مازیار شیبانی‌فر
مهاجرت عبارت است از حرکت بین‌المللی افراد فراتر از کشوری که شهروندش (به‌طور معمول محل تولدشان) هستند به جایی که شهروندی‌اش را ندارند. جنگ روسیه علیه اوکراین با توجه به ایجاد بحران پناهجویی در جهان، موقعیت مهاجران را نیز دچار مشکل کرده و دو کریدور مهاجرتی را از بین برده است.
به گزارش وب‌سایت مرور جمعیت جهان، جستجوی رفاه اقتصادی، به‌دست‌آوردن فرصت‌های شغلی، پیوستن به اعضای خانواده، تغییر موقعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، دستیابی به بازنشستگی بهتر و دسترسی آسان‌تر به منابع، بخشی از علت‌های اصلی مهاجرت را تشکیل می‌دهد.
ایالات‌متحده بیشترین تعداد مهاجر را در خود جای داده است. بیش از 50 میلیون و 500 هزار نفر یعنی کمی بیش از 15درصد جمعیت حدود 331 و نیم میلیونی این کشور را مهاجران تشکیل می‌دهند. شهروندان مکزیک با جمعیتی بیش از 11 میلیون نفر یعنی حدود 25 درصد کل مهاجران ایالات‌متحده، در بالای فهرست درخواست‌کنندگان مهاجرت به آمریکا قرار دارند.
در میان 10 کشور برتر مهاجرپذیر شاید منحصر‌به‌فردترین ورودی را امارات‌متحده‌عربی داشته باشد که پذیرای نزدیک به ۹ میلیون مهاجر است که حدود 89 درصد از کل جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند.
بر اساس اعلام وب‌سایت گزارش مهاجرت جهان، امسال یازدهمین گزارش از این مجموعه با هدف کمک به درک بیشتر مهاجرت در سراسر جهان تهیه شده است. تعداد تخمینی مهاجران بین‌المللی در طول 5 دهه گذشته افزایش یافته است و اکنون با توجه به جمعیت ۲۸۱ میلیون نفری مهاجرانی که در کشورهای مختلف جهان زندگی می‌کنند، تعداد مهاجران بیش از سه برابر تعداد برآورد شده در سال ۱۹۷۰ است.
به گزارش بانک جهانی در سال 2020، هند، چین، مکزیک، فیلیپین و مصر (به ترتیب نزولی) پنج کشور برتر دریافت‌کننده حواله نقدی مهاجران به خانواده‌های خود بوده‌اند؛ گرچه هند و چین بسیار بالاتر از سایرین قرار دارند. مجموع حواله‌های ارسال‌شده به این کشورها به ترتیب بیش از 83 و 59 میلیارد دلار بوده است.
کشورهای با درآمد بالا همیشه منبع اصلی صدور حواله‌اند. برای چندین دهه، ایالات‌متحده به‌طور مداوم با خروجی کلی 68 میلیارد دلار در سال 2020، بزرگ‌ترین کشور ارسال‌کننده حواله بوده است. پس از آن، امارات متحده عربی (43.2 میلیارد دلار)، عربستان سعودی (34.6 میلیارد دلار)، سوییس (27.96 میلیارد دلار) و آلمان (22 میلیارد دلار) در میان کشورهای فرستنده بیشترین میزان حواله نقدی مهاجران قرار دارند.
همه‌گیری کرونا شدیدترین بیماری فراگیر قرن به شمار می‌رود. در حالی که تمرکز اصلی بسیاری از کشورهای جهان بر پاسخ به بحران بهداشت جهانی (در زمینه‌های مختلف تحقیق درباره ویروس، بررسی شیوه‌های درمان بیماری، توسعه واکسیناسیون همگانی و برنامه‌ریزی برای مهار همه‌گیری) بوده است، در زمینه آزادی رفت‌وآمد مردم سراسر جهان تغییرها و محدودیت‌های بسیاری به‌وجود آورده که به‌شدت بر تحرک انسان‌ها روی زمین تاثیر منفی گذاشته است.
با این حال، طی حدود ۲ سال گذشته که همه‌گیری حکم‌فرما بوده است، اروپا و آسیا هر کدام به ترتیب میزبان حدود 87 و 86 میلیون مهاجر بین‌المللی بوده‌اند که 61 درصد از جمعیت جهانی مهاجران را تشکیل می‌دهد.
پس از این مناطق، آمریکای شمالی با نزدیک به 59 میلیون مهاجر بین‌المللی حدود 21 درصد از جمعیت جهانی مهاجر، آفریقا با 9 درصد، آمریکای لاتین و کشورهای حوزه دریای کاراییب با 5 درصد و اقیانوسیه با 3 درصد بیشترین تعداد مهاجران را در خود جای داده‌اند.
در مقایسه با جمعیت کشورهای هر منطقه، مهاجران بین‌المللی در اقیانوسیه، آمریکای شمالی و اروپا سهم بیشتری به خود اختصاص داده‌اند. مناطقی که مهاجران بین‌المللی به‌ترتیب 22، 16 و 12 درصد از کل جمعیت را تشکیل می‌دهند.
البته طی 20 سال گذشته آسیا میزبان حدود 74 درصد مهاجران (یعنی حدود 37 میلیون نفر به صورت مطلق) بوده است. اروپا با افزایش 30 میلیون مهاجر بین‌المللی، دومین رشد بزرگ طی این مدت را تجربه کرده و پس از آن حضور 18 میلیون مهاجر بین‌المللی در آمریکای شمالی و 10 میلیون در آفریقا ثبت شده است.
بررسی داده‌ها در بلندمدت نشان می‌دهد که مهاجرت بین‌المللی در سراسر جهان یکنواخت نیست، بلکه توسط عوامل اقتصادی، جغرافیایی، جمعیتی و سایر عوامل شکل می‌گیرد و منجر به ایجاد الگوهای مهاجرتی قابل بررسی می‌شود.
در همین راستا، ایالات‌متحده با پذیرش بیش از 50 میلیون، آلمان حدود 16 میلیون، عربستان سعودی 13 و نیم میلیون، روسیه بیش از 11 و نیم میلیون، انگلستان حدود ۹ و نیم میلیون، امارات‌متحده‌عربی با بیش از 8 و نیم میلیون، فرانسه حدود 8 و نیم میلیون، کانادا ۸ میلیون، استرالیا بیش از 7 و نیم میلیون و اسپانیا با نزدیک به 7 میلیون نفر، جزو مهاجرپذیرترین کشورهای جهان به‌شمار می‌روند. ایتالیا، ترکیه، اوکراین، هند، قزاقستان، تایلند، مالزی، اردن، پاکستان و کویت جزو دیگر کشورهای مقصد مهاجران هستند.
هند با فرستادن نزدیک به 18 میلیون، مکزیک بیش از 11 میلیون، روسیه حدود 11 میلیون، چین 10 و نیم میلیون، سوریه 8 و نیم میلیون، بنگلادش نزدیک به 7 و نیم میلیون، پاکستان کمتر از 6 و نیم میلیون و اوکراین، فیلیپین و افغانستان هر کدام با حدود ۶ میلیون مهاجر به دیگر کشورهای جهان، مبدا اصلی مهاجران جهان محسوب می‌شوند. ونزوئلا، هلند، انگستان، اندونزی، قزاقستان، فلسطین، رومانی، آلمان، میانمار و مصر در رده‌های بعدی قرار دارند. ایران با خروج بیش از ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار شهروند، طی سال‌های 2015 تا 2020 در جایگاه پنجاه‌و‌چهارم مبدا مهاجران جهان قرار دارد.
به گزارش ریلیف وب، کریدورهای مهاجرتی نشان‌دهنده تجمعی از جابه‌جایی‌های مهاجرت در طول زمان است و تصویری از نحوه شکل‌گیری الگوهای مهاجرتی جمعیت قابل‌توجهی از متولدان خارجی به کشورهایی مشخص به‌عنوان مقصد، ارایه می‌کند.
مهاجرت شهروندان مکزیک، چین، هند و فیلپین به ایالات‌متحده، ساکنان سوریه به ترکیه، امارات‌متحده‌عربی و عربستان، افغانستانی‌ها به ایران و پاکستان، بنگلادشی‌ها به هند، شهروندان هلند به آلمان، ساکنان میانمار به تایلند، ترکیه‌ای‌ها به آلمان، شهروندان ونزوئلا به کلمبیا، اهالی اندونزی به عربستان و الجزایری‌ها به فرانسه جزو راهروها(کریدورها)ی اصلی مهاجرتی به‌شمار می‌روند.
تا پیش از جنگ اخیر، مهاجرت شهروندان روسیه به اوکراین و برعکس و قزاقستان به روسیه و برعکس نیز از دیگر راهروهای مهاجرتی شناخته شده بود که به خاطر حمله روسیه، این کریدورها نیز دستخوش تغییر جدی شده‌اند.