بالاترین تورم نسبت به دیگر کشورهای جهان برخوردار بوده‌اند.
تورم موادغذایی حدفاصل سپتامبر 2021 تا سپتامبر ۲۰۲۲ در کانادا از ۳٫۹ درصد به ۹٫۲ درصد رسیده، در حالی که در همین زمان تورم موادغذایی در ایران از ۶۲٫۵ به ۸۱٫۲ درصد افزایش یافته است.
امسال رواندا (۲- درصد)، چاد (۰٫۵- درصد)، مالدیو (۰٫۲- درصد)، گابن (۰٫۶ درصد)، ژاپن (۰٫۶ درصد)، بحرین (۰٫۷ درصد)، فیجی (۰٫۸ درصد)، وانواتو (۰٫۹ درصد)، بولیوی (۰٫۹ درصد) و عربستان سعودی (۱٫۱ درصد) از کم‌ترین میزان تورم در جهان برخوردار بوده‌اند.
بر اساس اعلام بانک جهانی، تورم به‌ویژه طی ۲ سال اخیر (ناشی از همه‌گیری و حمله نظامی روسیه به اوکراین) بر تمامی کشورهای جهان تاثیر منفی گذاشته است. البته در این بین، کشورهای برخوردار از درآمد کم یا متوسط بیش‌ترین آسیب را دیده‌اند.
بر اساس گزارش این نهاد مالی بین‌المللی، حدود ۹۴ درصد کشورهای کم درآمد، ۸۹ درصد کشورهای دارای درآمد متوسط رو به پایین و ۸۹ درصد کشورهای دارای درآمد متوسط رو به بالا، با افزایش تورم اسمی موادغذایی بیش از ۵ درصد نسبت به سال قبل مواجه بوده‌اند.
بر همین اساس، کشورهای شرق و جنوب آفریقا ممکن است در ماه‌های آینده شاهد بدترشدن شرایط اقتصادی‌شان باشند. اکنون سودان جنوبی و سودان با خطر قحطی روبه‌رو هستند و جمهوری دموکراتیک کنگو و اتیوپی نیز امکان دارد شاهد بدتر شدن شرایط امنیت غذایی در این کشورها باشند.
تا کنون، کشورهای شرق آسیا و اقیانوس آرام توانسته‌اند از این بحران در امان بمانند، اما افزایش قیمت حامل‌های سوخت و انرژی ممکن است در نیمه دوم ۲۰۲۳ آنها را با مشکلاتی مواجه کند و به همان نسبت مشکلات اجتماعی در این کشورها را افزایش دهد. یکی از مشکلات جدی این کشورها، احتمال خروج برنج از سبد غذایی مردم است.
یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های اقتصاددان‌ها در جهان موضوع ممنوع‌شدن صادرات غلات از سوی کشورهای اصلی تولیدکننده این موادغذایی است که به‌خاطر افزایش نگرانی‌ها از جنگ در اوکراین به‌وجود آمده است. این موضوع امکان دارد شرایط امنیت غذایی در جهان را بیش از پیش تهدید کند.
بر اساس توافق سازمان ملل متحد، تا کنون تنها یک کشتیِ غلات بندرهای اوکراین را ترک کرده است. این موضوع می‌تواند محدودیت‌های تجارت غلات در جهان را افزایش دهد. بر اساس ردیابی بانک جهانی، تا کنون ۱۸ کشور که بیش‌تر آنها در زمینه صادرات موادغذایی در جهان فعال هستند، جلوی صادرات ۲۷ نوع کالا و ماده‌غذایی از کشورشان را گرفته‌اند. این در حالی است که فقط ۷ کشور محدودیت‌هایی در زمینه صادرات موادغذایی اعمال کرده‌اند.